Vào ngày 22/2/2023, một bài báo công bố kết quả của một cuộc nghiên cứu được đăng trên Tạp chí Plos One cho thấy, bộ xương của 2 anh em thời đại đồ đồng được chôn cất cách đây 3.400 năm ở miền bắc Israel tiết lộ 2 người này có những vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng. Họ được điều trị bằng nhiều phương pháp, trong đó có cả phẫu thuật khoan xương sọ (hay phẫu thuật mở hộp sọ).
Các nhà nghiên cứu phỏng đoán rằng, người ta phẫu thuật mở hộp sọ của người anh trai, có thể là để điều trị bệnh thoái hóa. Đây có thể là một trong những bằng chứng sớm nhất về việc phẫu thuật khoan xương sọ tại đây. Họ tạo một cái lỗ trên hộp sọ với hy vọng không làm tổn thương tới não. Vào thời cổ đại, đây được cho là một phương pháp để điều trị nhiều căn bệnh khác nhau.
Thế nhưng, các chuyên gia khác không đồng ý với phỏng đoán này. Họ cho rằng, cái lỗ trên hộp sọ không có tác dụng chữa bệnh, thay vào đó có thể hộp sọ của người đàn ông đã được khoan với mục đích cho nghi lễ mai táng.
Được biết, bộ xương được phát hiện vào năm 2016 trong một ngôi mộ ở Tel Megiddo. Đây là địa điểm mà người Canaanite vào thời kỳ đồ đồng. Qua phân tích DNA cho thấy họ là 2 anh em.
Các cuộc kiểm tra về bộ xương cho thấy cả 2 người đàn ông đều mắc chứng bệnh thoái hóa khiến một số xương của họ bị biến mất và số khác bị biến dạng.
Rachel Kalisher – tác giả đầu tiên của nghiên cứu này và là nghiên cứu sinh tiến sĩ khảo sổ học tại Đại học Brown nói với trang Live Science rằng, có thể những người đàn ông này mắc bệnh di truyền như bệnh phong.
Phương pháp cứu người
Phân tích của Kalisher và các đồng nghiệp của cô cho thấy rằng, người em trai ở cuối tuổi vị thành niên hoặc đầu độ tuổi 20 khi qua đời vào cuối thời kỳ đồ đồng (từ năm 1550 trước Công nguyên đến năm 1450 trước Công nguyên) và người anh trai từ 21 đến 46 tuổi, qua đời sau người em vài năm.
Người anh trai có một mảnh xương hình vuông có chiều ngang khoảng 1,2 inch (30 mm) được lấy ra khỏi hộp sọ. Vì hộp sọ không có dấu hiệu lành lặn nên các tác giả phỏng đoán rằng, việc phẫu thuật diễn ra khoảng 1 tuần trước khi người đàn ông qua đời. Đó là phương pháp phẫu thuật để điều trị tình trạng thoái hóa là người này đang mắc phải.
Kalisher nói: “Toàn bộ bằng chứng cho thấy người anh bị mắc bệnh trong thời gian dài, có thể là bị thoái hóa. Vì vậy, đây có lẽ là một cách can thiệp hoặc một thủ tục nhằm mục đích cứu mạng”.
Kalisher nói cái lỗ được tạo ra bằng cách rạch hộp sọ, sau đó cẩn thận lấy các mảnh ra. Đây là một quy trình khác với việc khoan tròn, thường được thực hiện bằng cách cạo hoặc khoan.
“Chúng tôi có bằng chứng về việc khoan xương sọ ở khu vực này trước thời kỳ đồ đồng. Nhưng trường hợp ở Megiddo này là sớm nhất trong lĩnh vực phẫu thuật hộp sọ”, cô nói.
Nghi thức mai táng
Kalisher cho biết, cả 2 anh em đều được chôn cất với những bình gốm tinh xảo và thực phẩm chất lượng cao. Điều này chứng tỏ họ có địa vị xã hội cao, đó có thể là một trong những lý do khiến họ gắng gượng sống nhiều năm bất chấp tình trạng bị thoái hóa của mình.
Tuy nhiên, các chuyên gia khác cho rằng, cái lỗ trên hộp sọ cho thấy vết rạch được thực hiện sau khi người này qua đời, có thể vì mục đích nghi lễ mai táng.
Hershkovitz, giáo sư danh dự về giải phẫu học và nhân chủng học tại Đại học Tel Aviv (Israel) dù không tham gia vào nghiên cứu mới nhất nhưng ông cũng nghiên cứu nhiều về các bộ xương cổ khác trong khu vực.
Ông chia sẻ với trang Live Science trong một email: “Việc cắt hộp sọ tạo ra các đường thẳng hoặc hình vuông có lẽ không được thực hiện cho mục đích điều trị. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, mặc dù việc khoan theo vòng tròn có thể đã được thực hiện nhằm cố gắng chữa bệnh nhưng điều đó rất khó xảy ra ở đây.
Hình dạng mảnh vỡ xương sọ trên hộp sọ là hình vuông. Nếu điều này được thực hiện khi anh ta còn sống, nó sẽ dẫn đến cái chết ngay lập tức”.