, //, :: GTM+7

Nguồn nước và câu chuyện từ hệ thống tưới trục trung tâm

NGÔ ĐỨC THỌ - Công ty Cổ phần Nông nghiệp sạch
Sau chiến tranh thế giới thứ 2, giá đất tại Mỹ tăng cao, nhiều nông dân cần có diện tích canh tác lớn nhưng không thể mua được đất ở những nơi có hệ thống tưới trọng lực (kênh dẫn) đã hoàn thiện. Họ phải tìm tới các vùng hoang mạc khô cằn có giá từ 100 - 120 đôla/ha như phía Đông Bắc tiểu bang Nebraska.
Cây trồng được trồng thành vòng tròn để tưới tiêu hiệu quả. (Eddie Oosthuizen).Những cánh đồng tưới bằng hệ thống tưới trục tại Kansas, Hoa Kỳ.

Để tồn tại giữa thiên nhiên khắc nghiệt, những cư dân nông nghiệp mới ở Nebraska đã phải nỗ lực rất nhiều trên mọi phương diện.

Hệ thống tưới tiêu mới trên hoang mạc

Năm 1948, một nông dân ở Nebraska (Mỹ) có tên là Frank Zybach đã sáng tạo và phát triển một hệ thống tưới phun mới có tên gọi là hệ thống tưới trục trung tâm. Sáng kiến này của ông đã được cấp bằng sáng chế vào năm 1952.

Hệ thống tưới trục trung tâm sử dụng máy bơm đặt ở giữa cánh đồng cạnh giếng. Các ống tưới gắn trên giàn nối các trục tháp. Mỗi trục tháp có bánh xe và được vận hành bởi các động cơ bằng nước (giống như các guồng nước ở vùng cao nước ta). Các vòi tưới nước kiểu súng phun được nối từ ống tưới tới cánh đồng và mỗi vòi đảm nhận một diện tích đã được tính toán trước sao cho toàn bộ các vòi tưới bao phủ toàn bộ diện tích đất. Theo tính toán, một hệ thống tưới trục trung tâm có thể bao phủ một diện tích lên tới 80ha và hệ thống này giúp giảm nhân công khá nhiều so với các phương pháp tưới khác, chẳng hạn như tưới theo rãnh. Chi phí cho nhân công cũng thấp hơn so với kỹ thuật tưới trọng lực đòi hỏi phải đào kênh… Càng về sau, hệ thống tưới trục càng được cải tiến. Nông dân tìm cách đặt các vòi phun nước gần mặt đất hơn giúp lượng nước bốc hơi ít hơn và độ phủ rộng hơn.

Năm 1952, Frank Zybach chuyển tới Columbus, mở một cửa hàng, thuê một vài người và bắt đầu sản xuất, kinh doanh hệ thống tưới trục trung tâm. Hai năm đầu hoạt động, họ chỉ bán được 19 hệ thống. Các thiết kế ban đầu rất phức tạp và ít nông dân hiểu rõ về nó. Zybach tiếp tục cải tiến thiết kế của mình và tập trung vào việc làm cho máy móc trở nên tốt hơn. Zybach đã thành công với các thiết kế sửa đổi. Nó giúp cải thiện hiệu quả hoạt động của hệ thống.

Năm 1954, Frank Zybach cấp bằng sáng chế của mình cho Robert Daugherty và công ty của ông ta. Các kỹ sư của Daugherty đã dành nhiều năm tiếp theo để tinh chỉnh lại hệ thống của Zybach, làm cho nó cứng hơn, cao hơn và đáng tin cậy hơn, đồng thời chuyển đổi nó từ hệ thống điện thủy lực sang hệ thống truyền động điện. Công ty của Daugherty về sau phát triển thành Valmont Industries - một công ty chuyên về máy móc công nghiệp với Valley Irrigation là công ty con của nó chuyên về hệ thống tưới.

Hiệu quả và hệ lụy

Ngày nay, hệ thống tưới trục trung tâm thường được điều khiển bằng hệ thống động cơ điện. Để đạt được việc cấp nước tưới đồng nhất trên toàn bộ diện tích, hệ thống yêu cầu tốc độ dòng chảy phun đồng đều trên tay quay theo bán kính của hệ thống. Từ sau khi hệ thống tưới trục trung tâm trở nên phổ biến, nhiều phần đất đai khô cằn đã trở thành nơi sản xuất nông nghiệp hiệu quả mà chúng ta biết tới ngày nay như vùng Trung Tây Hoa Kỳ, một số vùng rộng lớn ở Úc, New Zealand, Brazil và một số nơi ở sa mạc Sahara, Trung Đông.

Tuy nhiên, cũng giống như các hệ thống canh tác sử dụng nước tưới từ nước ngầm, phương pháp tưới trục trung tâm cũng gây ra nhiều hệ lụy trong việc bảo tồn nguồn nước.

Năm 1950, diện tích đất trồng trọt được tưới tiêu tại Mỹ vào khoảng 100.000ha. Nhờ sử dụng hệ thống tưới tiêu trung tâm, chỉ riêng ở Kansas của Mỹ đã có gần 1,2 triệu hecta đất được tưới nước. Tuy nhiên, nó cũng đồng thời làm giảm hơn 1,5m mực nước ngầm mỗi năm ở vùng này. Nhiều vùng nông nghiệp rộng lớn ở Texas trước kia nay cũng bắt đầu thiếu nước và trở nên khô cằn do nước ngầm cạn kiệt.

Tương tự, phía Tây - Trung Kansas có tới 1/5 diện tích đất nông nghiệp đã trở thành sa mạc và theo ước tính, phải mất hàng trăm đến hàng nghìn năm lượng mưa mới có thể khôi phục phần nước ngầm trong các tầng chứa nước đã mất này.a

Tags

Bình luận

Xem nhiều





Nổi bật
Được quan tâm






Đăng ký nhận tin nóng
Giúp bạn cập nhật các thông tin mới nhất