Sau khi Tổng cục Thủy sản, Bộ NN&PTNT tổ chức Đoàn công tác làm việc với tỉnh Bến Tre về thực hiện các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), khắc phục cảnh báo “Thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC), Bộ đã có công văn gửi Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre đề nghị địa phương tập trung triển khai quyết liệt hơn nữa các giải pháp chống khai thác IUU.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, việc thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU tại địa phương sau gần 5 năm bị cảnh báo “thẻ vàng” có sự tiến bộ so với lần kiểm tra vào tháng 10/2020.
Tỉnh đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá (VMS) đạt 96,50%; đã lập danh sách và theo dõi được khối tàu chưa lắp thiết bị VMS; cán bộ tại cảng cá và Văn phòng thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá có kỹ năng nghiệp vụ, nắm rõ quy định, quy trình và sử dụng thành thạo các công cụ trong kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng thủy sản từ khai thác bốc dỡ qua cảng. Tỉnh bước đầu đã tiến hành phối hợp với các địa phương khác để kiểm soát tàu cá do địa phương thực hiện đăng ký, cấp Giấy phép khai thác thủy sản. Tuy nhiên, địa phương chưa có giải pháp hiệu quả trong việc theo dõi, quản lý tàu cá của tỉnh hoạt động thường xuyên dài ngày ở các tỉnh dẫn đến nguy cơ cao vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Cấp Giấy phép khai thác thủy sản theo quy định chỉ đạt 59,62%; đăng kiểm, đánh dấu tàu cá mới đạt 50,74%. Việc cập nhật dữ liệu tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase chưa kịp thời.
Tình trạng tàu cá lắp đặt VMS nhưng mất kết nối vẫn diễn ra phổ biến nhưng việc xác minh, xử lý còn hạn chế. Việc xử phạt các hành vi khai thác IUU còn hạn chế; hành vi tàu cá hoạt động sai vùng, mất kết nối VMS, vi phạm quy định về ghi, nộp Nhật ký khai thác… vẫn còn nhiều nhưng kết quả điều tra, xác minh và xử lý các trường hợp vi phạm chưa đạt yêu cầu. Việc sử dụng dữ liệu VMS cho đấu tranh, điều tra, khoanh vùng các trường hợp có khả năng vi phạm vùng biển nước ngoài chưa hiệu quả.
Tỉ lệ sản lượng thủy sản từ khai thác được giám sát phục vụ truy xuất nguồn gốc còn hạn chế (đạt khoảng 20% tổng sản lượng khai thác của tỉnh).
Qua kiểm tra thực tế tại cảng cá Ba Tri, Đoàn công tác còn nhận thấy, một số Biên bản kiểm tra tàu cá ra vào cảng còn nhiều thiếu sót, chưa điền đầy đủ thông tin vào các biểu mẫu; ghi chép Nhật ký khai thác chưa đạt yêu cầu, chưa đảm bảo độ tin cậy; có trường hợp số liệu Nhật ký khai thác không khớp với chuyến biển.
Đơn vị quản lý chưa xác định rõ tiêu chí kiểm soát tàu cá ra vào cảng để thực hiện kiểm tra theo tỷ lệ được quy định tại Thông tư 21/2018/TT-BNNPTNT của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đối với nhóm tàu có chiều dài dưới 24 mét; truy vết các chuyến biển của tàu cá cập cảng có trường hợp tàu cá không có đủ hồ sơ rời cảng theo quy định. Hồ sơ kiểm soát tàu hậu cần đánh bắt nguồn lợi thủy sản cập cảng hầu như không có dữ liệu của tàu khai thác thủy sản chuyển tải trên biển; có trường hợp tàu khai thác thủy sản của tỉnh nằm trong hồ xác nhận, chứng nhận của tỉnh khác nhưng không có dữ liệu kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng của chuyến biển đã làm xác nhận chứng nhận.
Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu kiểm soát nghề cá tại cảng cá trên phần mềm điện tử còn hạn chế, hiện cơ sở dữ liệu chủ yếu được thực hiện thủ công, ghi, chép, lưu trữ trên giấy.
Để không ảnh hưởng đến nỗ lực chống khai thác IUU của cả nước và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ giao sớm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” vào năm 2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre chỉ đạo các cấp, ngành và lực lượng chức năng khẩn trương khắc phục các tồn tại, hạn chế trong thực hiện chống khai thác IUU.
Bộ đề nghị tỉnh Bến Tre khẩn trương rà soát, thực hiện cấp Giấy phép khai thác thủy sản, Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho tàu cá, đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá; thực hiện nhập dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia theo quy định để đáp ứng yêu cầu việc tra cứu thông tin, quản lý tàu cá ra vào cảng cá.Xử lý dứt điểm các tàu cá còn lại chưa lắp đặt thiết bị VMS; theo dõi, quản lý chặt chẽ, đảm bảo tàu cá phải duy trì hoạt động của thiết bị VMS khi tham gia khai thác thủy sản trên biển. Khai thác, sử dụng có hiệu quả hệ thống giám sát tàu cá, kiên quyết xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm về VMS theo quy định. Tỉnh lập danh sách, khoanh vùng đối tượng, nắm chắc địa bàn để theo dõi, giám sát chặt chẽ tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU.
Các đơn vị thực hiện đúng quy định về kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng thủy sản từ khai thác bốc dỡ qua cảng; tuyên truyền, tập huấn công tác ghi, nộp báo cáo, Nhật ký khai thác theo quy định đảm bảo chất lượng nội dung có sự kiểm tra, đối chiếu với dữ liệu VMS. Các đơn vị tập trung rà soát, củng cố hồ sơ kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu trên phần mềm điện tử để dễ dàng lưu trữ, theo dõi, truy xuất, quản lý.
Địa phương tập trung hoàn thiện, đầu tư cơ sở hạ tầng nghề cá, ưu tiên bố trí nguồn lực, kinh phí, trang thiết bị cho cơ quan quản lý thủy sản tại địa phương như: Ban quản lý cảng cá, Văn phòng thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá, Chi cục Thủy sản… để đảm bảo thực hiện có hiệu quả trong quản lý tàu cá, cấp Giấy phép khai thác thủy sản, kiểm soát tàu cá ra vào cảng, kiểm soát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng.
Cùng với tuyên truyền, phổ biến pháp luật liên quan đến chống khai thác IUU, Bến Tre tăng cường việc xử phạt hành vi khai thác IUU theo quy định tại Nghị định số 42/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng tại địa phương để răn đe, tuyên truyền, giáo dục; đặc biệt kiên quyết ngăn chặn, không để tàu cá địa phương tiếp tục vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài.
Bến Tre cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát; gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở (xã/phường/thị trấn) trong kiểm soát tàu cá, kiểm điểm, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân thiếu tinh thần, trách nhiệm trong chống khai thác IUU; đặc biệt về tổ chức, quản lý nghề cá tại các cảng cá.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đề nghị UBND tỉnh Cà Mau chỉ đạo các cơ quan, lực lượng chức năng có liên quan của tỉnh kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ các tàu cá đăng ký tại tỉnh Bến Tre ra vào cảng trên địa bàn; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật thủy sản như: vi phạm về VMS; Giấy phép khai thác thủy sản; ghi, nộp Nhật ký khai thác IUU… nhằm chống khai thác IUU.