Chuyện cha và con đưa ca cao Đồng Nai ra thế giới

Bột ca cao nguyên chất của Công ty TNHH ca cao Trọng Đức (xã Phú Hòa, huyện Định Quán) là 1 trong 2 sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn 4 sao của tỉnh Đồng Nai. Đặc sản của huyện miền núi Định Quán này đã được doanh nghiệp xây dựng thành chuỗi liên kết, từ vùng nguyên liệu sạch đến đầu tư chế biến sâu và xuất khẩu vào những thị trường khó tính.

Ông Đặng Trường Khanh giới thiệu sản phẩm ca cao Trọng Đức.

Xuất khẩu đặc sản quê

Năm 2015 có một sự kiện quan trọng với Công ty TNHH ca cao Trọng Đức. Ông Đặng Trường Khanh, Giám đốc công ty có chuyến công tác sang Nhật để tham gia hội chợ giới thiệu sản phẩm và từ đó gặp đối tác bàn việc xuất khẩu chocolate sang thị trường này. Khi đó, những sản phẩm do Trọng Đức chế biến được ghi rõ “made in Vietnam” với thông tin chỉ dẫn địa lý chi tiết rằng đây là sản phẩm có nguồn gốc từ vùng đất Đá Ba Chồng huyện Định Quán (tỉnh Đồng Nai).

Chuyến đi là cả hành trình đầu tư, chuẩn bị của doanh nghiệp với mong muốn phát triển ngành ca cao Việt Nam nói chung và tỉnh Đồng Nai nói riêng. Trước đó, Ca Cao Trọng Đức đã hợp tác với Ca Cao Ken Co.,Ltd - một công ty gia đình có truyền thống lâu đời trong ngành chế biến thực phẩm ở Nhật, hiện có chuỗi hàng trăm cửa hàng tại Nhật và thế giới. Mục tiêu của sự hợp tác này là quảng bá, xuất khẩu chocolate và các sản phẩm từ ca cao của Đồng Nai ra thế giới. Dòng sản phẩm chocolate mà hai doanh nghiệp này giới thiệu là dòng sản phẩm cao cấp, được làm thủ công từ hạt ca cao, có hương vị khác lạ so với chocolate truyền thống, là một xu hướng đang được người tiêu dùng thế giới ưa chuộng.

Theo ông Khanh, thành công nhất chính là Trọng Đức hợp tác với doanh nghiệp Nhật Bản để cùng phát triển thương hiệu chứ không chỉ thuần túy gia công. Logo, địa chỉ công ty được ghi rõ trên bao bì sản phẩm. Người tiêu dùng thế giới có thể truy nguyên nguồn gốc thanh chocolate xuất xứ từ đất Đồng Nai, thậm chí cụ thể đến tên nông dân đã trồng.

Chia sẻ lý do chọn công ty Trọng Đức để hợp tác, ông Nakano Toshimi - ông chủ của Ca Cao Ken Co.,Ltd cho biết, doanh nghiệp đã sử dụng rất nhiều nguồn nguyên liệu chế biến chocolate từ các nước nổi tiếng về ca cao trên thế giới, nhưng quyết định chọn hạt ca cao của công ty Trọng Đức vì hạt ca cao của Đồng Nai có đặc thù riêng là rất thơm, có vị chua, ít đắng - là những yếu tố làm ra loại chocolate ăn không gây ngán. “Hướng phát triển của chúng tôi là nhắm vào thị trường cao cấp và rất cao cấp, cạnh tranh bằng chất lượng và hương vị chứ không phải nhờ giá rẻ”, ông Nakano Toshimi khẳng định.

Ông Khanh cho biết thêm, đến nay, Trọng Đức đã đầu tư hàng triệu đô-la vào nhà máy chế biến và vùng nguyên liệu. Đây chỉ mới là giai đoạn đầu, doanh nghiệp đang tiếp tục bỏ vốn đầu tư cho khâu sản xuất cũng như mở rộng kênh phân phối ở cả thị trường trong nước và quốc tế. Hiện ngoài xuất khẩu hạt ca cao thô, Trọng Đức có hàng chục sản phẩm chế biến sâu như: chocolate, rượu ca cao, bột ca cao... tiêu thụ tốt ở thị trường nội địa và đã có nhiều sản phẩm tiêu biểu được người tiêu dùng bình chọn là Hàng Việt Nam chất lượng cao. Nhiều năm qua, sản phẩm của doanh nghiệp này cũng xuất khẩu mạnh vào các thị trường khó tính như: Nhật Bản, Hàn Quốc...

Để tăng thêm lợi ích cho người nông dân, Trọng Đức và Ca Cao Ken đang triển khai thêm chương trình kết nối người tiêu dùng với chính nông dân. Theo đó, khách hàng sẽ trả tiền trước để đặt mua từ nông dân cây ca cao theo từng vụ thu hoạch và trả thêm cho nông dân các khoản phí chăm sóc, phí quản lý. Nông dân có trách nhiệm làm theo đúng quy trình kỹ thuật an toàn đã cam kết với khách và thường xuyên quay phim, chụp hình cập nhật cho khách hàng biết quá trình cây sinh trưởng, ra hoa, kết trái, thu hoạch... Hạt ca cao thu hoạch từ cây này, Trọng Đức sẽ chịu trách nhiệm chế biến và cung cấp tận nơi cho khách. Hiện nay, Trọng Đức đã có hàng trăm đơn đặt hàng theo hình thức này từ các khách người Nhật. Họ cũng sẵn sàng trả các khoản chi phí và yêu cầu doanh nghiệp thiết kế chương trình về tận nơi tham quan vườn ca cao và quy trình chế biến chocolate.

