Những năm là bộ đội đánh Mỹ, lão từng tham gia nhiều trận đánh ở Khe Sanh, đường 9 - Nam Lào. Một mảnh pháo găm vào đùi khi đánh vào sân bay Tà Cơn, vết thương bị nhiễm trùng, lão được ra Bắc điều trị và xuất ngũ.
Lão nay đã gần bảy mươi. Dạo này sức khỏe của lão không được tốt, thỉnh thoảng trở trời lão thấy khó ở. Tóc giờ đã bạc gần hết, cơ bắp đã nhão nên không còn phong độ như mấy năm trước.
Những năm đầu mới ra quân, lão khỏe mạnh, cộng với cái nhanh nhẹn của anh lính trinh sát nên lão hăng hái làm việc. Lão tham gia công tác xã hội ở địa phương, vào Hội Cựu chiến binh…
Lão được nhận vào làm bảo vệ cho một công trình xây dựng. Một hôm, trời lất phất mưa, cơn gió đông đầu mùa thoảng lạnh. Nằm trên tấm ván kê tạm, trùm chăn ấm, mắt lão thiu thiu. Trong chập chờn lão mơ về những trận đánh, mơ về những người đồng đội một thời trên trận tuyến với lão. Lão nhớ về người bạn thân bị thương nặng, đã hi sinh trên lưng khi lão cõng ra tuyến sau.
Bỗng có tiếng gõ cửa, lão bật dậy.
- Lão Hen! Sao hôm nay ngủ sớm vậy? Dậy làm mấy li cho ấm cái bụng đã.
Lão dậy. Tưởng ai, hóa ra mấy chú thợ xây. Ừ thì dậy. Uống rượu với mấy tay thợ xây thì có sao đâu! Không biết hôm nay có chuyện gì mà mấy tay thợ xây ép lão uống đến say. Rồi lão đi ngủ… Rồi lão khát… Lão mơ màng ngồi dậy tìm cái bình nước thì nghe có tiếng động từ phía kho vật liệu. Lão uể oải cầm gậy, đèn pin đi về phía kho. Hai, ba bóng đen đang hì hục bốc xi măng chất lên xe cải tiến. Lão chiếu đèn pin và thét lên:
- Trộm! Có trộm.
Lão nhanh chân chạy đến vung cú đấm vào một tên gần đấy, tên trộm tránh được, cú đấm trúng vào thùng xe làm lão đau điếng.
Mấy tên trộm bỏ chạy. Một tên quay lại cầm viên gạch ném về phía lão. Viên gạch trúng phải cây cột chống đập vào chân, lão kêu lên:
- Ai! Có ai, cứu tôi với…!
Mấy người trong xóm nghe tiếng chạy ra dìu lão vào lán, báo cho người nhà đưa lão đi bệnh viện. Lão bị gãy chân.
Rồi vụ việc cũng qua. Mấy tay thợ xây bị chính quyền phạt hành chính về tội ăn trộm, gây thương tích cho người thi hành “công vụ”. Họ đến nhận lỗi và lo tiền viện phí cho lão. Lão tha cho họ. Tính lão thế.
Lão thôi làm bảo vệ.
***
Không có việc làm kể cũng buồn. Vườn nhà lão rộng, dạo này vợ lão hay ốm vặt nên cũng bỏ bê. Cỏ mọc đầy vườn, cây hoang dại mọc quá đầu gối. Nhìn mảnh vườn bỏ hoang lão tiếc lắm. Lão suy tính phải trồng cây để cho sạch cỏ, lại có việc làm cho vui.
Một bận, đến nhà bạn chơi thấy có vườn mướp đắng xanh tốt, trĩu quả, lão nói:
- Tôi thích vườn mướp nhà ông! Có giống cho một ít nhé.
Ông Quang là bạn để chõm của lão. Ông là cán bộ trại giống huyện, nghe đâu đã về hưu mấy năm trước.
Hai người bạn lâu ngày gặp nhau, chuyện trò vui vẻ. Người thì say đắm kí ức chiến trường, bom đạn. Người thì nhắc lại những bữa cơm độn sắn, xếp hàng mua lương thực đến lả người.
