Cụ thể, đó là động thái hạn chế xuất khẩu lúa mì của Nga, tăng cường kêu gọi duy trì an ninh lương thực trong nước và tình trạng thiếu lúa mì giàu protein từ các nước khác.
Vào năm 2021, thời tiết khô hạn tại các nhà cung cấp lúa mì lớn như Nga, Canada và Mỹ đã làm giảm sản lượng và mức sản xuất, làm giảm triển vọng thương mại của họ.
Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) trong ước tính mới nhất cho biết sản lượng lúa mì của Nga trong niên vụ tiếp thị 2021-22 (từ tháng 7/2021 đến tháng 6/2022) đạt 75,5 triệu tấn giảm12% so với năm trước, và xuất khẩu tuy có thể đạt 36 triệu tấn, nhưng có giá trị giảm 6% so với cùng kỳ.
Tuy nhiên, lúa mì Nga đã cho thấy là loại có chất lượng cao với lúa mì xay xát chiếm 86% sản lượng thu hoạch cho đến nay, theo trung tâm kiểm soát chất lượng của Nga.
Các số liệu thương mại và sản xuất lúa mì mới nhất của Ukraine cũng cung cấp một triển vọng đầy hứa hẹn cho lúa mì ở khu vực Biển Đen.
USDA ước tính sản lượng lúa mì của Ukraine trong năm tiếp thị 2021-22 đạt 33 triệu tấn, với khoảng 24,2 triệu tấn trong số này sẽ được xuất đi. Trong năm 2021-22, sản lượng và xuất khẩu lúa mì của Ukraine dự kiến sẽ tăng lần lượt 30% và 44% so với cùng kỳ năm ngoái.
S&P Global Platts Analytics ước tính sản lượng và xuất khẩu lúa mì trong niên vụ tiếp thị 2021-22 của Nga lần lượt là 75 triệu tấn và 36 triệu tấn, trong khi Ukraine sản xuất 33,5 triệu tấn và xuất khẩu 24,5 triệu tấn.
Điều kiện ẩm ướt cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình xu hướng thị trường trong năm nay, tác động đến các vụ lúa mì ở EU, đối thủ cạnh tranh chính của lúa mì ở khu vực Biển Đen trong giao dịch quốc tế.
Thời tiết ẩm ướt và lạnh trước khi thu hoạch ở Tây Âu đã dẫn đến sự chậm trễ trong thu hoạch và lúa mì chất lượng thấp hơn, hỗ trợ cho lúa mì của Nga và Ukraine.
Tổng sản lượng thế giới dự kiến sẽ tăng 2 triệu tấn vào năm 2021-22 đạt 775,3 triệu tấn, chủ yếu là do triển vọng mùa vụ tốt ở Úc và Argentina.
Úc dự kiến sẽ đạt mức sản lượng kỷ lục trong khoảng 35-37 triệu tấn trong giai đoạn 2021-2022 (tháng 10/2021 – tháng 9/2022), tăng so với mức cao trước đó là 33,3 triệu tấn trong giai đoạn 2020-21, theo USDA.
Tuy nhiên, lượng mưa trên diện rộng trong bối cảnh của hiện tượng thời tiết La Nina vào tháng 11 vừa qua đã dẫn đến sự suy giảm chất lượng đáng kể trên khắp vành đai lúa mì của nước này, với tỷ lệ chất lượng xay xát của Úc dự kiến sẽ giảm xuống khoảng 35% -45% vào năm 2021-22 so với mức từ 65% -70% vào năm 2020 -21, những người tham gia thị trường cho biết.
Sản lượng lúa mì của Argentina trong năm 2021-22 (tháng 12/2021 đến tháng 11/2022) được USDA ước tính đạt 20 triệu tấn, cao hơn 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này có thể dẫn đến xuất khẩu cao kỷ lục nhưng Bộ Nông nghiệp nước này giới hạn xuất khẩu lúa mì từ giai đoạn 2021-22 ở mức 12,5 triệu tấn vào ngày 17 tháng 12 trong một động thái để giải quyết lạm phát trong nước.
