, //, :: GTM+7
Thứ Hai, 14/02/2022, 09:00

Độc đáo những ngôi đình cổ

TRỌNG TÍN
(baoangiang.com.vn)
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử và thời gian, những ngôi đình cổ ở An Giang không chỉ mang giá trị về mặt kiến trúc, điêu khắc dân gian mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử, nơi gắn kết cộng đồng của bao thế hệ người con An Giang trong quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển quê hương, đất nước.
Khuôn viên đình Bình Mỹ.

Gắn bó với đời sống của người dân từ xưa, đình thần là nơi thờ các vị thành hoàng hoặc thờ các vị thần theo sắc phong của vua với ý nghĩa phù hộ cư dân một làng. Đình thần còn là môi trường sinh hoạt văn hóa cộng đồng truyền thống, là nơi dân làng đến lễ bái cầu mưa thuận gió hòa, xóm làng yên ổn; nơi tổ chức lễ, vui chơi, diễn xướng các loại hình nghệ thuật cổ truyền...

Ở An Giang, trong các đình thờ Nguyễn Hữu Cảnh thì đình Châu Phú (TP. Châu Đốc) có kiến trúc sắc sảo, cổ kính nhất. Sách Đại Nam nhất thống chí có ghi: “Đình Châu Phú do Thoại Ngọc Hầu (Nguyễn Văn Thoại) dựng lên vào thời gian 1820-1828”. Qua lời kể của các vị cao niên thì đình Châu Phú trải qua nhiều lần trùng tu, từ vật liệu có sẵn, lợp lá đơn sơ đến cột gỗ căm xe, vách ván, nền lót gạch tàu. Năm 1926, đình Châu Phú xây cất lại hoàn chỉnh và khang trang cho đến ngày nay.

Đình Châu Phú ngang 16m, dài 48m, kiến trúc theo chữ “tam”, nóc cổ lầu, mái tam cấp, lợp ngói đại tiểu, nền lát gạch bông, tường gạch hồ vôi ô dước, cột gỗ căm xe, cà chắc. Bên trong đình có 4 hàng cột, mỗi hàng có 10 cây to có chu vi độ 2 vòng tay. Tất cả kèo cột đều có hoành phi, liễn đối vàng son rực rỡ, chạm trỗ rất công phu. Về nghệ thuật, đình Châu Phú có các đường nét chạm trổ tinh vi, độc đáo từ khâu xây dựng đến trang trí nội thất mang sắc thái nhà Nguyễn đậm nét. Trên nóc đình chạm khắc nổi bật nhiều tượng đẹp mang màu sắc dân gian, như: Bát tiên, lưỡng long tranh châu, lưỡng long chầu nguyệt, cá hóa long, chim, công, phụng, sư tử, chữ cổ. Nổi bật nhất là chạm khắc rồng đậm nét thời Nguyễn. Các hiện vật còn lưu giữ lại tại đình có sắc chỉ, sắc phong của vua Minh Mạng, vua Tự Đức phong tặng Nguyễn Hữu Cảnh là Thượng Đẳng Tôn Thần Lễ Thành Hầu. Các liễn đối tại đình mang nội dung ca ngợi công đức của Nguyễn Hữu Cảnh về mở mang vùng đất Nam Bộ. Năm 1988, đình Châu Phú được công nhận là ngôi đình có kiến trúc cấp quốc gia.

Cũng là một công trình nghệ thuật kiến trúc cổ triều Nguyễn gắn liền với việc khai hoang, lập ấp của người dân Nam Bộ xưa, đình Bình Mỹ (huyện Châu Phú) được xây dựng vào năm 1890, đến năm 1928 thì được trùng tu hoàn chỉnh và gìn giữ đến ngày nay.

