, //, :: GTM+7
Thứ Sáu, 10/06/2022, 14:46

Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè: “Hoa hậu” du lịch đường thủy Việt Nam

NGUYỄN VĂN MỸ
Kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, một trong 5 kênh chính trong hệ thống kênh rạch chằng chịt hơn 5.000km của TP.HCM, có chiều dài 8,7km và chảy qua các quận Tân Bình, Phú Nhuận, quận 3, Bình Thạnh, quận 1 rồi đổ ra sông Sài Gòn.
 

Từng là kênh đẹp nhất Sài Gòn “Coi ngoài rạch Bà Nghè, dòng trắng hây hây tờ quyến trải. Ngó lên giồng Ông Tố, cây xanh nghịt nghịt lá chàm rai…” (Phú cổ Gia Định, Vương Hồng Sển), dòng Nhiêu Lộc - Thị Nghè xưa rất thoáng đãng, trong xanh; người dân thường bơi lội, câu cá, bắt cua, mò ốc, tắm giặt, nấu ăn… Ghe tàu chở hàng hóa, cây trái và khách thương hồ qua lại nườm nượp.

 
 

Từ những năm 60 của thế kỷ trước, chiến tranh lan rộng, người dân đổ về Sài Gòn ngày càng nhiều. Các dòng kênh bị lấn chiếm, ngày càng ô nhiễm. Kênh xanh xưa thành kênh đen. Lời bài hát “Dòng nước đen hững hờ trôi, tìm đâu ánh sáng cuộc đời, trong xóm nghè lao động xơ xác, đường tối tăm quanh năm bùn lầy” (Người cha bến tàu - Trần Long Ẩn), phần nào phản ánh thực trạng dòng kênh ổ chuột. Nhà dân, chuồng heo, chuồng gà chen chúc. Nước kênh đen sì, rác nổi lềnh bềnh, hôi hám khắp vùng phụ cận. Đi qua, bịt mũi vẫn bị mùi hôi bám vào hơi thở.

Sau 1975, TP đổi đời nhưng những dòng kênh đen cứ tiếp tục chết dần bởi rác và chất thải. Năm 1985, với tầm nhìn chiến lược, lãnh đạo TP lúc bấy giờ đã lên chương trình khơi thông kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè. 1988, TP tiến hành nạo vét thí điểm chừng 50m kênh gần cầu Nguyễn Văn Trỗi nhưng rồi phải tạm dừng vì không hiệu quả. Đến năm 1993, TP tái khởi động kế hoạch đầu tư cải tạo căn cơ dòng kênh. 

 
 

Sau gần 10 năm nỗ lực, công trình hoàn thành vào tháng 06/2012. Dù chưa bằng thời hoàng kim trước 1950 nhưng dòng kênh đã hồi sinh như phép lạ. Quán xá nở rộ, hai con đường bờ sông đẹp như tranh, trở thành nơi chạy bộ, tập thể dục, thư giãn, câu cá… Cuối 2015, Công ty Sài Gòn Boat khởi động tour “Du ngoạn kênh Nhiêu Lộc”, có Audio Guide, sau rất nhiều gian nan về thủ tục hành chính. Lúc này, ngang đường bờ kè vẫn xộc mùi hôi, lâu lâu vẫn có cá chết nổi lềnh bềnh và cảnh người dân vứt rác, các bợm nhậu vô tư “xả nước” xuống kênh vẫn thường xảy ra. Có ngày, công nhân vệ sinh thu gom gần chục tấn rác trên toàn tuyến kênh. 

Nhờ những nỗ lực đồng bộ từ việc dùng chế phẩm sinh học zeolite để gạn nước đến việc xử phạt chuyện xả rác, câu cá và bợm nhậu “tưới nước” không đúng chỗ; từ việc kiên trì tuyên truyền vận động người dân hành xử văn minh đến chuyện duy trì hoạt động đội tàu đã từng bước giúp người dân ý thức hơn trong việc bảo vệ sạch, xanh dòng kênh cũng như góp phần khuấy bùn từ đáy để đẩy bùn ra sông cho dòng kênh ngày càng sạch.

