Bắc Hà là thủ phủ mận Tam hoa của Lào Cai. Vào thời điểm từ trung tuần tháng 5, Bắc Hà bắt đầu bước vào mùa thu hoạch chính vụ mận Tam hoa. Những ngày này, nhất là ngày thứ 7 và chủ nhật, ngay từ buổi sáng sớm, người dân trồng mận ở các xã tấp nập chở mận về khu vực trung tâm, cổng Đền để bán cho du khách.
Việc tiêu thụ mận Tam hoa ở Bắc Hà khá sôi động với sự tham gia của nhiều tiểu thương ở các huyện trong tỉnh đến đặt mua mận về bán lẻ và hoạt động giao dịch với các tỉnh khác như Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Hà Nội… Sau hơn một tuần vào chính vụ thu hoạch, giá mận Tam hoa duy trì ổn định so với vụ trước, giao động đầu vụ trung bình từ 7 - 10 ngàn đồng/kg mận xô, 20 - 30 ngàn đồng/kg mận chọn và mận ngố ổn định từ 40 - 50 ngàn đồng/kg. Giá mận ổn định, cao so với các loại hoa quả khác tạo niềm vui cho người dân trồng mận Bắc Hà.
Gia đình chị Giàng Thín Sỉu, người dân tộc Phù Lá (thôn Chỉu Cái, xã Na Hối) trồng hơn 60 gốc mận từ 8 - 20 tuổi. Vụ thu hoạch năm 2021, gia đình chị thu hoạch hơn 1 tấn, bán được hơn 15 triệu đồng. Vụ thu hoạch năm nay, do đầu năm thời tiết rét đậm, ảnh hưởng đến đậu quả, nên mận không sai như vụ trước. “Tuy nhiên, số lượng mận mất cũng không đáng kể, bù lại là quả to đẹp hơn và được giá hơn”. - chị Sửu cho biết.
Bắt đầu vào vụ, gia đình chị Sửu hái tỉa gần một tạ mang ra bán lẻ tại chợ Bắc Hà và bán cho khách du lịch trong ngày chủ nhật. Mận tiêu thụ thuận lợi, giá cao và ổn định, dự kiến năm nay, gia đình chị thu khoảng 5 - 6 tạ mận.
Mận tam hoa Bắc Hà chín vào dịp các hoạt động du lịch trở lại bình thường nên suốt từ tháng 3 đến nay, vào dịp cuối tuần Bắc Hà có khá đông du khách. Ngoài mua mận làm quà tại chợ và bến xe huyện, một số đoàn khách du lịch đã chủ động đến thăm các bản, làng ở Tả Chải, Na Hối trồng mận để trải nghiệm tại chỗ và mua mận về làm quà.
Chị Phạm Thanh Thúy cùng 15 người bạn ở Hà Nội đã rủ nhau lên Bắc Hà vào dịp mận Tam hoa vào mùa chính vụ để được ngắm và trải nghiệm cảm giác thích thú khi tận tay hái những quả mận đang chín đỏ khắp các vườn. “Chúng tôi đều rất ấn tượng trước phong cảnh Bắc Hà mùa hạ, bản sắc văn hóa, chợ phiên… Ai cũng mua mận về làm quà bởi mận Tam hoa ở đây có mẫu mã đẹp, ăn giòn và đậm vị”… - chị Thúy chia sẻ.
Hiện Bắc Hà có hơn 320ha đang cho thu hoạch, tăng 12ha so với năm 2021. Năm nay, do thời tiết đầu năm rét đậm, rét hại kéo dài nên năng suất và sản lượng mận Tam hoa và các loại quả ôn đới giảm. Tuy nhiên, vẫn có nhiều hộ dân, nhất là ở 2 xã trọng điểm trồng mận là Na Hối và Tả Chải, mận vẫn được mùa, sai trĩu cành. Vào đầu vụ, các hộ này đã hái tỉa để bán lẻ tại chợ Bắc Hà, mận được giá và rất đắt hàng.
Điều mà các nhà vườn lo lắng là khi vào chính vụ (cuối tháng 5 qua đầu tháng 6), thời điểm mận chín rộ mà hoạt động du lịch vẫn còn chịu ảnh hưởng dịch bệnh Covid-19 thì đầu ra cho quả mận cũng rất đáng ngại.
Ông Nguyễn Xuân Giang - Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Bắc Hà cho biết, Phòng Nông nghiệp đã chủ động tham mưu UBND huyện Bắc Hà ban hành và triển khai thực hiện kế hoạch về tiêu thụ mận Tam hoa và các sản phẩm cây ăn quả ôn đới năm 2022.
Mục tiêu của kế hoạch là phấn đấu cơ bản tiêu thụ hết sản lượng sản phẩm mận Tam hoa và các loại sản phẩm quả ôn đới, tháo gỡ khó khăn cho người nông dân, đảm bảo ổn định về giá và quảng bá thương hiệu sản phẩm nông sản của huyện, nhằm nâng cao đời sống của nông dân ở nông thôn với thu nhập ổn định và ngày càng cao.
Ngoài ra, nhân dịp Bắc Hà tổ chức “Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà” mùa hè năm 2022 đúng vào thời điểm rộ nhất của mận Tam hoa, UBND huyện đã giao Phòng NN&PTNT phối hợp với UBND các xã Na Hối, Bản Phố, Tà Chải, Thải Giàng Phố, thị trấn Bắc Hà tổ chức hoạt động tham quan tại các nhà có vườn mận, khuyến khích các hộ dân mở cửa vườn để du khách trải nghiệm thu hái, thưởng thức và mua mận tại vườn.
Theo Phòng Nông nghiệp huyện, sản lượng của các vườn mận tại huyện Bắc Hà ước đạt gần 3.000 tấn, vào đầu tháng 6 sẽ còn trên dưới 1.000 tấn mận Tam hoa để phục vụ nhu cầu của du khách tham quan, khám phá trong festival.
Đến tham quan vườn mận, du khách sẽ được chủ vườn chia sẻ về văn hóa, phong tục tập quán, cuộc sống gắn với mận, ruộng đồng, ngựa, nghề truyền thống... Các gia đình có vườn mận cũng sẽ trưng bày thêm các mặt hàng nông sản, thực phẩm, đặc sản địa phương như gạo khẩu Nậm Sít, bánh chưng đen, bánh dày… để thu hút du khách hơn.