Lạc Tịnh Viên - Giữ hồn xứ Huế
Lạc Tịnh Viên tọa lạc tại số 65 Phan Đình Phùng, TP Huế là ngôi nhà vườn truyền thống xứ Huế, được UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế công nhận là Di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp tỉnh theo Quyết định số 2235/QĐ-UBND ngày 28/9/2007. Đây là một trong những di tích được bảo tồn tốt nhất ở Huế với kiến trúc tổng thể và môi trường cảnh quan xung quanh được giữ lại gần như nguyên vẹn cho đến ngày nay.
Bắt đầu từ việc dựng một túp lều tranh đơn sơ vào năm 1889 trên mảnh đất hoang được đặt tên là Lạc Tịnh Viên ở phía Nam kinh thành Huế, ông hoàng Nguyễn Phước Hồng Khẳng, con trai thứ 13 của Tùng Thiện Vương Miên Thẩm và là chủ nhân khu vườn, đã hoàn thiện Lạc Tịnh Viên qua nhiều năm.
Toàn bộ kiến trúc Lạc Tịnh Viên ngày nay vẫn còn giữ nguyên thể thống nhất, hài hòa vốn có giữa các công trình, thành phần đơn lẻ như cổng, ngõ, bình phong, giữa nhà chính Hy Trần Trai với các nhà phụ bên trái Di Tâm Thích Thể Đường, nhà phụ bên phải Vấn Trai và cảnh quan, cây trái, hoa lá trong sân vườn.
Mỗi công trình, tuy hình thức kiến trúc cổ - kim có khác nhau nhưng vẫn toát lên sự hài hòa, thống nhất do đã được tính toán, thiết kế hết sức chuẩn mực và được xây dựng cùng bằng vật liệu địa phương, cùng gam màu và hòa quyện với cảnh quan xung quanh.
Bên cạnh đó, nghệ thuật chạm trổ, trang trí nội thất càng tạo thêm không gian sâu lắng, trầm mặc nhưng không u buồn cho ngôi nhà.
Cuối cùng là nếp sống, gia phong đặc trưng của văn hóa xứ Huế cũng được giữ gìn, trao truyền nguyên vẹn trong nếp nhà của gia đình ở Lạc Tịnh Viên. Người giữ hồn cho tất cả những điều đó ở Lạc Tịnh Viên chính là cháu nội của ngài Hồng Khẳng, bà Công Tằng Tôn Nữ Khánh Nam, và các con cháu.
Tuy hiện nay di tích Kiến trúc Nghệ thuật Lạc Tịnh Viên vẫn được bảo tồn rất tốt nhưng có lẽ cũng không quá sớm để đặt ra vấn đề tìm kiếm các giải pháp mới phù hợp nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị của Lạc Tịnh Viên trong tương lai, thiết thực gìn giữ kiến trúc và không gian văn hóa đặc trưng xứ Huế mà Lạc Tịnh Viên đang lưu giữ.
TS.KTS NGUYỄN NGỌC TÙNG