Với ngân sách 5 triệu euro từ Liên minh châu Âu, mục tiêu của chương trình là tới năm 2026, 25 nghìn ha rừng tự nhiên sẽ được bảo vệ, giảm lượng phát thải tương đương khoảng 3 triệu tấn CO2, đồng thời cải thiện sinh kế cho 35% dân số ở hai địa phương.
Ngày 03/06, tại Lâm Đồng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Ủy ban nhân dân tỉnh hai tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng, các đối tác tổ chức khởi động dự án “Quản lý cảnh quan bền vững toàn diện thông qua cách tiếp cận địa bàn phát triển bền vững không gây mất rừng tại Lâm Đồng và Đắk Nông, Việt Nam”. Chương trình do Liên minh châu Âu (EU) tài trợ.
Cũng như nhiều nơi trên thế giới, rừng tự nhiên ở Việt Nam đang phải đối mặt với nghịch lý: một mặt, được công nhận là nguồn cung cấp hàng hóa và dịch vụ vô giá, duy trì sinh kế của hàng triệu người và hỗ trợ các dịch vụ môi trường sinh thái quan trọng cho con người như khí hậu và đa dạng sinh học. Mặt khác, cộng đồng người dân sống phụ thuộc trực tiếp vào tài nguyên rừng tự nhiên và đóng vai trò chính trong việc bảo vệ rừng thường là những người nghèo nhất và có ít cơ hội kinh tế hơn so với phần còn lại của cộng đồng dân cư ở nông thôn và thành thị.
Ngoài ra, khu vực Tây Nguyên đã và đang đối mặt với tình trạng mất rừng tự nhiên do chuyển sang rừng trồng và chuyển đổi sang canh tác cây công nghiệp để phục vụ sinh kế của người dân sống gần rừng.
Từ năm 2005 - 2020, diện tích rừng tự nhiên của Tây Nguyên đã giảm từ khoảng 2,83 triệu ha xuống còn 2,18 triệu ha, trong khi diện tích trồng cà phê mở rộng từ 449.400ha lên 577.119ha, diện tích trồng cao su tăng từ 86.892ha lên hơn 259.200ha. Đồng thời, diện tích trồng cây lấy gỗ tăng từ 144.420ha lên 368.734ha.
Bên cạnh đó, tình trạng suy thoái đất nông nghiệp do ô nhiễm hóa học, khô hạn và xói mòn đất cũng rất nghiêm trọng. Theo đó, Tây Nguyên chiếm 22% lượng khí thải tự nhiên của cả nước trong lĩnh vực sử dụng đất. Mỗi năm, khoảng 6,8 triệu tấn khí CO2 từ các nông trại cà phê Tây Nguyên thải ra môi trường từ phân bón, các chất dư thừa và sử dụng nhiên liệu.
Để chuyển đổi theo hướng cảnh quan bền vững không mất rừng, dự án “Quản lý cảnh quan bền vững toàn diện thông qua cách tiếp cận địa bàn phát triển bền vững không gây mất rừng tại Lâm Đồng và Đắk Nông, Việt Nam” sẽ xây dựng và thí điểm cách tiếp cận tích hợp trên hệ sinh thái rừng, tạo nguồn thu từ rừng, nhằm giữ người nông dân ở lại mảnh đất của mình và tăng thu nhập của họ một cách bền vững, góp phần cải thiện sinh kế cho người dân sống gần rừng.
Ông Jesus Lavina, Tham tán thứ nhất, Phó Trưởng ban hợp tác của Phái đoàn EU tại Việt Nam, nhấn mạnh: “Ba mục tiêu cụ thể của dự án gồm: tăng cường hệ sinh thái rừng; cải thiện sinh kế; và sản xuất lương thực bền vững đều rất phù hợp với khu vực Tây Nguyên và hoàn toàn phù hợp với các chính sách và chiến lược của cả chính phủ Việt Nam và EU. Nỗ lực chung của hai bên (Việt Nam và EU) trong việc giải quyết nạn phá rừng và suy thoái rừng sẽ mang lại tác động tích cực cho cộng đồng địa phương, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số dễ bị tổn thương nhất, những người sống chủ yếu dựa vào hệ sinh thái rừng”.
Ông Patrick Haverman, Phó Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, chia sẻ: “Dự án được thiết kế áp dụng cách tiếp cận không gây mất rừng. Đây là cách tiếp cận tổng hợp nhằm đạt được mục tiêu phát triển bền vững trên một địa bàn mà không gây mất rừng, đã được thế giới công nhận”.
Ông Haverman cũng nhấn mạnh dự án sẽ hỗ trợ phát triển và quản lý rừng bền vững ở Tây Nguyên cũng như việc thực hiện Chiến lược phát triển lâm nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030 vừa mới ban hành.
Dự án được chính phủ Việt Nam đánh giá là sáng kiến quan trọng và phù hợp nhằm đóng góp trực tiếp và thúc đẩy việc thực thi các mục tiêu phát triển bền vững, các chiến lược và cam kết quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính, tăng trưởng xanh, bảo vệ rừng, phát triển nông nghiệp bền vững của Việt Nam nói chung và khu vực Tây Nguyên nói riêng.
Hoạt động sẽ được thực hiện trong 4 năm từ 2022 tới 2026, tại các tỉnh Lâm Đồng và Đắk Nông. Dự án hướng tới mục tiêu tới năm 2026, 25.000ha rừng tự nhiên sẽ được bảo vệ, giảm lượng phát thải tương đương khoảng 3 triệu tấn CO2, đồng thời cải thiện sinh kế cho 35% dân số trong 2 tỉnh, đặc biệt là người dân tộc ít người và phụ nữ; và nâng cao tính bền vững trong sản xuất với mục tiêu các hàng hóa chính tăng 25% giá trị. Các kết quả của dự án sẽ được nhân rộng và lồng ghép vào các chiến lược, chính sách phát triển của Việt Nam.
Tổng ngân sách của dự án là 5 triệu euro, do EU tài trợ thông qua UNDP tại Việt Nam. Tổng cục Lâm nghiệp cùng với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh Đắk Nông và Lâm Đông là chủ dự án.
Ngoài ra, bốn tổ chức quốc tế cung cấp hỗ trợ kỹ thuật thêm cho dự án là Trung tâm Nông nghiệp nhiệt đới quốc tế (CIAT), Viện Lâm nghiệp châu Âu (EFI), Sáng kiến Thương mại bền vững (IDH) và Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP).