Đông về, gió bấc mang theo hơi lạnh. Mưa xối xả. Tầm này, ở quê, má thường nhóm củi đổ bánh xèo. Mùa đông mà được ăn cái bánh xèo dẻo thơm thì còn gì bằng. Đến bây giờ, hương thơm bánh xèo mùa đông vẫn phảng phất khắp ký ức tôi về một tuổi thơ bình yên.
Rất lâu rồi, những ngày tôi còn ở cùng với ba má nơi vùng núi cao xứ Quảng. Ngày ấy, quê tôi còn nghèo lắm, nhà ai cũng cố gắng tích trữ nhiều lúa, bắp, khoai để những ngày lạnh lẽo có cái ăn thêm. Ngoài những bữa cơm đạm bạc, thi thoảng má đổi món - xay bột đổ bánh xèo. Mỗi khi má làm bánh, cả nhà quây quần.
Nơi chái bếp ấm, ba kể chuyện, còn má lom khom ngồi đổ từng chiếc bánh. Má chỉ cần hòa vào thau bột một ít muối, tráng mỡ lên khuôn nóng, chờ mỡ sôi thì trải lớp bột mỏng lên, đậy vung rồi đợi chừng vài chục giây lấy bánh ra. Đơn giản vậy mà cả nhà hít hà khen ngon. Lớn lên một chút, kinh tế khấm khá hơn, bánh xèo của má ngoài phần nhân có thịt ba chỉ còn có cả trứng, tôm tép, giá, cà rốt…
Giờ tuổi đã lớn, má thích ăn chay nên thường đổ bánh xèo chay. Cả gia đình tôi ai cũng háo hức chờ những lần được thưởng thức món bánh xèo chay chứa trọn tình yêu thương do chính tay má chế biến. Má thường bảo, ăn chay tốt cho sức khỏe; đặc biệt những ngày đông trời trở gió, giúp cơ thể cân bằng âm dương. Riêng tôi, mỗi lần về quê, thế nào cũng được thưởng thức bánh xèo chay gạo lứt của má.
Để làm ra mẻ bánh nóng thơm lừng, đầy sắc màu, khâu chuẩn bị nguyên liệu khá quan trọng. Ngay từ tối hôm trước, má đã ngâm gạo lứt cho mềm hẳn. Sáng sớm, má bỏ gạo vào cối sinh tố, xay nhiều lần cho thật nhuyễn. Má thường dặn tôi, muốn bánh ngon phải chú ý hỗn hợp bột không được quá lỏng hay quá đặc, sẽ ảnh hưởng đến chất lượng bánh.
Khi bột đã xong, má phi thơm hành tím đã xắt nhỏ, cho nấm (đã rửa sạch và tách nhỏ) và cà rốt (bào mỏng) vào xào khoảng chừng vài phút, hạ nhỏ lửa rồi nêm các loại gia vị hạt nêm, đường… Nấm, cà rốt thấm gia vị, cho ra tô để riêng.
Trước khi đổ bánh, má đặt cái chảo nhỏ có cán dài lên, dùng cuống lá chuối tước sẵn để quệt dầu đều mặt chảo. Riêng bột gạo còn thêm hành lá xanh, chút muối. Chờ chảo thật nóng mới nhanh tay múc 1 vá bột đổ lên chảo, nghiêng cho bột trải đều, thêm nấm và cà rốt vào giữa bánh, rồi đậy vung. Chừng dăm ba phút, khi mặt trên của bánh xốp và khô, viền bánh co lại và tróc ra nghĩa là bánh đã chín. Có thể thêm giá, đậu khuôn hoặc một ít chả chay để bánh thêm nhiều vị.
So với các loại bánh xèo thông thường, bánh xèo chay má đổ có nét hấp dẫn riêng. Dẫu bánh bằng bột gạo lứt hay gạo thường, bao giờ cũng ôm trọn hương vị thanh nhẹ, mang đến cảm giác thanh tịnh, mát mẻ và bình yên.
Dù hiện tại, nơi phố thị tôi đang sống, chỉ cần bước chân ra cửa đã có thể ăn bánh xèo đủ các loại nhân: trứng, tôm, thịt làm sẵn; nhưng với tôi, dẫu có thưởng thức cả trăm thức ngon, vật lạ, vẫn luôn tìm về với mâm bánh xèo chay nóng hổi của má trong những ngày đông lạnh giá.