Nhà tôi ngày ấy nghèo, bố mẹ tôi đều làm ruộng. Những lúc mùa màng đã xong, bố tôi lại làm thêm chài lưới. Chiếc thuyền chài nhỏ của bố lênh đênh trên quãng sông gần nhà. Từ chiều tối đến nửa đêm về sáng, không ít thì nhiều, hôm nào bố tôi cũng mang về một mớ cá tôm. Mẹ tôi đốt đèn soi, nhặt riêng tôm cá; phần để nhà ăn, phần để mang ra chợ bán.
Khi ánh mặt trời vừa ló, mẹ đã chuẩn bị đâu vào đấy bữa sáng cho bố con tôi, đàn gà vừa xuống chuồng được cho ăn, mấy con lợn cũng nằm ễnh cái bụng no căng ra thở phì phò. Xong xuôi đâu đấy, mẹ tôi tất tả mang mớ cá tươi ngon lên chợ. Chỉ nửa buổi mẹ đã trở về và không quên mua quà cho chị em tôi, khi là túi bỏng ngô thơm phức, khi thì mấy chiếc bánh rán bọc đường ngọt lịm, cũng có lúc mẹ chia cho mỗi đứa một khúc mía dài chừng hai gang tay. Mẹ ngồi nghỉ ở hiên nhà, giở chiếc nón ra quạt cho mát. Mẹ cười thật hiền khi nhìn chị em tôi vừa nhai mía vừa suýt nước.
Sau bữa cơm tối, mẹ lại ngồi móc áo đến tận khuya. Mẹ nhận len về móc để kiếm thêm thu nhập, có đồng ra đồng vào. Mẹ móc khéo lắm, chỉ một chiếc móc nhỏ bằng đồng, đôi tay mẹ thoăn thoắt đưa đi đưa lại, chẳng mấy mà thành hình chiếc áo, cái mũ hay cái khăn len. Mẹ cứ vừa nói chuyện, vừa móc. Lâu dần thành quen, mẹ có thể không cần nhìn vào sợi len trước mặt mà mũi móc vẫn đưa đều đều. Mẹ thường xin những cuộn len nhỏ còn thừa về để dành, kiểu gì mùa đông đến, chị em tôi cũng có những chiếc áo len xinh xắn được phối màu rất đẹp.
Đó là những ngày nông nhàn, chứ ngày mùa, mẹ tôi lúc nào cũng tất bật. Hết gặt lúa về đập, phơi, sàng sẩy lại đến phơi rơm, phơi rạ. Bao giờ những hạt lúa căng tròn vàng ươm được phơi già, đổ đầy trong hòm, trong cót; những cọng rơm được phơi khô vàng óng, đánh thành đống to tướng, chắc chắn ở góc vườn thì mẹ mới yên tâm nhận thêm hàng len sợi về móc.
Mẹ làm chẳng bao giờ ngơi chân ngơi tay. Ngày đó, tôi còn bé xíu, nhưng cũng đủ ý thức được những vất vả của bố mẹ. Nhiều khi thấy mẹ mệt mà vẫn cố thức móc cho xong chiếc áo kịp ngày mai giao, tôi lại thì thầm: “Mẹ đi ngủ đi không ốm đấy”. Mẹ vẫn thoăn thoắt đưa mũi móc luồn qua luồn lại rồi nhìn tôi chọc: “Mẹ cố tí nữa là xong rồi, mai còn có tiền mua thịt cho bốn cái tàu há mồm chứ”. Tôi nhanh chóng chìm vào giấc ngủ với giấc mơ cơm thịt, chẳng biết là mẹ đi ngủ lúc nào; cũng như khi tôi tỉnh dậy đã thấy mẹ dậy từ bao giờ!
Đấy là mẹ tôi của ngày xưa, ngày mẹ còn trẻ, còn khỏe. Giờ mẹ tôi đã ngoài sáu mươi, sức khỏe yếu đi nhiều, không còn nhanh nhẹn như trước nữa. Chị em tôi đã ai yên phận nấy; gia đình, công việc yên ổn. Bố mẹ không còn phải vất vả như xưa vậy nhưng thói quen thức khuya, dậy sớm mẹ vẫn giữ. Mẹ trở dậy đun ấm nước, quét cái sân. Có nhiều khi, chẳng có việc gì mẹ cũng trở dậy đi lại, hay ra ngồi bên chiếc bàn đá ngoài sân, nghĩ ngợi vẩn vơ gì đó. Mẹ chờ sáng ra, mấy con gà vừa nhảy từ chuồng xuống là mang bơ thóc ra góc sân gọi tục tục, rắc cho chúng ăn. Rồi cả ngày mẹ giành thời gian nhổ cỏ, chăm bón vườn rau trước nhà; có khi mẹ sẽ ngồi tuốt những chiếc tàu cau để làm rễ quét sân. Mẹ cứ luôn tay như vậy. Thành quen.
Tôi lớn lên, đi làm rồi lấy chồng xa nhà, lâu thật lâu mới về thăm mẹ được ít ngày, thấy mẹ chẳng chịu nghỉ ngơi thì nhắc. Mẹ chỉ cười hiền: Mẹ quen rồi. Giờ mà chơi không là chân tay buồn bực, khó chịu lắm. Rồi ngủ cũng quen giấc, đến giờ là tỉnh, có muốn ngủ nữa cũng không được.
Hôm nay mẹ mệt rồi! Bữa cơm tối mẹ chỉ ăn xíu cơm rồi đi nằm từ sớm. Nhưng có vẻ không quen nên mẹ cứ trở qua trở lại, trằn trọc. Và tôi biết, sáng mai, kiểu gì mẹ cũng vẫn thức dậy thật sớm, bởi một ngày của mẹ bắt đầu từ 4 giờ sáng.