Đình có lối kiến trúc cổ, gồm đủ 3 phần: Vỏ ca, vỏ qui và chánh điện, mái tam cấp, lợp ngói âm dương. Nền đình là điểm tựa cho bộ cột tròn căm xe gồm 40 cây, được chia thành 4 hàng cột dọc kết hợp 2 mảng vách hông tạo nên 3 gian, 2 chái. Ngôi đình gồm 4 bộ nóc chính và 6 bộ nóc phụ. Tất cả được tô điểm bằng các bộ tượng hình khối, phù điêu hoa văn trang trí tạo thành khối kiến trúc giữa không gian bao la, rộng lớn. Kỹ thuật chế tác và nghệ thuật chạm trổ tinh xảo thể hiện rõ trong kết cấu kiến trúc, cấu kiện các loại chất liệu. Đặc biệt là nghệ thuật chạm, khắc gỗ với nhiều thể loại, như: Chạm nổi, chạm lộng, chạm khuyết. Trên các khánh thờ, bao lam thành vọng, hoành phi, liễn đối và nhiều phụ bản khác, được sơn son thếp vàng sinh động, tỉ mỉ đến từng chi tiết. Hàng trăm bức tranh sơn thủy giàu tính hiện thực được thể hiện qua các đề tài: Điển tích, làng quê, sông nước, điều thú, dây hoa lá... Các bức vẽ này đã hơn một thế kỷ nhưng đường nét, màu sắc vẫn còn tươi màu sắc nét, cho thấy trình độ pha chế nước sơn với kỹ thuật chế tác nguyên liệu của nghệ nhân xưa đạt đến trình độ cao.

Việc bố trí, sắp xếp các nghi thờ luôn tuân theo trật tự thứ bậc của chức sắc xã hội phong kiến thời Nguyễn. Vị trí trung tâm, nơi được trang trí đẹp nhất, trang nghiêm là ngôi thờ thành hoàng bổn cảnh, được vua Khải Định ban sắc phong thần ngày 25-7-1924, thờ vọng Nguyễn Hữu Cảnh. 2 bên thờ tả ban và hữu ban, đối diện là bàn thờ hội đồng, 2 bên vách là các bàn thờ phối tự tiền hiền - hậu hiền, tiền cố - hương lão, chúa xứ - sơn quân. Năm 2014, đình Bình Mỹ được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích quốc gia.

Tại TP. Long Xuyên có đình Mỹ Phước, là một trong những di tích quý hiếm của An Giang thuộc loại hình kiến trúc nghệ thuật độc đáo tiêu biểu thời Nguyễn, mang dấu ấn lịch sử của thời kỳ khai mở đất vùng Tây Nam Bộ. Đình Mỹ Phước được xây dựng vào thế kỷ XIX bằng cây lá đơn sơ. Khoảng năm 1889, đình được các ông hương chức trong làng trùng tu bằng hồ vôi ô dước, vách tường vôi với 4 bộ nóc. Trên mỗi đỉnh nóc đều có đắp nối nhiều tượng, chất liệu hồ vôi, dát mảnh gốm sứ màu, hợp thành từng bộ theo các thể loại, đề tài rồng, tiên, cá hóa long, dơi rất đa dạng. Nền đình xây cao lót gạch bông. Chánh điện mái tam cấp, lợp ngói đại ống. Nội thất trang trí hài hòa giữa vật thờ và màu sắc tạo sự trang nghiêm. Nổi bật là các bộ bao lam, thành vọng, khánh thờ thần, các bức hoành phi, liễn đối... Tất cả đều chạm khắc nhiều nội dung: Lưỡng long tranh châu, bát tiên, tứ linh... rất công phu. Mỗi bức chạm đều có hoa văn, như: Cành hoa, chim, lá với đường nét mỹ thuật cao, sơn son thếp vàng rực rỡ.

Ngoài các hiện vật cổ mang tính nghệ thuật cao, như: Long đình, bài vị, đại hồng chung... đình Mỹ Phước còn được vua Tự Đức sắc phong thần thành hoàng bổn cảnh và thờ vọng Chưởng cơ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh, người có công lớn trong buổi đầu mở mang vùng đất phía Nam của Tổ quốc. Ngày 26-6-1995, đình Mỹ Phước được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Tags

Bình luận

Xem nhiều





Nổi bật
Được quan tâm






Đăng ký nhận tin nóng
Giúp bạn cập nhật các thông tin mới nhất