***
Lão Hen mình trần, tay dao, tay cuốc hì hà hì hục phạt cây, cuốc đất. Lão thấy phấn chấn nên mệt mỏi tiêu tan. Đêm về người ê ẩm, rã rời. Sáng dậy lại hì hà hì hục. Rồi lão cũng tạo được mảnh vườn như ý. Tính lão thế, đã làm thì cái gì cũng tinh tươm. Lão gieo hạt, ngày đêm chờ đợi. Một hôm ra vườn, lão thấy mầm cây đã đội đất ngoi lên, lão mừng lắm về khoe với vợ:
- Bà ra mà xem, các “nàng tiên mướp” của tôi đã chào đời rồi đó!
Lão chăm chút vườn mướp như chăm đứa con yêu của mình. Ngày tưới nước, bắt sâu, đêm ra ngóng xem cây đang lớn dần lên. Vườn mướp được chăm sóc chu đáo nên tươi tốt, mượt mà như những cô gái đang độ xuân thì. Những nụ hoa vàng xinh xinh hé nở, đang rung rinh trong gió. Rồi quả to dần, to dần. Lão phập phồng chờ đợi…
Nhưng không hiểu sao, những quả mướp to như ngón chân cái, tự nhiên queo lại, vàng khè, khô quắt lại. Nhìn vườn mướp đang mơn mởn tự nhiên tàn lụi, ngọn phình to lão buồn lắm.
Vợ lão thấy thế chêm vào:
- Ông thì chỉ việc đánh đấm là giỏi, chứ làm ăn kinh tế, trồng trọt thì sao rành rọt!
Lão trở lại nhà bạn. Nghe lão trình bày xong, ông Quang nói:
- Cây mướp đắng nó kén lắm, cái bệnh sâu đục thân, con ong vàng thui quả nó làm hại ông rồi. Chỉ có thuốc trừ sâu, thuốc trừ sâu mới trị được, ông hiểu chưa.
Lão hiểu! Nhưng lão phân vân. Nghe đài, báo nói thuốc trừ sâu độc hại, ăn vào nguy hiểm lắm. Ông Quang nói nhỏ:
- Thì trồng riêng cho mình một luống, không phun thuốc sâu để ăn. Các luống khác phun thuốc thì để bán.
Lão đăm chiêu. Làm thế thì tội chết! Ông Quang hiểu ý:
- Không sao đâu, phun đúng quy trình, trước 10 ngày rồi bán. Không chết người như ông tưởng đâu!
Lão về nhà làm theo quy trình như ông Quang đã dặn. Vườn mướp của lão phun thuốc nên không sâu bệnh, không bị ong thui, quả đẹp sởn sơ. Lão bằng lòng với những thành công của mình đã bỏ ra.
Rồi ngày thu hoạch quả cũng đến, lão đem ra chợ bán. Mướp của lão đẹp nên khách hàng cũng mua hết. Bán được giá nhưng lòng lão không yên. Ngộ nhỡ... nghĩ đến đây lão lại trấn an. Chắc là không sao đâu, mình làm đúng quy trình mà, ông Quang cũng làm thế có sao đâu!
Phấn khởi với những kết quả gặt hái được, lão lại hì hục trồng vụ mới.
Lão đi thăm con gái trên tỉnh mấy ngày chưa về. Bạn lão tận ngoài miền Bắc đi tham quan miền Nam, thăm chiến trường xưa, ghé vào thăm, không thấy lão về, điện thoại cũng không cầm máy, đành hẹn với vợ lão dịp khác. Không đành lòng, vợ lão ra vườn hái một bao to quả mướp làm quà.
Về nghe vợ kể lại, lão vội vàng điện thoại ra cho bạn.
Nhưng đã muộn. Cả nhà bạn đang đi bệnh viện vì ngộ độc do ăn mướp mà lão mới phun thuốc sâu. May mà kịp thời cứu chữa, nếu không thì… Lòng lão ray rứt không yên. Lão bồn chồn, lo lắng. Không bị làm sao cũng may cho lão rồi!
Mọi việc cũng qua đi. Lão cũng đã quên vì lão đang say sưa với vườn mướp.
