Hội Sản xuất và Kinh doanh gạo Mường Lò thành lập năm 2018 bởi một người từ dưới xuôi lên Yên Bái làm việc, một công việc không liên quan gì đến lúa gạo - anh Liễu Ngọc Mậu. Anh kể lần đầu đến Mường Lò, anh đã hết sức ngạc nhiên khi thấy giữa vùng núi cao trùng điệp lại có một cánh đồng lúa rộng lớn và trù phú như vậy. Anh càng ngạc nhiên hơn khi biết trong số các giống lúa gieo trồng trên cánh đồng Mường Lò có cả lúa Séng Cù, một giống lúa nổi tiếng gắn với các địa danh như Điện Biên, Lai Châu, Sơn La. Vốn gốc nông dân, anh thấy băn khoăn khi cũng là vùng trồng lúa Séng Cù ở Tây Bắc nhưng hình như ít người biết đến Séng Cù Yên Bái.
Năm 2018, anh rẽ ngang, bỏ công việc đang làm để bắt tay thành lập Hội Sản xuất và Kinh doanh gạo Mường Lò. Trở thành Chủ tịch Hội, việc đầu tiên anh làm ở cương vị mới là đi… tham quan Điện Biên, Lai Châu, Sơn La và những khu vực trồng lúa Séng Cù tại Yên Bái để tìm hiểu. Trong chuyến đi ấy, anh lang thang qua nhiều bản làng. Vừa đi vừa quan sát, lắng nghe. Nhờ đó, anh nhận ra ở nơi nào lúa Séng Cù cũng được trồng trên núi cao với phương thức canh tác hết sức cổ xưa như bón lúa bằng phân xanh ủ kỹ; cuối vụ đốt chân rạ lấy tro bón đất; thả bèo tấm trên ruộng vào mùa đông để giữ ấm cho cây lúa; thu hoạch và chế biến lúa bằng tay… Anh cũng nhận ra nguồn nước tưới và giống lúa được các tộc người bảo vệ nghiêm ngặt bằng các luật tục thiêng liêng để nước không bị ô nhiễm và giống lúa quý không bị lai tạp. Cách thức gieo trồng, chăm sóc thuần thủ công và thuận thiên nên năng suất của các nơi trồng lúa Séng Cù không cao, đổi lại, hạt gạo Séng Cù cho ra hạt cơm dẻo, ngọt và thơm, được nhiều người ưa thích.
Trở về Yên Bái, anh quyết tâm cải tạo thực trạng nhằm đưa lúa Séng Cù Yên Bái trở về đúng giá trị của nó. Theo anh Mậu, cánh đồng Mường Lò rộng trên 3.000 ha nhưng diện tích lúa Séng Cù chỉ chiếm chưa đầy 20% và nông dân trồng chủ yếu là để ăn. Lúa hàng hóa trên cánh đồng này chủ yếu là giống lúa Hương, một giống lúa có chất lượng khá tốt - chiếm hơn 45% diện tích. Cũng theo anh Mậu, từ năm 2018, giống Séng Cù đã từng được nhiều cơ quan khoa học và địa phương phục tráng, sản xuất giống, sau đó, bàn giao quy trình canh tác và hạt giống gốc cho địa phương. Tuy nhiên, việc chọn lọc, duy trì giống gốc không được thực hiện thường xuyên nên giống bị thoái hóa, chất lượng gạo không còn như nguyên bản.
Qua nghiên cứu các tài liệu khoa học, anh Mậu đề xuất với UBND thị xã Nghĩa Lộ cho xây dựng mô hình thí điểm sản xuất lúa Séng Cù nguyên chủng để phục tráng giống lúa đặc sản địa phương. Anh hy vọng với việc phục tráng này, lúa Séng Cù nguyên chủng sẽ góp phần giúp nông dân Yên Bái gia tăng giá trị sản xuất, nâng cao thu nhập. Theo đề xuất của anh Mậu, mô hình sẽ thí điểm trên diện tích 40 ha cho 2 vụ, trong đó, vụ Đông Xuân 2022 là 25 ha và vụ Hè Thu 2022 là 15 ha. Lúa Séng Cù nguyên chủng đưa vào gieo trồng đạt chuẩn là 60 kg/ha. Tại xã Hạnh Sơn của thị xã Nghĩa Lộ, có 80 hộ tham gia mô hình này.
Theo ông Hà Văn Liên, Chủ tịch UBND xã Hạnh Sơn, các hộ tham gia được cán bộ khuyến nông tập huấn không chỉ kỹ thuật gieo cấy, chăm sóc ruộng, cách lấy nước và sử dụng phân bón hợp lý để đảm bảo lúa phát triển tốt mà còn tập huấn cả cách thức thu hoạch, chế biến và bảo quản sản phẩm sao cho phù hợp.
Cùng với việc thí điểm phục tráng giống lúa Séng Cù nguyên chủng, chính quyền Yên Bái cũng xúc tiến việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho “Gạo Mường Lò” và bước đầu, các sản phẩm gạo mang chỉ dẫn địa lý có chất lượng cao tại đây đã bán được với giá 29.000 đồng/kg, tăng 20% (khoảng 6.000 đồng/kg) so với gạo không có chỉ dẫn. Đây chính là tiền đề quan trọng để lúa Séng Cù - một trong những giống lúa ngon đang bị mai một ở Mường Lò - có thể được đảm bảo uy tín và nhanh chóng tham gia thị trường với tư cách là gạo đặc sản nổi tiếng của Yên Bái khi mô hình sản xuất thí điểm lúa Séng Cù nguyên chủng của anh Mậu thành công và nhân rộng.