Hương tỏi Lý Sơn

Lý Sơn là huyện đảo thuộc tỉnh Quảng Ngãi, nổi tiếng với đặc sản tỏi Lý Sơn màu trắng bong tinh khiết, tép tỏi nhỏ nhưng thơm lừng, vị tỏi không quá cay như tỏi Phan Rang hay tỏi Bắc nên ngoài việc làm gia vị hương liệu ướp thịt cá, tỏi Lý Sơn được nhiều người ưa chuộng làm gia vị sống ăn kèm với các món gỏi cá, mắm, hải sản nướng…

Đồng tỏi xanh mướt dưới rặng dừa.

Vì sao tỏi Lý Sơn có hương vị độc đáo mà các loại tỏi khác không có được? Khó thể giải đáp chính xác nhưng có thể lý giải bằng thực tế, đó là sự hội tụ ba yếu tố: giống, điều kiện thổ nhưỡng sinh thái và sự chăm sóc tinh tế của nông dân.

Ruộng tỏi là những phần đất được phong hóa từ đá núi lửa.

Về giống, từ bao đời nay người dân Lý Sơn thâm canh duy nhất một loài tỏi củ nhỏ, sắc trắng này nên giữ được tính thuần chủng độc đáo. Về thổ nhưỡng, đảo Lý Sơn là núi lửa hàng ngàn năm phong hóa, nắng phủ quanh năm rất phù hợp cho tỏi phát triển.

Người nông dân Lý Sơn chăm sóc tỏi rất tỉ mỉ, hệ thống tưới nước phun sương trải khắp đồng ruộng, dùng đá đắp bờ che gió cho tỏi không bị ngả đổ. Nếu thân bị ngả, tỏi bị thúi hoặc nứt toác củ, chất lượng giảm. Ngoài ra, còn trồng xen trong ruộng tỏi những loài cây nhỏ lá to, che chắn gió cho tỏi.

Tưới tỏi bằng vòi phun sương.

Ngoài việc lấy củ, dân Lý Sơn còn tận dụng đất trong vườn nhà để trồng tỏi ăn như một loại rau. Vào mùa tỏi non, từ tháng 9 đến tháng Giêng âm lịch, cây tỏi tươi được bán khắp nơi trên đảo. Món gỏi tỏi là đặc sản của Lý Sơn với hương vị ngọt giòn độc đáo.

Tỏi được phơi ủ trong nhiều tháng trước khi đưa ra thị trường.

Tỏi được bày bán cả một đoạn chợ như là mặt hàng chủ yếu của Lý Sơn.

Cách chế biến cũng rất đơn giản, thân và gốc tỏi rửa sạch, cắt khúc và ngâm nước muối khoảng 6 giờ cho giảm mùi hăng rồi trần qua nước sôi vớt ráo trộn với chút giấm đường và các loại rau thơm như húng lủi, cần tàu. Gỏi tỏi có thể chấm với nước ớt xanh, nước mắm y (không pha) hoặc nước xí muội tùy theo khẩu vị người dùng.