Trong những tuần gần đây, chính phủ Cuba đã cho thành lập 56 nhà máy đường nhỏ thuộc công ty độc quyền đường nhà nước Azcuba và kết hợp các đồn điền địa phương vào các đơn vị mới.
Động thái này cho phép họ tận dụng các cải cách gần đây bao gồm thiết lập tiền lương và giá mía và giữ quyền kiểm soát 80% thu nhập xuất khẩu.
Cuba chỉ sản xuất hơn 800.000 tấn đường thô trong mùa trước, thành tích kém nhất kể từ năm 1908 và chỉ bằng 10% so với mức cao nhất là 8 triệu tấn vào năm 1989. Các chuyên gia được Reuters tham khảo cho rằng sản lượng năm 2022 có thể còn thấp hơn nữa.
Bản thân công ty độc quyền nhà nước Azcuba cũng thận trọng đưa ra những tuyên bố mới nhất của mình khi thông báo về thời điểm bắt đầu vụ thu hoạch đường năm na. Không có tin tốt nào.
Phó Thủ tướng Jorge Luis Tapia Fonseca cảnh báo: “Điều quan trọng nhất là nói chuyện với các công nhân mía đường về những điều kiện khó khăn mà đất nước sẽ đối mặt trong vụ thu hoạch này".
Một chuyên gia trong ngành, người giấu tên khi nhận xét với Reuters, thẳng thắn: “Ngành công nghiệp ít nhiều đã sụp đổ. Tình hình năm nay còn tồi tệ hơn những năm trước và sẽ cần nhiều thời gian để khôi phục”.
Quốc đảo Caribe đã phải hứng chịu cả tác động của đại dịch Covid-19 và các biện pháp trừng phạt mới cứng rắn của Hoa Kỳ, làm giảm thu nhập từ đồng nội tệ của họ trong hai năm qua khoảng 40%, thu hẹp nền kinh tế 13% và giảm nguồn lực sẵn có cho các nhà máy và đồn điền.
Các phương tiện truyền thông tràn ngập những câu chuyện về tình trạng thiếu mía, sửa chữa nhà máy chậm tiến độ; thiếu lốp, ắc quy và nhiên liệu để thu hoạch cũng như vận chuyển mía.
“Đối với công nhân của các công ty mía đường nông công nghiệp mới thành lập, không hề dễ dàng chút nào khi phải đối mặt với thời kỳ sửa chữa, cả nhà xưởng và máy móc nông nghiệp, trước sức ép hạn chế rất lớn về phụ tùng, vật tư và các nguồn nguyên liệu khác. Ngoài ra còn có tai họa từ đại dịch Covid-19", Azcuba giải thích trong một ghi chú hôm 23/11.
Nền kinh tế Cuba lâu nay chủ yếu dựa vào xuất khẩu đường, nhưng sản lượng đã sụt giảm kể từ khi Liên Xô tan rã vào năm 1991.
Chẳng hạn, ở tỉnh Sancti Spiritus miền Trung, khoảng 45% diện tích đất trồng mía đã bị bỏ hoang, tờ báo Escambray của Đảng Cộng sản Cuba đưa tin vào tuần trước.
Một thông cáo của Hội đồng Bộ trưởng quốc gia từ cuộc họp tháng 6/2021 cho biết việc xem xét lại ngành đang được tiến hành "để đảm bảo trong tương lai sức sống của các hoạt động này, vốn có ý nghĩa rất lớn về mặt kinh tế và lịch sử của Cuba".
Trì hoãn mở cửa nhà máy
Azcuba thông báo rằng vụ thu hoạch, thường bắt đầu vào tháng 11, sẽ bắt đầu muộn vào ngày 5/12 tại nhà máy 14 de Julio ở Cienfuegos.
Ông Tapia Fonseca nhấn mạnh vào một "phân tích quan trọng" rằng người tiêu dùng "phải trả nhiều tiền hơn cho những người sản xuất và tính cả những người lao động không trực tiếp". Ông cũng nói về sự cần thiết phải đánh giá việc gieo hạt "theo mức độ nảy mầm của cây trồng chứ không phải chỉ để hoàn thành yêu cầu kế hoạch trồng trọt hàng năm", đồng thời đề xuất "đa dạng hóa sản xuất nông nghiệp dưới mọi hình thức".
Về phần mình, Jorge Santana Hernández, Tổng giám đốc Công ty mía đường Mario Muñoz, từ thành phố Los Arabos, Matanzas, thú nhận rằng họ đã "chậm 6%" trong việc sửa chữa máy móc, nhưng hy vọng sẽ bắt đầu sản xuất từ ngày 20/12.
Năm ngoái, 38 nhà máy đã mở và năm nay sẽ ít hơn, theo báo cáo của các phương tiện truyền thông nhà nước.
Các tỉnh sản xuất đường trọng điểm là Villa Clara và Las Tunas ước tính sản lượng khoảng 125.000 tấn mỗi tỉnh, tăng hơn một chút so với vụ trước, trong khi các tỉnh Sancti Spiritus, Cienfuegos, Granma và Artemisa dự kiến có mức thu hoạch nhỏ hơn so với vụ trước.
Các tỉnh khác vẫn chưa công bố mục tiêu sản xuất của họ.
Cuba tiêu thụ từ 600.000-700.000 tấn đường mỗi năm và có thỏa thuận bán cho Trung Quốc 400.000 tấn mỗi năm.
Không rõ Cuba đã xuất khẩu bao nhiêu đường trong năm nay và liệu nước này có nhập khẩu đường để đáp ứng nhu cầu trong nước hay không.
Giống như các ngành công nghiệp khác, nông nghiệp và trồng mía phải đối mặt với các vấn đề cơ cấu trong nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. Những cải cách mới, bao gồm giảm giá mạnh đồng nội tệ và phân cấp thu nhập từ xuất khẩu nhằm một lần nữa thúc đẩy sản xuất.
Đồng thời, các chuyên gia trong ngành được Reuters tham khảo cho biết không có tiền để Cuba bắt đầu phục hồi để xuất khẩu, cũng như không có khả năng tiếp cận các nguồn tài chính đa phương.
Chuyên gia mía đường cho biết, với việc người dân được tiêm phòng đầy đủ vacxin virus Corona, và du lịch - động lực thúc đẩy nền kinh tế và ngoại hối - mở cửa, tình hình có thể sẽ được cải thiện theo thời gian.
“Nhưng họ sẽ cần phải tiến xa hơn với những cải cách, thu hút đầu tư nước ngoài hoặc chuyển hướng tiền từ các lĩnh vực khác như du lịch", ông khẳng định.