Con ruốc sông có kích thước rất nhỏ, là loài động vật giáp xác sống ở vùng nước ngọt hay nước lợ. Chúng có màu nâu sậm và mùi tanh của tôm, cá. Con vật này có thể lạ với nhiều người nhưng với người dân ở Đông Triều (Quảng Ninh) không còn gì lạ lẫm.
“Ngày nhỏ, tôi được ăn rất nhiều. Mẹ tôi thường mua về làm món sốt cà chua với rang khô. Sau này, một thời gian đi học xa, tôi không được thưởng thức nữa nhưng vẫn nhớ mãi hương vị món ăn đó. Ở Hà Nội, tôi không thấy nơi nào bán cả. Mỗi lần ruốc vào mùa, tôi lại về quê bảo mẹ mua cho và rang khô để đem lên Hà Nội ăn dần”, chị Hà (Đông Triều, Quảng Ninh) chia sẻ.
Sau này, chị Hà lập gia đình và sinh sống ở quê, chị có nhiều cơ hội để thưởng thức hơn. Năm nào cũng vậy, ruốc có mặt trên thị trường là chị sẽ mua mấy cân về ăn dần.
Hôm qua, chị cũng mới mua 3 cân ruốc sông của một thương lái ngoài chợ về rang khô. “Rang từ 19h đến 21h tối vẫn chưa xong, rang ruốc này lâu lắm. Mỗi lần phải rang 3 tiếng mới được 1 mẻ vì phải làm hoàn toàn thủ công, rang tay và cũng phải đảo đều để ruốc chín đều, màu đẹp”, chị Hà nói.
Chị cho biết mấy năm trước, chị cũng thường gom ruốc sông để bán. Nhưng năm nay, chị bận công việc nên không gom để bán. Trước mỗi lần nhập về, chị phải rửa sạch bằng loại khăn mắt nhỏ vì con vật này kích thước rất nhỏ. Chị đưa vào thau khuấy đều để loại bỏ bẩn.
Khi thấy ruốc mịn như cát và nước trong thì dừng lại, để ruốc ráo nước. Năm nay giá cũng như mọi năm, ruốc sống chị mua vào khoảng 40.000 – 45.000 đồng/kg, còn ruốc rang khô là 240.000 đồng/kg. Sở dĩ ruốc khô bán giá cao là vì phải gần 4kg ruốc tươi rang tầm 3h mới đc 1kg ruốc khô. Loại khô có thể để ngăn mát tủ lạnh bảo quản và sử dụng được 3-4 tháng.
Bà Hồng (Đông Triều – Quảng Ninh) cho biết con ruốc này không phải hôm nào cũng có mà chỉ nổi lên khi có con nước và trời rét. Với kinh nghiệm của mình, bà cho biết chỉ cần nhìn thời tiết và biết con nước sắp lên sẽ mang dụng cụ đi bắt.
Người dân sẽ sử dụng đáy hoặc dụng cụ lưới mắt thật nhỏ để đi bắt vì con ruốc có kích thước rất nhỏ. Vào đúng mùa, ruốc có rất nhiều, có nhiều hôm vợ chồng bà có thể thu được cả tạ ruốc, nhưng thường thì thu về được vài chục cân. Ruốc cứ thu hoạch về đến nhà, thương lái đều thu mua hết.
Con ruốc có 3 màu: màu đỏ, màu hồng và màu nhợt. Trong đó, ruốc có màu đỏ ngon nhất. Tuỳ từng thời điểm, con ruốc thu về sẽ có màu khác nhau, người bắt chỉ thu về và bán, không thể quyết định được màu của ruốc.
Khi bắt ruốc về, bà mang về nhặt đất, cát, sỏi, đá hay rác lẫn vào ruốc, sau đó sẽ rửa sạch rồi mới bán cho khách hàng. Giá bán cũng không cố định, đầu vụ và cuối vụ thường có giá cao hơn chính vụ. Thời điểm này ruốc cuối mùa nên số lượng ít hơn và giá bán cũng cao hơn chính vụ.