Nga khó có thể gặp phải sự cạnh tranh gay gắt từ Úc. Các thương nhân có trụ sở tại các nước Trung Đông vẫn hoài nghi việc chuyển sang mua lúa mì Úc do phí vận chuyển hàng hóa từ nước này tương đối cao hơn.
Với nguồn cung lúa mì giàu protein từ Úc và Tây Âu đang bị thắt chặt, Nga dự kiến sẽ là nguồn cung cấp lúa mì giàu protein chính trong nửa đầu năm 2022.
Bất chấp lợi thế này so với các đối thủ cạnh tranh khác, thuế xuất khẩu thay đổi và hạn ngạch thương mại của Nga dự kiến sẽ tạo ra sự khó khăn cho các nhà xuất khẩu.
Xuất khẩu lúa mì ra khỏi Nga dự kiến sẽ thấp hơn trong nửa đầu năm 2022 do nước này đã áp dụng hạn ngạch xuất khẩu 8 triệu tấn từ ngày 15 tháng 2 đến ngày 30 tháng 6.
Mặc dù các thương nhân kỳ vọng nhu cầu đối với cây trồng của Nga sẽ tăng lên trước khi hạn ngạch bắt đầu có hiệu lực, nhưng một công thức thuế xuất khẩu mới có thể giữ cho giá tăng và đáp ứng nhu cầu.
Ngoài lo ngại về thời tiết, giá lúa mì cũng được hỗ trợ bởi mức thuế xuất khẩu thay đổi do Nga đưa ra vào ngày 2/6 nhằm hạn chế lạm phát lương thực trên thị trường nội địa.
Từ mức thấp hàng năm là 233 USD/tấn vào tháng 7, giá lúa mì xuất khẩu của Nga đã tăng mạnh trở lại trong vài tháng qua, đạt mức cao nhất mọi thời đại là 345,25 USD/tấn vào tháng 11, theo dữ liệu của Platts. Vào ngày 24/12, Platts đã đánh giá lúa mì Nga với 12,5% hàm lượng protein ở mức 338 USD/tấn giá giao nhận tại khu vực Biển Đen.
Thuế xuất khẩu được tính bằng 70% chênh lệch giữa giá xuất khẩu bình quân tính theo FOB (giá giao nhận tại nơi xuất khẩu) trong 60 ngày trước ngày tính toán và 200 USD. Thuế suất được công bố vào thứ Sáu hàng tuần và có hiệu lực vào thứ Tư của tuần tiếp theo.
Nga đã ban hành các quy định mới về thuế và hạn ngạch xuất khẩu vào ngày 17/12. Theo quy định mới, thuế xuất khẩu sẽ có hệ số nhân cao hơn nếu giá lúa mì đạt 375 USD/tấn, trong khi mức thuế sẽ tăng thêm nếu giá đạt 400 USD/tấn.
“Có một số nhu cầu quay trở lại thị trường theo báo cáo về hạn ngạch xuất khẩu từ tháng Hai. Tuy nhiên, hiện nay với cơ chế mới về thuế xuất khẩu, nhu cầu có thể bị sụt giảm nếu giá tăng quá mạnh ”, một thương nhân có trụ sở tại Moscow cho biết.
Thuế xuất khẩu của Nga đã làm ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của xuất khẩu lúa mì, dẫn đến thương mại giảm gần đây.
Một thương nhân có trụ sở tại Cairo cho biết: “Lúa mì Nga đắt hơn đã buộc người mua phải tìm kiếm các nguồn khác như Ukraine và các quốc gia châu Âu khác”. Nga thường xuất khẩu lúa mì sang các nước ở Trung Đông, bao gồm cả Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập.
Cho đến ngày 20/12, Ai Cập đã tăng lượng mua lúa mì thông thường của họ từ EU lên gấp 5 lần trong năm lên 1,3 triệu tấn, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ mua 64.799 tấn so với chỉ 5 tấn trong giai đoạn tương ứng vào năm 2020, theo nhiều dữ liệu đấu thầu và thương mại.