Từ “rác” của mỗi hộ gia đình thành mặt hàng xuất khẩu đắt giá
Dầu ăn đã qua sử dụng (tạm gọi là dầu thải) tại Nhật Bản được dùng làm nguyên liệu thô trong nhiều ngành công nghiệp như sản xuất thức ăn chăn nuôi, xà phòng, sơn, mực in, đặc biệt là ngành hàng không vì có thể chế thành xăng cho máy bay. Thường thì các can nhựa chứa dầu ăn đã qua sử dụng được các chủ nhà hàng, quán ăn đặt trước cửa tiệm mỗi đêm sau khi đóng cửa, chờ đơn vị tái chế đến thu mua. Tuy nhiên, thời gian gần đây thì bọn trộm đã nhanh chóng “gom” trước.
Dầu thải trước đây là một sản phẩm thừa sau khi nấu ăn và bị đổ bỏ. Khủng hoảng năng lượng cũng như biến đổi khí hậu siết chặt hơn các nguồn phát thải khí CO2, vì vậy ngành hàng không tìm đến dầu thải để chế tạo xăng máy bay. Dầu thải vốn là dầu ăn có nguồn gốc từ thực vật nên cũng giúp hạn chế phát thải hơn các nguyên liệu thô khác, được xem là một nguồn năng lượng tái tạo tốt.
Theo một nhân viên tái chế ở Tokyo, trước đây đi thu hồi dầu thải là sẽ thu phí như rác, nhưng sau này thì các công ty thu gom còn phải trả tiền mới mua được chúng. Thị trường này đang ngày càng hấp dẫn nên rất nhiều người nhảy vào.
Xuất khẩu mặt hàng này tăng đẩy giá lên cao khoảng từ đầu năm 2021 cho đến nay. Mặc dù thị trường châu Âu đang có nhu cầu cao, nhưng Nhật ưu tiên xuất phần lớn sản lượng sang Singapore vì nước này có nhà máy sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững.
Thống kê cho thấy từ năm 2018 đến 2021, lượng dầu thải xuất sang quốc đảo Singapore đã tăng gấp 2-3 lần, đạt 42.000 tấn trong năm 2021. Giá cũng tăng tỉ lệ thuận từ 68 Yen/kg năm 2018 lên 97 Yen/kg năm 2021. Con số này là 159 Yen/kg trong 6 tháng đầu năm 2022.
Loại mặt hàng này tại các trường học có nấu ăn trưa cho học sinh cũng được chính quyền thành phố Kobe, thủ phủ tỉnh Hyogo đưa ra đấu thầu công khai vào năm 2020 với giá 22 Yen/kg, năm 2021 đã tăng lên 30,2 Yen/kg, và năm 2022 là 70,5 Yen/kg. Tại Sagamihara, tỉnh Kanagawa, giá dầu thải cũng tăng gấp đôi cùng kỳ năm ngoái, hiện đang có giá 49,5 Yen/kg.
Kế hoạch tăng sản lượng thu gom dầu đã qua sử dụng trong dân
Các quan chức UCO Nhật Bản – đơn vị chuyên tổ chức và điều phối các điểm thu mua dầu thải và các nhà máy tái chế - cho biết, mỗi năm Nhật Bản thu về khoảng 400.000 tấn dầu thải từ các nhà máy chế biến thực phẩm, nhà hàng ăn, cửa hàng tiện lợi và các cơ sở khác. Khoảng 120.000 tấn trong số này được xuất khẩu trong năm 2021, tăng 33% so với năm 2020.
Với kỳ vọng tăng sản lượng thu mua, UCO đã lập dự án nhắm đến các hộ gia đình ở các khu đô thị, ước tính có thể thu được khoảng 100.000 tấn/năm. Con số này được đưa ra sau khi UCO kiểm tra 370 điểm thu mua dầu thải ở siêu thị và cơ sở công ích tại thành phố Sapporo, tỉnh Hokkaido hồi tháng 7. Các điểm thu mua này có từ năm 2006, mỗi điểm sẽ gồm một hộp chứa đặt gần thùng rác tái chế. Nhờ vậy, mỗi năm, chính quyền Sapporo thu về khoảng 240.000 lít dầu thải.
Giám đốc Shinichi Maeda của Oil Recycle, một công ty chuyên thu hồi dầu ăn đã qua sử dụng ở khoảng 300 điểm thu, cho biết mỗi tháng có từ 500- 600 người đến các điểm thu gom của mỗi siêu thị để bỏ dầu thải vào thùng chứa.
Và dĩ nhiên các siêu thị không bỏ qua cơ hội kinh doanh này, họ đặt nhiều hơn các hộp thu dầu thải ở gần cửa vào, vì đơn giản ai đem đổ dầu thải vào hộp tái chế thì cũng sẽ ghé siêu thị mua sắm cho tiện.