Phát triển nông nghiệp hữu cơ là hướng đi mà nhiều quốc gia đang lựa chọn. Lâm Đồng cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Việc có bề dày phát triển về nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp thông minh thực sự là nền tảng quan trọng để Lâm Đồng có thể kỳ vọng phát triển mạnh nền nông nghiệp hữu cơ.
Nền tảng
Với diện tích đất sản xuất nông nghiệp khoảng 300.000 ha, điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu thuận lợi đã tạo nên nền nông nghiệp phát triển đa dạng và hiệu quả của Lâm Đồng. Đó cũng là những lý do quan trọng đưa Lâm Đồng vào Top đầu cả nước về sản xuất nông nghiệp. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tỉnh, Lâm Đồng hiện đang là địa phương đi đầu trong sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và phát triển nông nghiệp thông minh. Trong đó, nông nghiệp công nghệ cao đã đạt gần 62 nghìn ha. Nông nghiệp áp dụng công nghệ thông minh gồm khoảng 50 ha rau thủy canh, 195 ha canh tác cây trồng ứng dụng công nghệ cao cảm biến tự động về nhiệt độ, độ ẩm, quản lý dinh dưỡng. Theo đánh giá của Sở NN-PTNT, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn tỉnh hiện có giá trị sản xuất bình quân 180 triệu đồng/ha/năm. Đặc biệt, các diện tích rau ứng dụng công nghệ cao đạt từ 400-500 triệu đồng/ha/năm, sản xuất hoa đạt 800 triệu đến 1,2 tỷ đồng/ha/năm. Đối với nông nghiệp an toàn, hiện tại, Lâm Đồng có khoảng gần 78 nghìn ha diện tích nông nghiệp sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, 4C... Lâm Đồng hiện đã có khoảng 14 ha sản xuất hữu cơ, 21,2 ha theo hình thức bán hữu cơ và 70 ha diện tích đồng cỏ chăn nuôi hữu cơ. Những con số trên là cơ sở để ông Nguyễn Văn Châu - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, nhận định: “Việc phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và nông nghiệp thông minh rất mạnh hiện nay ở Lâm Đồng thực sự là nền tảng khả thi cho địa phương khi hướng đến nông nghiệp hữu cơ”.
Theo Sở NN-PTNT tỉnh Lâm Đồng, hiện nay, nông nghiệp phi hữu cơ ở địa phương vẫn đóng vai trò quan trọng. Do vậy, quan điểm của địa phương là hướng đến phát triển nông nghiệp hữu cơ phải phù hợp với điều kiện thực tế của từng vùng, dựa vào canh tác theo hướng tự nhiên, canh tác theo hệ sinh thái trên nền tảng nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp thông minh. Đồng thời, phát triển trên cơ sở 5 không gồm: không phân bón hóa học, không phun thuốc bảo vệ thực vật hóa học, không sử dụng kháng sinh, không sử dụng giống biến đổi gen...
Sẵn sàng phát triển nông nghiệp hữu cơ
Để chuẩn bị tốt nhất cho việc phát triển nông nghiệp hữu cơ, Sở NN-PTNT đã tổ chức khảo sát, đánh giá hiện trạng sản xuất, tiềm năng của từng địa phương để xây dựng kế hoạch phát triển cụ thể. Theo đó, các địa phương như TP Đà Lạt, huyện Đơn Dương, Lạc Dương, Đức Trọng có đặc trưng thổ nhưỡng, khí hậu và trình độ dân cư phù hợp phát triển rau hữu cơ. Các địa phương như Cát Tiên, Đạ Tẻh, Đam Rông, Lâm Hà phù hợp sản xuất lúa hữu cơ. Khu vực Bảo Lộc, Bảo Lâm, Di Linh phù hợp phát triển chè, cà phê hữu cơ...
Ông Nguyễn Văn Châu nói thêm: “Mục tiêu của địa phương là phát triển nông nghiệp hữu cơ có giá trị gia tăng cao, bền vững và thân thiện môi trường. Khuyến khích sản xuất ra các sản phẩm đạt tiêu chuẩn, có chứng nhận phù hợp nông nghiệp hữu cơ khu vực và thế giới nhằm đưa Lâm Đồng trở thành địa phương có trình độ sản xuất nông nghiệp đứng đầu cả nước”.
