Không ít công ty sản xuất, gia công, do thiếu đơn hàng, do thiếu nguyên liệu, do thiếu vốn… đã đồng loạt cắt giảm lao động. Có nơi cắt giảm đến 50%. Hàng chục ngàn công nhân mất việc, ra đường kiếm sống hoặc gồng gánh về quê. Không chỉ có thế, một số công ty bất động sản đồng loạt hạ giá bán căn hộ bằng khái niệm “chiết khấu” lên đến 50%, mà vẫn không có người mua.
Trong khi, hàng hoá tiêu dùng ở các chợ, siêu thị cứ đều đặn tăng giá. Những ông chủ cách đây mấy tháng còn được Forbes xếp hàng tỉ phú đô-la, nay, khi giá cổ phiếu của doanh nghiệp trên sàn chứng khoán từ trên 100.000 VNĐ, chỉ còn dưới 20.000 VNĐ, sự tuột dốc chưa có điểm dừng…
Một nhóm doanh nghiệp có thực lực, có tên tuổi trên thương trường, mấy tháng trước còn hừng hực khí thế phát triển dự án, mở rộng sản xuất, bây giờ, gặp nhau, chỉ còn tiếng… thở dài.
Lâu nay, doanh nghiệp “sống” từ 3 nguồn “dinh dưỡng” chính - tín dụng ngân hàng, trái phiếu, cổ phiếu doanh nghiệp. Chỉ trong mấy tháng, từ giữa quý 2 đến nay các dòng vốn đột ngột bị tắc. Ngân hàng hết room tín dụng. Doanh nghiệp muốn vay đã không có cửa, trong khi đáo hạn chưa biết kiếm tiền đâu trả. Trái phiếu không thể phát hành mà kỳ hạn thanh toán đang đến. Cổ phiếu doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán tụt dốc thê thảm…
Tất nhiên, cái gì cũng có nguyên do. Sự dễ dãi trong quản lý các kênh huy động vốn đã khiến thị trường - nhất là bất động sản - nóng hừng hực. Đất đai, từ thành thị đến nông thôn, từ ao hồ đến nương rẫy, đều trở thành hàng hóa, đều đồng loạt tăng giá vô tội vạ. Vụ đấu giá đất ở Thủ Thiêm, một mét vuông đất chưa có hạ tầng, bị đẩy lên đến 2 tỉ đồng, như là giọt nước tràn ly.
Dư luận giật mình bởi các ông chủ ở Việt Nam giàu lên dễ quá, nhanh quá. Từ tay trắng, chỉ sau mấy năm, đã thành tỉ phú đô-la. Một nền kinh tế lấy nông nghiệp làm “trụ đỡ” nhưng không có tỉ phú nào thành danh từ nông nghiệp. Trong khi, nhà nhà, người người kinh doanh BĐS. Cò đất, môi giới mua bán đất dự án đông như nấm…
Việc tạm “khóa” room tín dụng, ban hành Nghị định 65/2022 sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 153/2020 nhằm siết chặt hơn việc phát hành và sử dụng trái phiếu DN, cùng với việc cũng trong thời điểm này, các ông trùm FLC, Tân Hoàng Minh và Vạn Thịnh Phát bị bắt tạm giam với tội danh ban đầu là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản và thao túng thị trường chứng khoán”... là những biện pháp mạnh tay cần thiết. Tuy nhiên đó cũng là những nguyên nhân góp phần tạo “cú sốc”.
Thị trường chứng khoán tuột dốc, không những khiến các tỉ phú xuống hạng chỉ sau vài tháng mà hàng trăm ngàn nhà đầu tư cò con - đầu tư “ăn theo” cũng mất vốn. Cùng với tác động tiêu cực từ bên ngoài: chuỗi cung ứng bị đứt gãy bởi hai năm chống chọi với dịch Covid vẫn chưa được khắc phục, lại thêm chiến tranh Ukraine, khủng hoảng năng lượng… Nhiều đơn hàng, đặc biệt là các đơn hàng gia công và xuất khẩu như may mặc, da giày, đồ gỗ… bị huỷ hoặc giảm số lượng…
Mặc dù Chính phủ đang khẩn trương tìm các giải pháp tháo gỡ ách tắc về nguồn vốn cho nền kinh tế, tuy nhiên, với doanh nghiệp, Tết đang đến, kế hoạch một năm thường được chạy đua hoàn thành vào mấy tháng cuối năm đã không còn mấy cơ hội, trong khi nhu cầu chi tăng cao. Rồi kế hoạch sản xuất kinh doanh của năm tới? Vốn, nguyên liệu, đơn hàng…? Từ chủ trương đến thực tế vẫn còn một khoảng cách không chỉ về thời gian…