Nghề giao hàng lên ngôi
Nếu GrabBike giao hàng và một số các ứng dụng công nghệ khác đã và đang tạo ra việc làm cho nhiều người ở Việt Nam thì ở Canada vài năm gần đây, nhiều người cũng quen thuộc với Uber Eats, Skip the Dishes, Doordash… nhất là những người mới đến định cư, sinh viên quốc tế… Sự khác nhau lớn nhất giữa GrabBike ở Việt Nam và các công ty dịch vụ giao hàng công nghệ ở Canada như Skip The Dishes, Uber Eats, DoorDash là phương tiện vận chuyển và hình thức thanh toán. Nếu ở Việt Nam, thanh toán bằng tiền mặt vẫn đang phổ biến thì ở Canada, khách hàng khi đặt mua thức ăn qua các ứng dụng công nghệ đều thanh toán trực tuyến. Nếu ở Việt Nam, xe máy là phương tiện giao hàng nhanh và tiện nhất thì ở Canada, các tài xế giao hàng bằng xe hơi. Ở một số khu vực trung tâm thành phố lớn như Toronto hay Vancouver, các công ty công nghệ này cũng đã bắt kịp nhu cầu thực tế để cho ra đời dịch vụ giao thức ăn bằng xe đạp - là phương tiện nhanh chóng và tiện lợi với các quãng đường giao nhận ngắn trong thành phố.
Uber Eats, Skip the Dishes, và Doordash đã hoạt động rất mạnh từ trước đại dịch Covid-19, nhất là vào buổi tối các ngày trong tuần và từ trưa đến tối khuya các cuối tuần khi nhiều người muốn ăn mà làm biếng đi tới nhà hàng, muốn uống rượu bia mà sợ lái xe sẽ bị phạt rất nặng hay khi đói mà không có xe để chạy đến các quán ăn hay nhà hàng.
Trong đại dịch, công việc giao thức ăn từ nhà hàng đến tận cửa nhà thực khách càng trở nên thịnh hành hơn bao giờ hết vì gần như tất cả nhà hàng, quán xá đều chuyển sang hình thức phục vụ mang đi thay vì ăn uống tại chỗ.
Tuy nhiên, đây chỉ là công việc kiếm thêm vào thời gian rảnh rỗi của nhiều người. Giao thức ăn không phải là công việc chuyên môn hay công việc lâu dài (professional job hay career), mà chỉ là một công việc thông thường, ngắn hạn để kiếm thêm thu nhập (part-time job). Để trở thành tài xế giao hàng (delivery driver) của các công ty này, một số yêu cầu bắt buộc gồm: có giấy phép đi làm hoặc giấy phép đi học sau trung học (work permit, study permit), có số an sinh xã hội (Social Insurance Number - SIN), có bằng lái xe, có xe đăng ký sở hữu chính chủ, xe phải có bảo hiểm, lý lịch tư pháp không có tiền án, tiền sự, có lịch sử lái xe không vi phạm nghiêm trọng luật giao thông, có tài khoản cá nhân tại một ngân hàng. Các thủ tục đăng ký làm tài xế giao hàng về cơ bản là giống nhau ở các công ty để đảm bảo an toàn cho tất cả các bên.
Mỗi tối, các nhà hàng bận rộn với sự ra vào thường xuyên của các tài xế giao hàng, nam nhiều hơn nữ, từ thanh niên đến những người đã lớn tuổi, đủ màu da, vóc dáng. Trên tay họ là chiếc điện thoại thông minh đã cài đặt ứng dụng giao nhận hàng và túi xách để đựng hàng theo yêu cầu của các công ty và nhà hàng. Sau khi nhận đơn hàng với tất cả các thông tin cần thiết như tên nhà hàng, địa chỉ nhà hàng, tên món ăn, tên khách hàng, số điện thoại và địa chỉ liên hệ, tài xế chỉ cần theo đúng các thao tác đã được huấn luyện để nhanh chóng giao hàng đến tận nơi cho khách. Số tiền nhận được cho quãng đường giao nhận, kèm theo số tiền khách thường thêm (tip) đều thể hiện rõ trên ứng dụng của tài xế. Hàng tuần, công ty sẽ chuyển số tiền tài xế đã tích lũy được vào tài khoản của họ. Giao nhận hàng là công việc hợp pháp và chịu thuế thu nhập theo Luật thuế của Canada. Hằng năm, trước ngày cuối cùng của tháng 4, mọi công dân đều thực hiện nghĩa vụ khai báo thuế và thu nhập từ việc giao hàng này cũng phải được khai báo. Thu nhập từ việc chạy xe giao hàng trung bình khoảng 15 - 20 đô-la Canada mỗi giờ, sau khi đã trừ các khoản như xăng dầu và hư hao xe.
