Thoăn thoắt hái những quả hồng chín mọng, anh Trần Văn Hòa ở xóm 8 xã Nam Anh hồ hởi cho biết: gia đình anh có 80 gốc hồng, trong đó có hàng chục gốc hồng cổ thụ. Năm nay thời tiết thuận lợi nên những cây hồng trong vườn đều trĩu quả. Ước tính mỗi gốc hồng cho thu hoạch khoảng 1,2 - 1,5 tạ quả. Với giá bán từ 17.000 - 20.000 đồng/kg tùy loại, trừ chi phí, vụ hồng năm nay gia đình anh thu về khoảng 200 triệu đồng.
Cách nhà anh Hòa không xa, gia đình bà Bùi Thị Mận cũng đang tất bật thu hoạch hồng. Theo bà Mận, hồng Nam Anh nổi tiếng thơm ngon nên các thương lái thường tìm tới tận vườn thu mua. Gia đình bà có hơn 15 gốc hồng lão, sau khi trừ chi phí, năm nay gia đình bà thu được trên 30 triệu đồng.
Theo nhiều người dân trồng hồng tại xã Nam Anh, cây hồng được trồng ở vùng đồi núi Đại Huệ của xã Nam Anh từ hàng trăm năm trước. Trong xã hiện có nhiều cây hồng cả trăm năm tuổi. Đây là loại cây bản địa, có nguồn gốc gen quý hiếm, phù hợp với đặc thù về địa lý, sinh thái và thổ nhưỡng dưới chân núi Đại Huệ nên thường cho sản lượng cao. So với một số loại cây trồng khác, cây hồng ít phải chăm sóc, một năm chỉ bón phân một lần, tuổi thọ cao, thân cành dẻo nên chống chọi được với mưa bão.
Hồng là cây đặc sản tại xã Nam Anh, với các loại như hồng trứng, hồng cậy và hồng gáo; loại nào cũng vàng ươm, có vị ngọt dịu, giòn, thơm và đặc biệt, trái hồng sau thu hoạch ở Nam Anh không hề sử dụng hóa chất bảo quản. Vào mùa hồng, thương lái về xã thu mua số lượng lớn, sau đó, tùy từng loại mà được ủ khô hoặc ngâm trong nước để làm chín. Hồng ủ thì chín mềm, chuyển màu đỏ thắm, còn hồng ngâm thì giòn và vẫn giữ màu vàng tươi.
Ông Hồ Viết Hoa, Chủ tịch Hội Nông dân xã Nam Anh, cho biết: “Hồng là cây trồng chủ lực của xã Nam Anh. Toàn xã có hơn 300 hộ trồng hồng với diện tích khoảng 100 ha, nằm rải đều ở các xóm dưới chân núi Đại Huệ. Hai năm qua, hồng liên tiếp mất mùa do sâu bệnh và thời tiết bất lợi. Các chủ vườn rút kinh nghiệm nên cuối mùa hồng năm trước đã đẩy mạnh chăm bón, tỉa cành và cắt bớt lá để kéo dài thời gian “ngủ đông” cho cây hồi sức. Cây được chăm sóc tốt cộng với năm nay mưa thuận gió hòa nên vụ hồng năm nay uớc tính sản lượng lên khoảng 500 tấn”.
Hiện huyện Nam Đàn đã có đề án phát triển du lịch cộng đồng từ các vườn hồng ở xã Nam Anh, trong đó quả hồng được chọn làm sản phẩm chủ lực tham gia chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”. Xã Nam Anh sẽ được đầu tư dây chuyền công nghệ để chế biến các sản phẩm từ quả hồng như hồng sấy dẻo, hồng sấy giòn, mứt hồng...
Từ năm 2018, UBND tỉnh Nghệ An, Sở Khoa học và Công Nghệ tỉnh Nghệ An đã có quyết định phục tráng giống hồng Nam Anh để bảo tồn nguồn gốc và giống gen quý hiếm của loài cây này.