Thật bất ngờ khi tỏi cũng có lễ hội. Nhưng thật sự là có một lễ hội về tỏi như vậy tại Gilroy, một thành phố nhỏ nằm cách San Francisco 130km về phía Đông Nam, tiểu bang California (Mỹ).
Người Mỹ kể cũng thật ngộ, họ vinh danh rất nhiều loại nông sản do họ trồng trọt được, lớn từ trái bí đỏ cho đến nhỏ như củ tỏi. Nhưng kể ra, điều này cũng hay vì bên cạnh công sức lao động thì làm như vậy cũng chính là biết trân trọng các loại nông sản, những tặng phẩm của đất trời.
 |
| Ngọn đuốc hình củ tỏi thắp sáng trong khai mạc lễ hội. |
Gilroy là một thành phố nhỏ chỉ có 42km2 với dân số theo thống kê năm 2016 hơn 50.000 người nhưng lại có diện tích tổng thể khá lớn đến 7.000km2. Và gần như là tất cả dân ở đây đều trồng tỏi, có thể nói vui là nhà nhà trồng tỏi.
Do vậy, tỏi chính là sản phẩm chủ lực của địa phương này. Được biết, củ tỏi đã theo chân những người Nhật Bản di dân đến thị trấn nhỏ bé này từ sau Thế chiến thứ nhất. Thuở ấy, người dân Mỹ chưa biết nhiều đến tỏi, thậm chí còn gọi tỏi là “stinking rose” (hoa hồng thối), vậy mà hiện nay, mỗi năm người Mỹ tiêu thụ đến 120 triệu tấn tỏi.
38 năm nay, tỏi đã giúp Gilroy phát triển bền vững và lễ hội tỏi đã giúp Gilroy tạo dựng được danh tiếng là “Kinh đô tỏi của thế giới”, trở thành một địa chỉ văn hóa, một điểm đến hấp dẫn cho du khách trong nước và quốc tế. Chỉ riêng lễ hội tỏi mỗi năm đã đóng góp gần 10 triệu USD cho các quỹ từ thiện.
Trở lại lịch sử từ 38 năm trước, năm 1979, Gilroy Garlic Festival (Lễ hội tỏi Gilroy) lần đầu tiên được tổ chức nhờ sáng kiến và công sức của ba vị là Rudy Melone, Don Christopher và Val Filice.
Lễ hội được tổ chức hàng năm tại ngoại ô thành phố với hơn 50 gian hàng ăn uống liền kề nhau mời gọi du khách thưởng thức tất cả những món ăn có tỏi như pizza tỏi, bánh mì nướng bơ tỏi, khoai tây chiên tỏi, xúc xích tỏi, bắp nướng tỏi, bắp rang tỏi, bánh tráng bắp tỏi... và có lẽ không nơi nào trên thế giới có thể so sánh về độ phong phú và đa dạng của những món ăn liên quan đến tỏi như ở lễ hội này.
Nhưng độc đáo nhất có lẽ là gian hàng tỏi voi bọc bột chiên giòn, với những tép tỏi khổng lồ thường có đường kính đến hơn 20cm, được gọi là tỏi voi (elephant). Thậm chí đến món tráng miệng cũng được làm với tỏi như bánh hạnh nhân tỏi, nhưng có lẽ độc đáo nhất là món kem tỏi và chocolate tỏi…
Thông thường, sau màn thắp sáng ngọn đuốc truyền thống có hình củ tỏi cao hơn 7m là những ngày lễ hội với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc. Có cả một sân khấu ngoài trời với các ban nhạc chuyên nghiệp trình diễn đủ các thể loại từ nhạc đồng quê, nhạc jazz, blues, đến rock n'roll và đương đại khiến không khí lễ hội luôn tưng bừng rộn rã.
Còn có những màn trình diễn về các nhân vật thần thoại, múa rối, ảo thuật, vẽ tranh, điêu khắc cát, nhảy theo điệu nhạc reggae của Jamaica - quê hương xa xưa của cây tỏi cùng nhiều trò chơi dành cho thiếu nhi...
 |
| Một cụ ông mặc y phục hóa trang thành củ tỏi. |
Tiết mục hấp dẫn nhất chính là màn bình chọn Nữ hoàng Lễ hội (Miss Gilroy Garlic Festival Queen) do ban giám khảo gồm 5 vị, các cô gái dự thi sẽ phải trải qua các màn phỏng vấn, thi thố tài năng, thuyết trình về tỏi và trình diễn áo choàng dạ hội.
Người thắng cuộc sẽ được phong danh hiệu nữ hoàng của năm, được đội “vương miện” tết bằng cành tỏi, được thưởng 1.000 USD và được đại diện cho Gilroy tham dự tất cả các lễ hội khác trên toàn nước Mỹ. Rất nhiều du khách đã xếp hàng chờ mua cho được chiếc mũ vải ngộ nghĩnh được thiết kế giống như củ tỏi để đội chụp hình lưu niệm với nữ hoàng lễ hội.
Cũng có cả một khóa tập huấn nhanh nhưng không kém phần vui nhộn về cách trồng và thu hoạch tỏi dành cho du khách yêu thích cây tỏi và nghề trồng tỏi của Gilroy. Đặc biệt, được đông đảo du khách mong đợi là cuộc thi “Công thức nấu ăn có tỏi” rất độc đáo thú vị. Hàng năm đều có hàng trăm công thức gửi đến dự thi từ khắp nước Mỹ và Canada, để cuối cùng chỉ còn 8 công thức được chọn và các tác giả đoạt giải sẽ cùng trổ tài trình diễn công thức của mình ngay tại lễ hội.
Lễ hội năm 2017 vừa qua được tổ chức tại Công viên Christmas Hill của thành phố Gilroy với slogan 3B: Bigger - Better - Bolder (Lớn hơn-Tốt hơn-Mạnh mẽ hơn) với điểm nhấn là “Đại tiệc các món ăn có tỏi”, thu hút đến 130.000 du khách. Hơn 5.000 người dân trong vùng đã tham gia vào đội ngũ tình nguyện viên phục vụ cho lễ hội. Gần 65.000 phần ăn đã được cung ứng cho du khách, sử dụng hết 2 tấn tỏi tươi chỉ trong thời gian 3 ngày lễ hội.
Chưa hết, sau 3 ngày lễ hội, phần lớn du khách ra về đều cầm theo những món quà lưu niệm như túi tỏi elephant khổng lồ, sợi dây xinh xắn kết bằng tỏi, hay chai rượu ngâm tỏi thật dễ thương… Hình như ai nấy đều hân hoan vì cảm nhận niềm vui đã được cùng nhau vinh danh loại nông sản vừa giàu dinh dưỡng vừa mang đặc tính chữa bách bệnh này.