Hiện tại, các tour “Lãng mạn tiễn hoàng hôn”, “Vọng nguyệt”, “Sử Xanh” và các tour chuyên đề với 36 thuyền Phụng (2 - 6 người/thuyền); 4 thuyền Qui (7 - 15 người/thuyền); 4 du thuyền (25 - 40 người/thuyền) vẫn thường hoạt động theo thủy trình dài 4,5km với 90 phút trên kênh. Bến đầu là Thị Nghè, qua các cầu Điện Biên Phủ, Bùi Hữu Nghĩa, Bông, Hoàng Hoa Thám, Trần Khánh Dư, Kiệu, Công Lý và Lê Văn Sỹ; thuộc các quận 1, Bình Thạnh, 3, Phú Nhuận hoặc ngược lại. Do cầu Lê Văn Sỹ quá thấp nên du thuyền phải tạm dừng, chỉ khai thác được nửa dòng kênh. Tại bến cuối, khách lên xe điện chạy dọc đường Hoàng Sa để về lại nơi xuất phát. Du ngoạn trên kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, du khách như thấy cả TP  thu nhỏ từ lịch sử, kiến trúc đến văn hóa, ẩm thực khi lần lượt được nhìn thấy Thảo Cầm Viên; cầu Thị Nghè với lịch sử và truyền thuyết đan xen; tòa nhà Landmark, chùa Vạn Thọ, Pháp Hoa, Kandaransi (còn gọi là Chantarangsey, chùa Khmer), Tu viện Quan Âm cho đến các phố ẩm thực trên 2 tuyến đường Hoàng Sa, Trường Sa; những ngôi chợ và xóm ven sông…

 

 

 

KỲ TÍCH NHIÊU LỘC

 

Năm 2003, Công ty CDM (Contruction and Designing Management - Mỹ) trúng thầu thiết kế dự án cải tạo kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè. Năm 2005, Công ty CHEN 3 (Trung Quốc) trúng thầu xây dựng. Lần đầu tiên, nhà thầu Trung Quốc đưa robot hiện đại ra nước ngoài đào cống ngầm. 
Dự án có hàng loạt công trình như xây trạm bơm công suất 20.000 m3/giờ; di dời và tái định cư 11.423 hộ dân; đặt hệ thống cống ngầm vuông (cạnh 3,2m) dài 8km, âm từ 10 đến 30m; lắp 60km cống thu gom nước thải; nạo vét kênh; làm bờ bao và hai tuyến đường Hoàng Sa dài 8,3km, Trường Sa dài 7,8km... Tổng kinh phí dự án là trên 8.600 tỉ đồng (thời giá 1993).
Toàn tuyến kênh có độ sâu bình quân 5m, rộng 27m (có đoạn 90m) và có 24 cầu bắc ngang kênh. 
Giai đoạn 2 (2021 - 2025) của dự án cải tạo kênh gồm xây nhà máy xử lý nước thải; tiếp tục xây phần cống thu nước thải còn lại; xây hệ thống thoát nước quận 2… với kinh phí khoảng 478 triệu đôla Mỹ. Hiện nay, gần 50% nước thải thu gom từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè tạm thời đổ ra sông Sài Gòn. 
Hoàn thành việc cải tạo cảnh quan, khơi thông dòng chảy kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè tại TP.HCM được xem là một kỳ tích ở Việt Nam! Trước khi công trình hoàn thành, gần như không ai tin đây là việc có thể làm được. 

