"Hơn 30 năm tui đã trồng rất nhiều giống chôm chôm nhưng bây giờ tui mới ưng ý với giống chôm chôm lạ này", ông Sáu Lợi nói.
Từ cây mẹ mọc hoang...
Vườn chôm chôm rộng hơn 1ha của ông Dương Văn Lợi (Sáu Lợi, 52 tuổi) nằm bên bờ rạch Cầu Sụp, thuộc ấp Phụng Châu, xã Sơn Định, huyện Chợ Lách (tỉnh Bến Tre). Từ năm 2017 đến nay, ai đến thăm vườn cây của ông Lợi đều đặc biệt chú ý đến khoảnh vườn rộng 4.000m2, nơi trồng giống chôm chôm lạ, cây thấp ngang đầu người mà trái sai oằn, màu sắc tươi tắn.
Ai hỏi đó là giống chôm chôm gì, ông Lợi cười trừ, nói: “Tui gọi nó là giống lạ, còn Sở NN&PTNT tỉnh Bến Tre đặt cho nó cái tên Tiến Cường. Tiến Cường chính là tên của ông chủ cây chôm chôm mẹ ở xã Long Thới của huyện Chợ Lách, nhưng nay cây chôm chôm mẹ đó đã chết mất rồi”.
 |
| Ông Sáu Lợi bên vườn ươm cây giống chôm chôm Tiến Cường. |
Ông Sáu Lợi kể, hồi năm 2014 trong lúc đi đám tiệc, thăm thú nhà mấy ông bạn làm vườn trong vùng thì ông nghe nhiều người kháo nhau về một cây chôm chôm lạ mọc hoang trong vườn nhà ông Tiến Cường ở xã Long Thới.
Vốn chuyên nghề trồng chôm chôm từ năm 20 tuổi, nghe ở đâu có giống chôm chôm lạ là ông Sáu Lợi phải tìm đến nơi. Khi đến vườn nhà ông Tiến Cường, ông Sáu Lợi thấy một cây chôm chôm mọc ở cạnh bờ bao ngăn nước triều cường, thân suôn đuột, ngọn um tùm, gốc đang bị sạt lở.
Ông Lợi hỏi thăm thì ông Cường cho biết, đó là cây chôm chôm không biết do ai quăng hạt ra rồi tự mọc đến lớn, ông Cường chẳng thèm đốn bỏ. Nhưng khi cây có trái thì ông Cường ăn thử rồi chưng hững, bởi chất lượng trái quá ngon, đem cho mấy tay trồng chôm chôm lão luyện trong vùng nếm thử, ai cũng khen ông Cường có giống chôm chôm xuất sắc.
Bản thân ông Sáu Lợi ăn thử trái chôm chôm lạ của ông Cường thì cũng phải gật đầu tấm tắc khen ngon, nên năn nỉ ông Cường chiết bán 5 nhánh, đem về trồng trong vườn nhà, sau đó tiếp tục mua thêm cây giống về trồng trên diện tích 4.000m2 vườn.
“Năm 2016 cây cho trái đợt đầu, tui ăn thấy quá ngon, hàng xóm cũng xác nhận giống chôm chôm này chất lượng ăn đứt mấy giống chôm chôm Thái, Java, chôm chôm nhãn đang có ở vùng Chợ Lách. Từ đó thiên hạ đồn đãi, rồi các cán bộ nông nghiệp của huyện, của tỉnh, của Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam đến tận vườn tui khảo sát, ăn thử. Tất cả đều công nhận đây là giống chôm chôm rất ngon, chất lượng tuyệt hảo, hỏi tui lấy giống ở đâu ra. Có sao thì tui cứ kể vậy. Đến tháng 07.2017, Sở NN&PTNT tỉnh Bến Tre quyết định công nhận vườn chôm chôm giống mới của tui là vườn cây đầu dòng của tỉnh”, ông Sáu Lợi kể.
... đến giống chôm chôm Tiến Cường nổi tiếng
Khi làm thủ tục công nhận vườn cây đầu dòng, ông Sáu Lợi không biết phải đặt tên gì cho giống chôm chôm mới, nên các cán bộ kỹ thuật của Sở NN&PTNT Bến Tre lấy luôn tên ông chủ cây chôm chôm mẹ để đặt cho giống chôm chôm này.
Theo các cán bộ ngành nông nghiệp, nhiều khả năng đây là giống chôm chôm nội địa, nhưng trong quá trình sinh trưởng, phân ly đã tự lai tạo và cho ra giống chôm chôm mới lạ, có chất lượng tuyệt hảo. So với các giống chôm chôm đang được trồng tại nhiều tỉnh miền Tây Nam bộ thì giống chôm chôm Tiến Cường của ông Sáu Lợi có nhiều điểm vượt trội. Trước hết là cây sinh trưởng mạnh, ít tốn phân bón, thuốc trừ sâu bệnh, dễ làm bông, xử lý đậu trái.
 |
| Giống chôm chôm Tiến Cường của ông Sáu Lợi. |
Ngoài ưu điểm sai trái, chôm chôm Tiến Cường có trái rất to, trung bình từ 24 đến 25 trái đạt trọng lượng 1 ký, trong khi những giống chôm chôm khác phải hơn 30 trái mới được 1 ký. Nhìn bề ngoài, trái chôm chôm Tiến Cường lâu xuống màu, không bị nứt vỏ khi chín; còn chất lượng bên trong thì dù trái to hay nhỏ thịt vẫn dày, hạt rất nhỏ và tróc hoàn toàn, thịt quả không dính hạt. Đặc biệt là trái chôm chôm Tiến Cường có vị ngọt thanh và giòn, ăn đứt những giống chôm chôm khác.
“Do trái to, màu đẹp, để lâu được mà chất lượng không giảm nên chôm chôm Tiến Cường luôn mắc hơn các giống khác. Mấy năm qua đến mùa là thương lái vào tận vườn để thu mua, có bao nhiêu bán hết bấy nhiêu và giá cao hơn 5.000 đồng/kg so với các giống chôm chôm khác”, ông Sáu Lợi cho biết.
Theo ông Sáu Lợi, giống chôm chôm Tiến Cường hiện nay không có đối thủ, vì mấy năm qua ông mang đến Hội thi trái cây ngon của huyện, của tỉnh để dự thi thì… không ai cho thi, bởi giống này “một mình một chợ”, không thể thi thố với các giống chôm chôm khác. “Dù không được dự thi nhưng Ban Tổ chức lại yêu cầu tui đem ra trưng bày, triển lãm. Lần nào cũng vậy, khách đến hội thi ăn thử trái chôm chôm Tiến Cường thì xúm nhau hỏi mua, tui phải gọi về nhà hái trái chở ra mà bán vẫn không kịp”, ông Sáu Lợi kể.
Do hiện nay nhiều người tìm đến tận vườn hỏi mua cây giống nên từ năm 2017 ông Sáu Lợi đã mở trại nhân giống cây để cung cấp cho thị trường. “Mỗi năm tui bán được khoảng 20.000 cây giống với giá 40.000 đồng - 50.000 đồng/cây. Chôm chôm Tiến Cường trồng 2 - 3 năm là cho trái, nên tui hy vọng trong thời gian tới giống chôm chôm mới này sẽ thay thế dần các giống chôm chôm cũ, từ đó sẽ cải thiện được chất lượng trái chôm chôm của ĐBSCL”, ông Lợi nói.
Hùng Anh