, //, :: GTM+7
Thứ Hai, 06/02/2023, 09:33

Gánh hàng rong trên đại lộ Sài Gòn

ÁI TRÂN
Chiều, trời Sài Gòn mưa lất phất, làm dịu mát cả mặt đường thênh thang phố đi bộ Nguyễn Huệ. Không dưng, gánh hàng rong của cụ bà Hồ Thị Châu băng ngang qua, đám bồ câu sà xuống, mon men theo mùi bánh tai yến, bánh bông lan rồi bất giác bay lên.

Đôi quang gánh của cụ bà 80 tuổi lọt thỏm giữa phố, càng khiến phố rộng hơn mà người thì như nhỏ lại. Mà người bà cũng nhỏ thó, đi một quãng đường khiến mưa thấm dần, bà co ro trong chiếc áo khoác bạc màu. Chỉ có hơi ấm từ mâm bánh tai yến được bà giữ bằng một cái bếp than be bé ở đầu gánh này, còn đầu kia bà trưng bánh bông lan. 

Bà già thường vẫn ngồi bán bên khu ngân hàng, món ăn vặt của nhân viên tầm sau 9 giờ sáng hoặc 3 giờ chiều. Hôm nào bán chậm, bà quẩy gánh đi qua phố đi bộ Nguyễn Huệ. Bán hết, bà kiếm gì ăn đỡ, rồi cứ vác đôi gánh không đi lang thang, thèm ly cà phê đá thì tấp vô, tới tối hẳn mới về nhà.

Nhà là căn phòng nhỏ bà thuê bên quận Tư. Bà chỉ ghé về để chợp mắt. Từ ngày thằng con trai duy nhứt mất vì tai nạn giao thông, hồi năm ngoái, bà không muốn về nhà sớm. Tôi ngồi bệt xuống cạnh bà, xé miếng bánh tai yến, tiếng bà đều đều: “Mấy hồi thúc nó lấy vợ, nó cười cười nói, giờ con lấy về, lỡ không hợp với má, má buồn, thôi để má trăm tuổi rồi con lấy… Ai dè nó đi trước tui”. 

Đám bồ câu bay đâu đi mất, tôi gom hết bánh ở cả hai đầu gánh, bà già cười để lộ cái răng duy nhứt còn lại, móm mém nói: “Đi bán zầy nó vui lắm con, có ông khách Tây mỗi sáng mua đúng 5 cái bánh tai yến, ổng nói gì ngoại chẳng hiểu, cứ ra dấu thôi mà hiểu ráo trọi”. 

Hỏi bà có thường bị “dính” đội trật tự đô thị quận hay không, bà chỉ vô đôi gánh, lại cười: “Có nhưng là nhắc ngoại đi đứng cẩn thận, vì ngoại đâu có ngồi một chỗ, ngoại gánh đi loanh quanh, bấm giờ ăn vặt bên khu ngân hàng thì tấp vô. Mấy ổng còn chỉ chỗ cho ngoại ngồi nữa đó chơ, chắc tại thấy ngoại già, bán quanh đây cũng mấy chục năm rồi…”

Tôi nhìn theo đôi quang gánh đang đi về hướng sông, bỗng dưng mường tượng cái buổi đầu người Pháp, cụ thể là viên trung tá công binh, me xừ Coffyn đã vẽ bản quy hoạch một đô thị Sài Gòn rộng 25 cây số vuông được bao quanh bởi arroyo Chinois (rạch Bến Nghé), arroyo de l’ Avalanche (rạch Thị Nghè) và con sông Sài Gòn này. Mà khởi nguồn của đô thị chả phải là hoạt động trao đổi mua bán các sản phẩm từ nông thôn lên nơi đô hội, rồi từ thành thị lại chuyển tiền tệ về nông thôn mà giải phóng một lượng hàng hóa, nông sản. Từ đó, cả doanh nhân lẫn người bán hàng rong đều mang dáng dấp lẫn nhau, họ gặp nhau trong cuộc cung ứng bất tận và cái thị phần mang đầy tính tập quán ấy. 

Có lẽ, tường tận điều này nên khi về làm việc với quận 1 về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương 3 tháng cuối năm 2022, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi đã nhấn mạnh: “Đừng bao giờ trong đầu bất kì đồng chí nào nghĩ đây là chỗ của những người giàu, người sang trọng. Nếu có 100, 200 hay 300 người “mua gánh bán bưng” thì cũng phải tìm hiểu họ là ai, cách thức như thế nào và tạo sinh kế gì cho người ta sống được; đừng nghĩ đẩy người ta ra khỏi chỗ này”. 

