Tràn ngập không gian mạng là những bài viết, những dòng trạng thái về sự phẫn nộ và nỗi bức xúc của xã hội đối với các vụ gian lận điểm thi ở Hà Giang, Sơn La và Hòa Bình. Phải xử lý đến nơi, đến chốn các vụ gian lận này là sự nhất trí không phải bàn cãi của công luận. Vấn đề đặt ra là: 1. Xử lý để làm gì? 2. Xử lý như thế nào?
 |
| Hình minh họa |
Về câu hỏi thứ nhất, xử lý tình trạng gian lận ở các tỉnh nói trên là để:
1. Bảo vệ nền giáo dục của nước nhà. Nền giáo dục của chúng ta đang phải đối mặt với rất nhiều vấn đề từ bạo lực học đường đến quấy rối tình dục học sinh, thêm gian lận thi cử nữa là quá nhiều. Không bảo vệ được nền giáo dục, chúng ta không bảo vệ được tương lai của chính mình.
2. Áp đặt các chuẩn mực cao hơn cho giáo dục. Hạ thấp các chuẩn mực trong giáo dục là hạ thấp ước vọng về tương lai. Vẫn biết chuẩn mực về sự trung thực đang bị hạ thấp ở nhiều nơi, nhưng điều này không có nghĩa là chúng ta buộc lòng phải hạ thấp nó cả trong giáo dục. Làm như thế là đánh mất hy vọng về tương lai.
3. Bảo đảm công bằng xã hội. Các em học sinh học thật, thi thật đã bị sự gian lận trong thi cử tước mất cơ hội học tập, cho dù nhiều em có kết quả thi đạt đến 26 - 27 điểm. Hãy trả lại sự công bằng cho các em! Những em học sinh trúng tuyển nhờ gian lận buộc phải trả lại cơ hội cho các em xứng đáng được nhập học hơn.
4. Hoàn thiện thêm quy trình thi cử và dạy học. Một kỳ thi quốc gia lại giao cho địa phương đảm nhiệm là hoàn toàn không ổn về mặt lý thuyết. Kỳ thi quốc gia phải do Trung ương đảm nhiệm; kỳ thi địa phương mới có thể giao cho địa phương. Phân quyền cho địa phương chỉ có nghĩa khi chế độ trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm trước dân đối với các quan chức địa phương được xác lập và vận hành trên thực tế.
Ngoài ra, tình trạng trúng tuyển nhờ gian lận nhưng lại vẫn cứ học tốt là rất đáng băn khoăn. Ở đây, hoặc là cách thức thi cử như hiện nay, hoặc là cách thức dạy học như hiện nay có vấn đề.
Về câu hỏi thứ 2 - xử lý như thế nào, hiển nhiên thì cứ phải theo pháp luật. Việc gian lận trong thi cử đã rõ thì phải khởi tố để điều tra. Nếu điều tra có đủ căn cứ để truy tố thì phải truy tố. Tòa án sẽ phán quyết về việc những người có liên quan có phạm tội hay không phạm tội và hình phạt là như thế nào. Trước khi có phán quyết của tòa, những người có liên quan có thể bị coi là bị can, bị cáo, nhưng không thể bị coi là tội phạm.
Thế có nên công khai danh tính những phụ huynh và học sinh được sửa điểm nhờ gian lận hay không? Công khai danh tính những phụ huynh và học sinh được sửa điểm nhờ gian lận là một chuyện. Công khai danh tính những tội phạm trong gian lận thi cử là một chuyện khác. Chuyện thứ nhất nên áp dụng các quy phạm đạo đức để xử lý. Và nhiều người thấy là chưa nên công khai. Chuyện thứ 2 thì nên công khai vì đó cũng là cách để bảo đảm tính răn đe của pháp luật.
TS. Nguyễn Sĩ Dũng