Dĩnh Kế là một xã thuộc thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang nằm dọc theo Quốc lộ 1A, tuyến Hà Nội-Lạng Sơn, một làng nghề nổi tiếng với đặc sản là chiếc bánh đa. Bánh đa Kế là một món ăn bình dị, dân dã nhưng chứa đựng trong đó bao hương vị, đậm đà chất quê Bắc Giang. Những chiếc bánh đa với hình yên ngựa vàng bóng, vị bùi, thơm mùi lạc, vừng, khoai lang... đã trở thành món quà không thể thiếu đối với du khách thường đến thăm hoặc chỉ ghé qua Bắc Giang một lần.
 |
Xã Dĩnh Kế, xưa kia vốn có tên là Phượng Nhỡn thuộc phủ Lạng Thương - Trấn Kinh Bắc. Một mảnh đất giàu truyền thống văn hoá, cách mạng, quê hương của vị trạng nguyên tài, đức Giáp Hải (1515-1585). Đặc biệt, vùng đất này đã khai sinh ra nghề làm bánh đa độc đáo, gia truyền hàng trăm năm nay.
Dĩnh Kế có 12 thôn: thôn Chợ, Sau, Tiêu... với hàng trăm mái nhà nằm san sát và biết bao người thợ đang nhanh tay xay bột, tráng, quạt bánh tạo những chiếc bánh đa cho mọi người thưởng thức.
Ban đầu chiếc bánh đa làm từ nguyên liệu chính là sắn (củ mỳ). Nhưng trong quá trình làm thì người dân nơi đây thấy rằng sắn là nguyên liệu khó làm vì nó rất dính, bắt bụi và côn trùng, không đảm bảo vệ sinh, chất lượng chiếc bánh không cao nên họ tìm cách cải tiến, thay thế bằng gạo tẻ. Từ đó, chất lượng chiếc bánh được nâng lên rõ rệt. Để làm nên những chiếc bánh thơm ngon, béo giòn, vị bùi thì phải trải qua nhiều công đoạn. Chọn gạo tẻ ngon, không dính, đem ngâm khoảng 12-13 tiếng, sau đó xay thành bột, phải xay hai lần để bột được kĩ, nhuyễn, mịn, sờ tay vào bột phải mát, lọc hết bụi bẩn. Lạc (đậu phộng) đem thái thủ công từng hạt thành những lát thật mỏng, khoai lang thái thành sợi dài 5-7cm. Anh Cự ở thôn Chợ chia sẻ: "Khâu quan trọng là tráng bánh, đòi hỏi kĩ thuật đặc biệt khéo léo của người thợ mà không phải ai cũng làm được, tráng nhẹ tay, bánh phẳng, đều phụ gia, đường kính khoảng 40cm". Bánh tráng xong được đem phơi hai lần cho khô kiệt. Và khâu cuối cùng là quạt để tạo dáng cho bánh. Người thợ Dĩnh Kế quạt bánh thủ công bằng than hoa nên chiếc bánh nở đều, đầy đặn. Bánh đa Kế nhìn thật giản dị với hình yên ngựa nhưng ăn lại rất giòn, ngon có vị thơm, béo, bùi của vừng lạc, khoai lang, xốp nở phồng to của những chiếc bóng trên bề mặt.
Bánh đa Kế đã trở thành một đặc sản, một món ăn dân dã, bình dị nổi tiếng trong và ngoài nước. Du khách đến đây không chỉ được thưởng thức vị ngon của bánh đa ngay nơi làm ra, mà còn được thăm đền Dĩnh Kế (còn gọi là Nghè Cả). Đây là một công trình kiến trúc cổ với kỹ thuật chạm khắc đẹp và tinh xảo, tài nghệ. Đền thờ Cao Sơn, Quý Minh đại vương - hai vị tướng của Hùng Vương phò vua giúp nước. Đồng thời là nơi đặt bia Phượng Nhỡn, Bảo Lộc, trong đó có Trạng nguyên Giáp Hải (còn gọi là Trạng Kế ). Đặc biệt, nếu du khách đến vào mùa xuân thì có thể tham gia lễ hội chùa Dĩnh Kế vào ngày mồng 4 tháng Giêng, đó là sinh hoạt Phật giáo lớn của tăng ni, phật tử, các tín đồ cùng khách địa phương.
Trịnh Hiệp