Tôi thích cái cách ông nói chuyện chân tình, mộc mạc, thích cái điệu ông đưa ra những lời khuyên chí tình cho tuổi trẻ nông nổi, dại khờ của tôi. Và thích nhất là được nghe người lính già kể về những kỷ niệm thời ông còn là một anh bộ đội.
Bữa đó hai chú cháu mải mê trò chuyện, tôi quên cả “đường về”, đến khi nhìn đồng hồ mới giật mình thấy sắp 12 giờ trưa. Ông và gia đình giữ tôi ở lại ăn cơm.
Trong bữa cơm, tôi thấy ông có nguyên một chén tỏi sống bên cạnh. Ông gắp từng tép tỏi sống nhai rột rột, vẻ rất ngon miệng. Tôi thì không ưa cái loại hăng nồng, ăn vào là cay xộc lên tận mũi, trào cả nước mắt. Thấy tôi ngạc nhiên giương mắt nhìn, ông vừa giục tôi ăn cơm, vừa vui vẻ gắp tiếp một tép tỏi nữa bỏ lên miệng.
- Tỏi rất tốt, nó là một vị thuốc đấy! Chú ngày xưa cũng đâu có ăn sống được như này, có chăng chỉ là mắm tỏi ớt, hay tỏi làm gia vị nấu món gì đó. Vậy mà từ ngày đi “nhảy núi” về lại thành ra thích ăn tỏi.
Thằng cháu nhỏ của ông cũng hóng chuyện:
- Nhảy núi là gì vậy ông?
Ông đưa tay vuốt tóc nó, cười khà khà - kiểu cười của ông luôn như vậy, trầm trầm, hào sảng lại hiền hậu.
- À đó là cách gọi vui của bọn ông ngày xưa. Nhảy núi là đi bộ đội, đi lính đó, đi để đánh bọn giặc giải phóng đất nước đó.
Vậy rồi ông trầm ngâm nhìn chén tỏi trước mặt. Tôi tưởng như người lính già đang nhìn suốt vào ký ức năm nào.
Những năm đi lính, ông cùng đồng đội lăn lộn giữa rừng thiêng nước độc. Ngày đó người lính khó khăn, gian khổ lắm, thứ gì cũng thiếu thốn hết. Có những khi bộ đội phải lấy hốc núi, tán cây làm nhà, mỗi người một chiếc võng, mắc lên các cây mà ngủ. Gặp được tảng đá nào nhẵn nhụi thì nằm luôn trên đó mà ngủ, chẳng cần võng viếc chi hết. Qua một chặng đường dài chuyển quân mệt nhọc, nhiều anh vừa đặt lưng xuống đã ngáy o o.
Đôi mắt ông chợt mơ hồ, miệng mỉm cười. Chừng như ông đang nhìn thấy người đồng đội của mình nằm ngủ say trên phiến đá mát lạnh giữa rừng cây. Có lẽ đó là giây phút yên bình hiếm hoi của những người lính như ông giữa những năm tháng chiến tranh khói lửa.
- Ngày đó chiến đấu gian khổ lại thiếu thốn toàn mặt trận. Thuốc men, đạn dược thiếu thốn, thiếu cả ăn, thành ra anh nào cũng gầy nhẳng.
Gắp thêm tép tỏi lên miệng, ông tiếp:
- Muốn tăng cường sức khỏe cho bộ đội, các anh nuôi thêm vào khẩu phần ăn hàng ngày của mọi người một ít tỏi. Tỏi chín, tỏi sống đủ cả. Có người không thích, phàn nàn liền bị các anh chọc “lên mà ý kiến với cấp chỉ huy". Mãi sau mới biết đây là đề nghị của các y bác sĩ.
Không chỉ ăn tỏi thường xuyên để tăng sức đề kháng, bảo vệ sức khỏe, tránh cảm cúm… bộ đội ngày ấy khi ngủ còn phải nhét bông gòn có thấm nước tỏi vào hai lỗ mũi cho đến sáng mới được bỏ ra. Lúc đầu không quen ai cũng khó chịu. Có anh còn lén bỏ ra đến khi bị phát hiện, bị nhắc nhở mới lại vội vàng lấy hai cục bông giấu trong túi áo nhét lại.
Thế mà dần dần thành quen, mọi người bắt đầu nghiện mùi tỏi. Hôm nào bữa ăn không có tỏi là sẽ không ngon miệng, đi ngủ không nhét bông thấm nước tỏi vào lỗ mũi là y rằng trằn trọc khó ngủ. Nhờ dùng tỏi thường xuyên mà sức khỏe của mọi người tăng lên đáng kể đấy. Ít ốm vặt, ít hắt hơi xổ mũi, ho hắng.
Ông gắp bỏ vào bát của tôi một tép tỏi, vui vẻ:
- Này, cháu cũng tập ăn dần đi. Lúc đầu có thể không quen, khó chịu nhưng thuốc đắng dã tật mà. Chú giữ thói quen ăn tỏi từ ngày đó đến giờ, cháu có thấy chú nhức đầu, xổ mũi hay ho cảm bao giờ không? Khỏe re à. Bọn trẻ nhà chú nó uống dầu tỏi, cũng tốt. Nhưng chú thích ăn thế này hơn. Ăn để cảm nhận vị cay cay, thơm thơm của tỏi chứ dầu tỏi nó mất vị cay rồi. Tập đi, tốt lắm đấy!
Nhìn ông đưa miếng tỏi lên nhai ngon lành, tôi cũng rụt rè cắn thử. Cay thật! Có thể, cũng vì tỏi rất tốt cho sức khỏe, nhưng cũng có thể vì nó gợi ra kỷ niệm với những người đồng đội một thời “nhảy núi” mà ông đã giữ mãi thói quen ăn tỏi.