Hiện nay, Lâm Đồng đang thực hiện đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020 - 2025 với mục tiêu phát triển diện tích trồng trọt hữu cơ đạt khoảng 1.600 ha. Qua việc thực hiện đề án nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020 - 2025, tỉnh Lâm Đồng kỳ vọng vào sự gia tăng năng suất và chất lượng sản phẩm để tăng thu nhập cho nông dân, doanh nghiệp. Giảm chi phí đầu vào như phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật hóa học... để tăng hiệu quả kinh tế cho người sản xuất.
Câu chuyện thay đổi hướng sản xuất sang hữu cơ đã lan tỏa sâu rộng trong nông dân. Tại thị trấn Nam Ban (huyện Lâm Hà), gia đình ông Trần Văn Xuất (53 tuổi) cũng đang canh tác ổn định với diện tích trên 2,5 ha cà phê xen bơ hướng hữu cơ. Gia đình ông sản xuất theo hướng sử dụng 2 phần phân chuồng, phân hữu cơ vi sinh còn lại 1 phần là phân bón hòa tan để bón qua hệ thống tưới tiết kiệm. Phần phân bón hòa tan là yếu tố hóa học nhưng vì sử dụng ít và chỉ sử dụng theo từng giai đoạn cho đối tượng cây trồng riêng biệt nên không bị ảnh hưởng như trước đây. Áp dụng hướng sản xuất theo hướng hữu cơ nên những năm gần đây, gia đình ông Xuất cũng không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học để phun lên cây trồng. Thay vào đó, ông tìm cách kích thích các loại thiên địch có lợi như kiến, ong... để chúng phát triển, bảo vệ cây trồng. Nông dân 53 tuổi cho hay, việc áp dụng quy trình sản xuất sạch, hướng hữu cơ nên các loại sản phẩm ông làm ra đều được đánh giá cao hơn so với giá chung thị trường. Đối với cà phê, trong mùa vụ vừa qua, gia đình ông bán cho một công ty chuyên chế biến với giá 40 nghìn đồng/kg nhân. Đây là mức giá cao hơn mặt bằng chung gần 8.000 đồng/kg. Tương tự, các loại bơ (bơ 034, bơ Pin, bơ H) trong vườn của gia đình ông cũng được giá hơn và có doanh nghiệp Thái Lan về tận vườn kiểm định để hướng đến ký hợp đồng bao tiêu trong thời gian tới.
Để nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng đến xuất khẩu các sản phẩm nông sản hữu cơ, vấn đề đầu ra của nông sản cũng đã được cơ quan chức năng tính toán. Về vấn đề thị trường, theo ông Châu, hiện các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của Lâm Đồng đã xuất khẩu sang các nước châu Âu, Nhật Bản, Singapore nhưng chưa nhiều. Đối với thị trường trong nước, tỷ lệ tiêu thụ sản phẩm hữu cơ vẫn còn thấp do người tiêu dùng chưa tin tưởng và khó phân biệt sản phẩm hữu cơ với phi hữu cơ. Tuy nhiên, thị trường chung thế giới đang có sự chuyển biến mạnh, hướng đến sử dụng các sản phẩm an toàn, chất lượng và bảo vệ môi trường nên tỉnh có nhiều cơ hội phát triển nông nghiệp hữu cơ. Theo đó, “Lâm Đồng đề ra mục tiêu 90% sản lượng sản phẩm nông nghiệp hữu cơ trong giai đoạn 2020 - 2025 được chứng nhận đảm bảo đầu ra, có thị trường tiêu thụ ổn định, bền vững thông qua việc ký kết hợp đồng tiêu thụ hoặc tham gia các chuỗi giá trị. Ngoài ra, phấn đấu để toàn tỉnh có ít nhất 40 tổ chức, cá nhân được chứng nhận sản xuất hữu cơ”, ông Nguyễn Văn Châu nói. Tỉnh Lâm Đồng cũng tiến tới mở rộng quy mô diện tích, tăng năng suất, sản lượng, chất lượng các sản phẩm hữu cơ. Đồng thời, đẩy mạnh việc phát triển vùng nguyên liệu kết hợp phát triển công nghiệp chế biến để tạo ra nhiều sản phẩm hữu cơ đặc thù nhằm hướng đến thị trường xuất khẩu.
Việc thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ ở địa phương không những tăng hiệu quả kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Ngành nông nghiệp Lâm Đồng vẫn luôn khuyến cáo người dân không phát triển nông nghiệp hữu cơ theo phong trào. Người làm phải dựa trên điều kiện về thổ nhưỡng, khí hậu, tài nguyên đất - nước, hệ sinh thái và sức khỏe con người. Ngoài ra, sản xuất phải gắn với nhu cầu của thị trường, tuân thủ chặt chẽ các quy định về tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ.