Vậy mà ở huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau, người dân vẫn có cách bắt cá thòi lòi rất độc đáo và hiệu quả. Với kinh nghiệm hơn 30 năm sống bằng nghề bắt cá thòi lòi, ông Nguyễn Văn Bá ở ấp Ông Định, xã Tân Ân Tây, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau là người am hiểu tường tận về loài cá đặc biệt này. Cá thòi lòi chủ yếu sống ở những vùng đầm lầy, ẩm ướt, nước thuỷ triều thường xuyên lên xuống. Cá thường trốn trong hang khi nước rút cạn và chui ra ngoài hang khi nước đầy để đi kiếm ăn. Để bắt được loài cá tinh khôn này phải biết được hang nào có cá đang sinh sống mà đặt bẫy.
Xà di là loại bẫy cá được làm bằng lá và cọng dừa nước. Lá dừa nước được kết lại với nhau thành khối hình tròn, giữa khối tròn có hom được làm bằng cọng dừa nước để cá chạy lên không quay đầu xuống được. Khi nước ròng sát, người bắt cá thòi lòi sẽ tìm miệng hang cá và đặt xà di. Khi nước lớn ngập lên khỏi miệng hang cá sẽ chui lên và kẹt lại trong xà di.
Huyện Ngọc Hiển là nơi tiếp giáp của 2 dòng hải lưu hình thành nên vùng bãi bồi rộng lớn. Đây là nơi sinh sôi và phát triển lý tưởng cho cá thòi lòi. Bên cạnh việc bắt cá bằng xà di, người dân còn có thể chờ lúc đêm tối dùng đèn soi và vợt cũng có thể bắt được nhiều cá. Cá bắt được để dành ăn hoặc bán cho các vựa thu mua với giá từ 90.000 đến 150.000 đồng/kg. Mỗi ngày, người bắt cá thòi lòi cũng kiếm được từ 3 đến 4 ký cá, thu nhập khoảng 400 ngàn đồng.
_high.jpg)
Nếu “trúng mánh” thì số tiền kiếm được có thể lên đến gần 1 triệu đồng. Tuy nhiên, việc đi săn cá thòi lòi đòi hỏi phải có nhiều kinh nghiệm, sức khoẻ dẻo dai để có thể đi bộ xuyên qua những trảng rừng hoặc bãi bồi hàng chục km. Tuy nhiều cực khổ, hiểm nguy nhưng nghề bắt cá thòi lòi đã nuôi sống hàng trăm hộ dân ở vùng Đất Mũi này.
Theo ông Lê Ngọc Lâm - Chủ tịch Hội Nông dân huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau, trên địa bàn huyện có rất nhiều hộ làm nghề săn cá thòi lòi cũng như theo nghề làm khô cá thòi lòi. Tuy nhiên, thu nhập của bà con vẫn chưa ổn định do chưa xây dựng được thương hiệu cũng như làm ăn bài bản.
Cá thòi lòi được đánh giá là một trong những sản vật đặc biệt mà thiên nhiên ưu đãi cho vùng rừng đước ngập mặn. Loài cá này dành phần lớn thời gian trong đời để di chuyển nên thịt cá rất săn chắc, thơm ngon và được nhiều người ưa chuộng.
Cá thòi lòi có thể được chế biến thành nhiều món ăn ngon như: nấu chua, kho tộ, làm khô. Nhưng đặc biệt ngon hơn hết là món cá thòi lòi nướng muối ớt. Cá thòi lòi ở huyện Ngọc Hiển còn là điểm nhấn của văn hoá ẩm thực độc đáo vùng đất tận cùng Tổ quốc mà ai đã thưởng thức một lần sẽ nhớ mãi không quên.
(Bài do Tạp chí điện tử Nông thôn Việt phối hợp Truyền hình báo Tuổi Trẻ thực hiện)