Củ lùn là một loại củ đặc sản ở miền Tây, mỗi năm chỉ có một vụ duy nhất. Vụ thu hoạch kéo dài khoảng từ tháng 1 tới tháng 2 Dương lịch, có năm kéo dài đến tháng 3. Loại cây này thuộc họ khoai nên người dân thường hấp hoặc luộc để ăn.
“Loại củ này khi ăn sẽ thấy mùi thơm, vị ngọt nhẹ và rất bùi. Điều đặc biệt là thuộc họ khoai nhưng ăn lại giòn sần sật, ăn không bị ngán nên tôi rất thích”, chị Hoa (Dĩ An, Bình Dương) chia sẻ.
Mấy năm trước, chị Hoa sang nhà bạn chơi và được thưởng thức món củ lùn luộc lá dứa. “Tôi thấy ăn rất hay, mùi vị thơm ngon lạ, từ đó tôi lên mạng tìm hiểu. Thấy có nơi bán sỉ, tôi muốn gom mua để được giá rẻ nên đã rủ nhiều người mua chung. Dần dần, tôi nhập hẳn về bán”, chị nói.
Thời gian đầu mới bán, khách chưa biết đến nhiều nên đặt mua cũng hạn chế. Sau khi ăn quen, khách giới thiệu nhau nên năm nay chị bán được rất nhiều. Có những ngày về cả tạ củ lùn cũng bán hết sạch.
Nhập củ lùn về, chị đem rửa sạch như khoai lang. Sau đó, cho củ này vào nồi và luộc trong vòng 30 phút, ngâm thêm 30 phút để củ hết sượng. Để củ lùn được thơm ngon hơn, chị thường luộc với lá dứa.
Những củ đã luộc chín, chị sẽ rao bán trên mạng xã hội, chốt đơn và đi ship. Mỗi một cân củ chín có giá 50.000 đồng, khách hàng sẽ tự chịu phí vận chuyển hoặc sẽ tự đến nhà lấy.
Chị cho biết thời điểm này củ lùn vào cuối vụ nên giá bán cao hơn chính vụ, củ cũng già, ăn ngon hơn. Nhiều chị em cũng tranh thủ thời gian này đặt mua thưởng thức vì một năm chỉ có một vụ duy nhất.
Chị Xuân (Vĩnh Long) cho biết nhà chị trồng cây củ lùn đã nhiều năm nay, chị không trực tiếp chăm bón mà phụ trách việc đem bán lẻ. “Bố mẹ tôi trồng và chăm sóc cây là chủ yếu, đến vụ thu hoạch thì tôi sẽ đem bán. Đợt này là cuối vụ, củ không còn nhiều mà mấy nay củ cũng chưa đủ già để bán. Trong khi đó, khách hàng đặt mua nhiều quá mà tôi đành từ chối hết”, chị cho hay.
Cây khoai lùn thường mọc thành bụi cao khoảng 1m, lá dài 20 - 30cm có màu xanh. Củ lùn hình tròn hoặc hình trứng, có cuống dài liên kết với nhau thành từng chùm. Bên ngoài có vỏ mỏng, màu vàng nhạt, nhiều rễ phụ. Bên trong ruột có màu trắng, phần lõi đục hơn, chứa nhiều tinh bột.
Loại củ này cách ăn như khoai, chỉ cần bóc vỏ ra và thưởng thức. Theo chị, ngoài việc luộc, hấp, củ lùn còn được làm nguyên liệu chế biến chè hoặc xay thành bột và pha nước uống như bột sắn.
Theo chị, củ lùn bán ở miền Tây giá khá rẻ, thương lái thu mua tại vườn chỉ khoảng 20.000 - 25.000 đồng/kg, còn luộc chín bán ra cho khách hàng thì giá lên đến 40.000 - 50.000 đồng/kg.
Được biết, các tỉnh Long An, Hậu Giang… trồng rất nhiều củ lùn vì nó là cây trồng đem lại lợi nhuận kinh tế cao mà chi phí trồng thấp, ít công chăm sóc. Thời gian trồng và chăm sóc khoảng 9 tháng, cây sẽ cho thu hoạch củ.
Trên chợ mạng, củ lùn được rao bán với nhiều mức giá khác nhau, tuỳ thuộc vào kích thước củ. Với củ sống, giá bán dao động từ 30.000 - 35.000 đồng/kg, còn loại luộc chín được rao bán giá từ 50.000 - 60.000 đồng/kg.