Hạn hán thách thức sự kiên nhẫn của nhà nông Tây Ban Nha

Tây Ban Nha là nhà sản xuất - xuất khẩu dầu ô liu hàng đầu thế giới, nhưng vì biến đổi khí hậu cấp toàn cầu, các chuyên gia trong ngành nông nghiệp và chính quyền dự báo vụ thu hoạch ô liu năm nay của Tây Ban Nha chỉ đạt gần một nửa sản lượng năm 2021.

Nhiệt độ tăng cao hồi tháng 5 năm nay đã “đốt cháy” nhiều hoa trên các cây ô liu trong các vườn cây ăn quả. Cây nào sống sót thì mọc ra trái nhỏ và mỏng vì không “ngậm” đủ nước.

Cây ô liu chỉ cần một chút độ ẩm là đủ tạo ra loại dầu tốt, nhưng nạn hạn hán gần đây đang vắt kiệt sức sống của loại quả xanh được ép thành dầu ô liu, và nay trái ô liu tượng trưng cho những thách thức mà các cộng đồng nông dân phải đối mặt trong một thế giới ngày càng khô hạn. 

2022 là năm khô hạn thứ ba liên tiếp tại Tây Ban Nha, kể từ khi bắt đầu thu thập số liệu hồi năm 1964. Đất nước ven Địa Trung Hải này cũng phải chịu đựng mùa hè nóng nhất từ trước đến nay. 

Theo AP ngày 7/11, 350.000 nông dân Tây Ban Nha trồng ô liu thường thu hoạch cây trồng của họ vào đầu tháng 10, trước khi chúng chín hoàn toàn, để sản xuất dầu ô liu. 

Nhưng với những quả ô liu vẫn còn quá non để hái, nhà nông Juan Antonio Delgado đành phải để yên hầu hết quả trên cây, hy vọng sẽ có mưa. Nhưng cho đến nay ông không không được may mắn. 

Ông nói: “Tôi nay 57 tuổi và tôi chưa bao giờ thấy năm nào như năm nay. Ý định của tôi là vẫn cố gắng trồng trọt, nhưng khi chi phí tăng so với nguồn lợi thu về thì có lẽ chúng tôi phải bỏ nghề”. 

Bộ trưởng Nông nghiệp Tây Ban Nha Luis Planas cho biết: “Dự báo của chúng tôi về mùa vụ năm nay sẽ là rất thấp”. Nếu cơn mưa như mong ước không đến sớm, Tây Ban Nha sẽ chỉ đạt một nửa sản lượng dầu ô liu so với năm ngoái.

Bộ Nông nghiệp Tây Ban Nha dự báo sản lượng sẽ không thể đạt 800.000 tấn, so với 1,47 triệu tấn hồi năm 2021.

Cây ô liu được trồng trên 2,7 triệu hecta đất ở Tây Ban Nha, với 37% trong số này được trồng ở tỉnh Jaen nơi nổi tiếng là “biển ô liu”. Số cây ô liu của Tây Ban Nha nhiều hơn gấp ba lần so với số cây được trồng ở Ý và Hy Lạp, hai quốc gia này đạt sản lượng thấp hơn. 

Sản lượng dầu ô liu của khối Liên minh châu Âu (EU) được dự báo sẽ giảm mạnh trong năm nay so với năm ngoái, theo Ủy ban Các tổ chức Nông nghiệp Chuyên ngành (COPA) và Tổng Liên đoàn Hợp tác xã Nông nghiệp (COGECA). 

Hồi tháng 9, hai tổ chức nông nghiệp châu Âu này đã cảnh báo mùa vụ năm nay sẽ có thể giảm 35% do hạn hán và nhiệt đô tăng cao. Họ còn khẳng định tình hình ở Tây Ban Nha “rất đáng lo ngại”.

Vụ thu hoạch thấp hơn sẽ khiến giá tăng lên, theo nhà sản xuất dầu ô liu Filippo Berio. Công ty Ý này cho biết giá ô liu nguyên chất của châu Âu đã tăng từ 500 euro/tấn lên 4.985 euro/tấn (từ 495 USD lên 4.938 USD). 

Cùng với việc thời tiết ấm hơn bình thường, hạn hán đang tác động đến ô liu Tây Ban Nha theo những cách khác. Nhà tư vấn phương pháp nông nghiệp Antonio Bernal đang chứng kiến sự trở lại của những loại bệnh đã bị lãng quên lâu nay. 

Ông cũng lo sợ nhiều giống ô liu trồng ở tỉnh Jaen sẽ không thể thích ứng với sự biến đổi khí hậu nhanh chóng. Ông nói: “Chỉ có một cách là ngăn chặn tình trạng biến đổi khí hậu. Cây ô liu không thể thích ứng với sự thay đổi nhanh như vậy”. 

Nhà nghiên cứu Virginia Hernandez là một chuyên gia về ô liu tại Viện Tài nguyên Thiên nhiên và Nông sinh học ở Seville, Tây Ban Nha. Bà đang nghiên cứu các phương pháp tưới tiêu thích ứng với hạn hán, cụ thể là tìm ra thời điểm lượng nước “dưới mức tối ưu” có thể được sử dụng để thúc đẩy tính bền vững.

Hernandez nói với việc mưa ít có thể trở nên thường xuyên hơn, do đó, việc tiết kiệm sử dụng nước là rất quan trọng. Bà cho rằng việc sử dụng thông minh các hệ thống tưới tiêu công nghệ cao kết hợp với nhiều giống cây chịu hạn hơn có thể cứu ngành trồng ô liu vào lúc trái đất nóng lên.

Theo các chuyên gia khí hậu, Địa Trung Hải dự kiến sẽ là một trong những khu vực ấm lên nhanh nhất thế giới trong những năm tới. Vì thế, việc nên làm là thuyết phục nhà nông rằng việc giảm sản lượng của họ vào lúc này sẽ có thể cứu vãn sinh kế của họ trong tương lai, và ô liu có khả năng thích ứng đặc biệt.

Khi trời quá khô đối với những cây cam và chanh, những cây ô liu được cho là sẽ tiếp tục phát triển. Loại cây thấp bé, trơ trọi bám trên mặt đất khô cằn sỏi đá và dường như không bận tâm khi mặt trời chiếu xuống. Trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt vào giữa trưa, các lỗ nhỏ trên lá của chúng đóng lại để giảm sự mất nước.