***
Con gái lão về chơi. Lão và vợ lão đi dự đám cưới đứa con của bạn ở huyện bên. Con gái lão đang có bầu nên thèm được ăn mướp sống với ruốc, món ăn dân dã nhưng khoái khẩu.
Lão về thấy con quằn quại trên giường kêu đau bụng. Bảo vợ xem con thực hư thế nào, rồi lão tìm dầu để xoa cho nó. Vợ lão, mặt đăm đăm:
- Ông vào mà xem, “gậy ông đập con ông rồi”!
Nghe vợ kể lại chuyện con gái đã ăn sống mướp đắng với ruốc, lão hoảng quá:
- Trời ơi! Tôi đã hại con tôi rồi!
Lão vội vàng gọi xe đưa con vào bệnh viện.
Ngồi ở hành lang, lòng lão như có lửa đốt, lo lắng, thấp thỏm chờ đợi, miệng cứ lẩm bẩm: “Quả báo! Quả báo thật rồi!”. Lão tự trách mình, rồi trách ông Quang.
Cánh cửa phòng cấp cứu bật mở, lão run rẩy chạy đến bên bác sĩ:
- Con tôi có bị làm sao không?
- May bệnh nhân đến kịp, bệnh nhân bị ngộ độc thuốc trừ sâu, chúng tôi đã súc ruột, hiện đang cần tĩnh dưỡng. Lão mừng khấp khởi, miệng cứng lại không kịp nói câu cảm ơn, vội chạy vào xem tình trạng của con thế nào.
***
Đêm buông, lão ngồi một mình trên chiếc chõng tre dưới gốc nhãn. Ngọn gió nam mơn man như mang lại niềm vui cho lão. Lão mừng vì đứa con đã thoát nạn. Trăng thượng tuần bàng bạc trên mái tóc làm cho đầu lão càng bạc thêm. Lão uống cạn cả phích nước, chờ trời mau sáng. Lão đang nghĩ đến ngày mai. Con rể lão làm trên tỉnh đưa về cho lão mô hình trồng mướp đắng trong nhà lưới, không thuốc trừ sâu, không phân hóa học. Lão thích lắm.
Rồi lão lấy bản vẽ ra tính toán. Vậy là phải bỏ ra một khoản tiền lớn để làm nhà lưới, giàn phun nước… Nào là tiền vật liệu, tiền công… Lão tính sẽ nhờ con rể vay vốn ngân hàng, rồi lão sẽ vay quỹ “Tình nghĩa” của Hội Cựu chiến binh, cộng với số tiền lâu nay lão tích cóp được cũng đủ cho lão thực hiện ý định.
Suy nghĩ, tính toán một hồi, mệt quá lão thiếp đi. Trong giấc mơ, lão thấy vườn mướp nhà lão lên xanh tốt mượt mà, những nụ hoa vàng tươi đang rung rinh vẫy chào đàn bướm trắng, rồi những quả mướp tròn lẵn, trĩu giàn đang vui cười với lão. Mối hàng đến đặt mua hết tại vườn. Lão tính toán thấy lãi to. Một phần tiền thu được lão trả tiền vay, phần còn lại lão dùng để trở lại chiến trường xưa đưa hài cốt người bạn về với gia đình mà ý nguyện lâu nay lão chưa thực hiện được. Lão mường tượng ra nơi chôn cất người bạn. Cái gốc cây đã được lão đánh dấu cẩn thận. Rồi lão chìm vào giấc ngủ…
***
Sáng nay, lão khởi công. Khu vườn lão vang tiếng nói, tiếng cười của thợ, tiếng đồng đội đến chơi rộn rã. Lòng lão thấy thảnh thơi, trẻ lại như cái ngày khoác ba lô trong đoàn quân ra trận. Nhất định mình sẽ về ông Quang, giới thiệu mô hình trồng mướp sạch, không thể để mọi người cứ ăn thực phẩm độc hại mãi được. Ngọn gió chiều thoang thoảng thổi nhẹ. Mái tóc lão bồng bềnh như đám mây trôi trên bầu trời trong xanh. Ngắm nhìn kết quả sau một ngày làm việc, lão hài lòng lắm. Ngoài kia tiếng loa phóng thanh cất lên bài hát: “ Hát mãi khúc quân hành” như đang thúc dục lão bước vào trận mới.