 

 
 
 

Dù được hồi sinh nhưng dòng kênh vẫn chịu nhiều ác cảm về ô nhiễm và các tour du lịch trên kênh đã không thể thực hiện nếu không có Phan Xuân Anh, Chủ tịch Công ty Du ngoạn Việt, một doanh nghiệp chuyên đón khách tàu biển đến Việt Nam, Campuchia, từng là Hiệu trưởng trường đào tạo Hướng dẫn viên quốc tế, chủ nhân mấy cơ sở lưu trú cao cấp… 

Từ năm 2014, TP có kế hoạch phát triển du lịch đường thủy nội đô để bổ sung cho City tour vốn chỉ có vài điểm quá quen thuộc. Bằng trực giác, Phan Xuân Anh quyết định chọn kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè. Tự thuê thuyền thực địa, mời thêm một số khách nước ngoài trải nghiệm, anh quyết định mạo hiểm đầu tư. Khó nhất là thủ tục hành chính, từ việc xây 2 bến tạm đến đóng thuyền đáy bằng, đào tạo nhân lực, anh đều phải qua tận Mexico khảo sát. Dù gia đình lẫn bạn bè can ngăn, Phan Xuân Anh vẫn vững tin vào quyết định của mình. Thị phần du lịch thường bắt đầu từ nội địa trước, du ngoạn kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè thì ngược lại. Tour độc bản, cảnh quan lạ nên tấp nập khách quốc tế, từ đó mới kéo theo khách nội địa…

 
 

Từ dòng kênh hấp hối, Nhiêu Lộc - Thị Nghè đang trở mình để thành hoa hậu và vẫn giữ được nhiều nét chân quê nên hấp dẫn nhiều du khách. Để phát triển tour du ngoạn đường thủy nội đô này, ngành du lịch TP cần có ý kiến chính thức để các ngành chung sức làm đẹp hơn nữa kênh Nhiêu Lộc. Trước mắt, cần xây dựng 2 bến nội đô thành hình mẫu bến tàu du lịch xanh, bền vững và quy hoạch tổng thể cho du lịch kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè theo hướng giữ nguyên các kiến trúc hiện có ở đôi bờ kênh, chỉnh sửa, nâng cấp các cây cầu trở thành tác phẩm kiến trúc, nghệ thuật phục vụ du lịch, sử dụng chân cầu làm nơi trình bày bích họa, các show diễn định kỳ tái hiện lịch sử và có lối lên bờ để du khách tham gia các hoạt động chợ đêm sau này. Ngoài chùa, nhà thờ, trường học, cần chỉnh trang các chợ ven kênh để nơi này thành những điểm nhấn du lịch và đặc biệt, cần tránh việc xây dựng thêm các tòa nhà cao tầng hai bên đường.

Việc quy hoạch 2 tuyến đường Hoàng Sa, Trường Sa thành chợ đêm với dịch vụ ẩm thực, mua sắm và văn nghệ đường phố là rất lý tưởng. Nghiên cứu phục dựng chợ nổi và chợ hoa trên kênh cũng là điều cần suy nghĩ…

Song song với việc quy hoạch, cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, vận động tiến tới xử lý nghiêm nhằm chấm dứt triệt để nạn vứt rác, xả thải bừa bãi xuống kênh, đặc biệt là việc chích điện thủy sản hủy diệt môi trường đang diễn ra hàng ngày như hiện nay nhằm bảo vệ thiên nhiên, giúp Nhiêu Lộc -Thị Nghè hồi sinh hoàn toàn và trở thành nơi mà du khách luôn muốn tìm đến khi ghé TP.HCM. 

NGUYỄN VĂN MỸ 

 
Tags

Bình luận

Xem nhiều





Nổi bật
Được quan tâm






Nhóm Hi-future là tổ chức được sáng lập nhằm giúp các trẻ phổ tự kỉ hòa nhập cộng đồng, giúp những đứa trẻ không biết mình là ai, không phân biệt được bản thân và thế giới xung quanh… bước vào hành trình “tìm lại ước mơ” cho chính mình.
Đăng ký nhận tin nóng
Giúp bạn cập nhật các thông tin mới nhất