Trải qua thời gian điều trị COVID -19, tôi ăn gì cũng không thấy ngon. Tôi nhớ lại và thèm da diết món sứa chấm mắm ruốc mẹ làm; cảm nhận rất rõ vị cay, chát, đắng, mặn hòa quyện hấp dẫn cùng gia vị, ăn kèm miếng sứa giòn sần sật. Dù đã thử nhiều món từ sứa, nhưng đối với tôi món sứa chấm mắm ruốc mẹ làm vẫn ngon nhất.
Ở quê tôi, mùa sứa thường bắt đầu từ tháng Chạp năm trước và kết thúc vào tháng Ba âm lịch năm sau. Sứa đánh bắt được vừa bán vừa dùng để chế biến thành món ăn trong bữa cơm gia đình. Ngày ấy, sứa rất rẻ vì ít người biết ăn, bán cũng chẳng ai mua nên người ta không đánh bắt nhiều. Chỉ có nhà nào thích ăn thì đợi sứa trôi dạt gần bờ rồi lội ra bắt bằng tay.
Sứa biển mới đem từ bãi về còn rất nhiều nước và cát biển. Để khử mùi tanh, loại bỏ cát và giúp thịt sứa săn chắc, mẹ tôi thường dùng lá ổi vò rồi nấu lấy nước để ngâm sứa. Nếu không dùng lá ổi, bà lấy vỏ cây dương (cây phi lao) nấu lên để ngâm, sứa vừa giòn vừa chuyển sang màu đỏ hồng, trông rất đẹp.
Ở công đoạn này, nước chỉ cần ấm, chứ nóng quá thì sứa sẽ tan hết. Vị chát của lá ổi giúp thịt sứa săn chắc lại và giòn dai hơn. Ngâm sứa khoảng một giờ, mẹ tôi vớt sứa ra rổ cho ráo nước.
Các loại rau trái ăn kèm như vả, cà, chuối chát, mít cám được thái mỏng, ngâm nước muối để không bị thâm đen cùng với rau ngò tây, rau thơm, ngoài ra còn thêm nhiều loại rau khác tùy khẩu vị từng người. Sau công đoạn sơ chế sứa, chỉ cần thêm chén mắm ruốc ăn kèm.
Mắm ruốc ở quê tôi được làm từ những con ruốc biển tươi ngon. Thời gian ủ ruốc ít là sáu tháng, mắm ruốc ngon có màu đỏ đẹp mắt, thường dùng làm gia vị để món ăn thêm đậm đà.
Mắm ruốc để chấm sứa chỉ cần giã tỏi ớt thật nhuyễn cùng đậu phộng rang, cho ruốc vào và thêm gia vị bột ngọt, đường rồi hấp lên là được. Lúc tôi còn nhỏ, mẹ sẽ làm riêng một chén mắm ruốc không cay, chỉ có đậu phộng béo bùi hòa quyện với ruốc cho mấy chị em tôi.
Khi lớn lên, tôi mới thấy mắm ruốc để ăn cùng sứa phải thật cay mới ngon. Khi ăn kèm miếng sứa cùng rau quả chấm ruốc cay, người ăn sẽ cảm nhận những miếng sứa giòn sần sật, tan trong miệng có đủ vị cay, chát, đắng rất hấp dẫn. Nhớ có lần, trong bữa cơm có món sứa chấm mắm ruốc, em gái tôi không dám ăn vì nghĩ sứa chưa được nấu chín. Em gắp vài miếng sứa bỏ vào nồi đem đi luộc, kết quả chỉ còn một nồi nước khiến cả nhà bật cười.
Những năm gần đây, sứa trở thành món ăn nhiều người ưa chuộng, được thu mua ngay tại thuyền và thương lái phân phối đi khắp nơi nên ở thành phố tôi vẫn mua được sứa khô. Sứa khô đã được sơ chế sẵn rất tiện lợi nhưng tôi không thể tìm lại được cái vị giòn ngọt của những con sứa tươi mới đem từ bãi biển về cùng chén mắm ruốc đậm hương vị quê nhà.