Tất cả tài xế, dù là công việc bán thời gian và làm thêm lúc rảnh rỗi, vẫn luôn làm việc nghiêm túc và rất tích cực. Có người chạy thường xuyên, mỗi ngày 10 giờ đồng hồ, có người chạy vài ba giờ vào lúc rảnh như một cách giết thời gian thông minh.
Người Việt không ngoài cuộc chơi
Với cá nhân tôi, thời mới sang Canada du học, lái xe giao hàng, ban đầu cho Skip The Dishes và sau này là Uber Eats, rồi DoorDash, cũng là một trong các công việc bán thời gian mà tôi thích làm: vừa kiếm thêm được tiền, vừa giết thời gian, vừa mở thêm tầm mắt theo đúng nghĩa, vừa hiểu thêm được mọi ngóc ngách của đời sống, vừa trải nghiệm thách thức bản thân với vai trò phục vụ, vừa biết được địa bàn nơi mình đang sống.
Ngày xưa, khi còn ở Việt Nam, tôi đã xem lái xe không chỉ là kỹ năng mà có thể là cơ hội để kiếm sống khi cần. Điều này rất đúng với tôi và với nhiều anh, chị, em sinh viên Việt Nam du học ở Canada mà tôi quen biết. Người đi trước hướng dẫn cho người sau, giúp đỡ nhau kiếm thêm thu nhập và tìm hiểu thêm về cuộc sống mới.
Tôi biết nhiều thứ để chia sẻ và hướng dẫn lại cho các anh, chị, em trên nhóm “Canada - Cần gì, nói!” do tôi lập ra trên Facebook từ những ngày đầu đặt chân đến Canada, một phần cũng nhờ làm thêm công việc giao thức ăn. Dọn tới sống ở đâu là tôi đăng ký giao hàng khắp hang cùng ngõ hẻm ở đó. Muốn đi tới đâu, tìm hiểu chỗ nào thì phải cần điểm tới, phải có lý do, phải có tiền để đổ xăng, có tiền ăn khi đói bụng. Chạy giao hàng giúp tôi làm được việc đó một cách tốt nhất. Hiện nay, dù công việc chuyên môn chính của tôi là giám đốc tư vấn và tuyển sinh cho một trường trung học, hướng dẫn và chăm sóc học sinh trung học đến từ Việt Nam và các nước châu Á nhưng khi hết giờ làm ở trường và thích kiếm thêm thu nhập, tôi bật ứng dụng Uber Eats hoặc Skip The Dishes lên để chạy giao hàng, vừa vui vừa kiếm được tiền, đủ để ăn uống, đổ xăng cuối tuần đi chơi xa và thanh toán bảo hiểm xe.
Tuy công việc giao hàng này không nằm trong danh mục các công việc đòi hỏi bằng cấp chuyên môn, không đủ điều kiện để xin định cư, nhưng với sinh viên quốc tế hay những người đã có tư cách thường trú nhân hoặc quốc tịch tại Canada hoàn toàn có thể làm được và làm tốt.
Định cư ở xứ người, việc gì có thể làm được và hợp pháp thì hãy cứ tranh thủ làm. Ở Canada, việc ai nấy làm, miễn không phạm pháp là được. Bỏ qua sĩ diện ảo để sống, chúng ta sẽ thấy cuộc sống vui vẻ, nhẹ nhàng và ý nghĩa hơn rất nhiều.