Gần 70 năm bà Trần Thị Xuân rời quê Bắc để vô Nam, tá túc quanh khu thương xá Sài Gòn. Rồi lần hồi cũng mua được một căn chung cư cũ ở phường Bến Nghé, nay bà đã 90 tuổi cùng thâm niên 46 năm với quầy bán thuốc lá ở vỉa hè đường Lê Lợi, nép một bên tiệm kem Bạch Đằng. Nói là quầy chứ thực ra là cái hộp gỗ lớn, bà bày đâu chừng 20 bao thuốc lá các loại, mỗi bao kiếm được 30 ngàn tiền lời, mỗi ngày bà bán được khoảng 4 - 5 bao, từ 9 giờ sáng đến tận 11 giờ khuya.

“Bán giá vậy mới có người mua cô ơi, họ quen họ quay lại” - “Bà bán vậy rồi ăn uống sao?” - “Có tiệm cơm bình dân đằng kia kìa, hay để dành cho tôi một phần, có khi tôi tranh thủ chạy về nhà, nấu. Căn đối diện có chú công an, đi trực về cũng hay thả vô nhà tôi khi con cá, khi bó rau”. 

Bà bảo đi bán, ngồi vỉa hè ngó người qua lại, vui và quen rồi. Tiền kiếm được nuôi thân, có dư chút thì phụ con trai lo cho cháu nội.

Giữa con đường Lê Lợi sau khi tháo dỡ hàng lô cốt “mọc” những 8 năm ròng, lại trơ ra những dãy nhà cũ, hầu hết đều xuống cấp. Cái dáng dấp của đại lộ Bonard xưa còn nguyên đó nếu đứng từ góc bùng binh Quách Thị Trang, trước cửa chợ Bến Thành nhìn tới, với hậu cảnh là Nhà hát Thành phố.

Được biết, thành phố đã đồng ý kế hoạch tổ chức hoạt động thương mại, dịch vụ, du lịch trên tuyến đường Lê Lợi, trước mắt thí điểm 2 tối cuối tuần để mở đầu cho chuỗi “kinh tế đêm” của lõi trung tâm Sài Gòn. Trên ba cung đường hoài cổ - hiện đại và khu sự kiện - ẩm thực đường phố được bố trí trên đường Lê Lợi dọc từ chợ Bến Thành đến bùng binh cây liễu - Nguyễn Huệ, giữa những quầy xe cổ, xe foodtruck đang được phác thảo, tôi chưa hình dung được những quầy bán thuốc lá của bà cụ 90 tuổi Trần Thị Xuân liệu có ai còn nhớ, còn cần đến để vẫn ghé qua mỗi ngày hay không. Chỉ mong rằng lời nhắc nhở của người đứng đầu chính quyền thành phố cũng chính là cam kết thực thi để “đừng đẩy họ ra khỏi nơi này”. 

Trời dứt mưa, tôi quành qua nhà sách Fahasa Nguyễn Huệ, cái cảm giác tay cầm cuốn sách ưng ý bước ra vệ đường, hít lấy mùi bánh tổ ong nướng từ đôi gánh của chị Trần Thị Trúc, nó nửa thi vị nửa cồn cào cái vẻ háu ẩm thực đường phố. 20 năm chị Trúc ngồi ở góc phố xá này, với gánh bánh nướng thơm tho này, đủ để chị nuôi con đang chuẩn bị thành cử nhân. Mỗi ngày chị vẫn chạy xe từ nhà trọ ở Thủ Đức về phố đi bộ Nguyễn Huệ, cũng là mang theo cái hương vị nhà quê về giữa phố, để nuôi con ăn học ở quê. 

Cứ thế, mọi chức năng của một đô thị hạt nhân hay đô thị kết nối đều có vẻ như “chẳng ăn nhập” gì đến những phận đời như bà Châu, chị Trúc hay bà Xuân bởi, cuộc mưu sinh của họ vừa như giữ giùm cho hồn quê một đôi quang gánh, một “mùi gây thương nhớ” giữa nơi đô hội; lại vừa thực hiện cái chức năng cốt lõi của một đô thị kiểu mẫu là mua bán, đổi trao, lưu chuyển. 

Tôi đã từng rảo ra những con phố đi bộ này vào những ngày… mắc dịch. Rồi loanh quanh khắp Sài Gòn. Đó là những ngày đường phố, vỉa hè không có một bóng người. Cũng là lúc, tôi nhận ra hồn của phố đã không còn. Đại lộ thênh thang, một ngày vắng họ, sức sống lẫn hơi ấm cũng vắng ngắt. 

Tags

Bình luận

Xem nhiều





Nổi bật
Được quan tâm






Đăng ký nhận tin nóng
Giúp bạn cập nhật các thông tin mới nhất