Sản phẩm của cha và con

Câu chuyện khởi nghiệp của Công ty TNHH ca cao Trọng Đức bắt đầu từ khi người bác sĩ quân y, thầy thuốc ưu tú - Đặng Tường Khâm nghỉ hưu. Ông muốn làm điều gì đó cho nông nghiệp, nông dân và chọn phát triển cây ca cao, loại cây mà ông đã dành nhiều thời gian nghiên cứu từ những năm 80 của thế kỷ trước. Năm 2005, gần đến tuổi 70, ông Khâm bán đất đai ở TP.HCM, gom góp vốn liếng lên vùng Tân Phú lập công ty, mua đất trồng ca cao. Từ 5.000 cây ca cao đầu tiên trên mảnh đất 6ha của gia đình, ông phát triển thành vùng nguyên liệu hàng ngàn hécta cho hàng ngàn hộ nông dân các huyện lân cận của các tỉnh Lâm Đồng, Đồng Nai.

Nhưng ông Khâm thất bại vì vùng nguyên liệu phát triển quá nhanh, lên đến cả ngàn hécta vào năm 2009. Đội ngũ kỹ thuật không đủ đáp ứng việc tư vấn cho nông dân khiến cây phát triển không như mong đợi, cộng với sự lên ngôi của các cây công nghiệp khác như điều, tiêu nên nhiều người đã chặt bỏ cây ca cao.

Ông Khanh giới thiệu với khách hàng Nhật Bản về chất lượng hạt ca cao Đồng Nai.

Năm 2010, ông Đặng Trường Khanh, con trai ông Khâm bỏ công việc kinh doanh ở TP.HCM về huyện Tân Phú tiếp quản công việc của cha mình. “Tôi về gần cha, học hỏi từng chút từ cha, rồi tôi trở nên thích thú và bị cuốn hút vào những gì cha tôi đang đeo đuổi”, ông Khanh chia sẻ.

Ông Khanh kể, ngoài việc phát triển vùng nguyên liệu, cha ông còn nghiên cứu ra một số sản phẩm ban đầu từ ca cao, như: bột ca cao, chocolate, rượu cacao... nhưng gần như chưa tiêu thụ được. Tiếp quản công việc từ cha vào giai đoạn nhiều khó khăn, ông Khanh vừa nghĩ cách để bán hàng, vừa khôi phục lại vùng nguyên liệu, lúc này bị giảm tới 70% so với trước. “Tôi ký lại hợp đồng với nông dân, hướng dẫn kỹ thuật, nhận bao tiêu sản phẩm... với tiêu chí mà cha tôi đặt ra là phải bảo đảm quyền lợi cho nông dân, chúng tôi có thể lỗ, nhưng không để nông dân lỗ”, ông Khanh nói.

Cũng theo ông Khanh, nếu trước đây, hàng trăm hécta ca cao của Đồng Nai từng bị xóa trắng do đầu ra bấp bênh thì nay trở thành cây trồng cho thu nhập cao nhờ doanh nghiệp và nông dân bắt tay liên kết xây dựng cánh đồng lớn. Hiện dự án cánh đồng lớn cây ca cao do Trọng Đức đầu tư tại Đồng Nai đã phát triển được 468ha. Doanh nghiệp sẽ tiếp tục mở rộng diện tích này vì hiện nguồn cung ca cao chỉ mới đáp ứng được một phần nhu cầu phát triển chế biến của đơn vị.

Trọng Đức còn liên kết với nông dân đầu tư phát triển vùng chuyên canh cây ca cao theo tiêu chuẩn UTZ (chứng nhận sản xuất tốt của quốc tế cho cây ca cao). Đến nay, riêng tỉnh Đồng nai đã có 210ha ca cao đạt chứng nhận UTZ. Việc hợp tác với Nhật Bản để xuất khẩu chocolate “made in Vietnam” ra thị trường thế giới sẽ là đòn bẩy để doanh nghiệp đẩy nhanh việc chuẩn hóa 100% diện tích đạt chuẩn UTZ để có vùng nguyên liệu sạch đáp ứng tốt nhu cầu thị trường xuất khẩu.

Theo ông Khanh: “Doanh nghiệp chấp nhận tiến từng bước gian nan vì quan niệm cạnh tranh của chúng tôi không dựa trên việc sẵn sàng bóp đầu vào, giảm giá thu mua trái ca cao của nông dân khi thị trường biến động. Chúng tôi muốn thuyết phục nông dân tin theo, đồng lòng thực hiện chương trình chứ không chỉ thuần túy ràng buộc bằng hợp đồng, pháp lý”.