Kinh qua chiến tranh, bom đạn, đã tôi luyện ý chí, nghị lực của những cựu chiến binh (CCB) ở xã Lực Hành (Yên Sơn) hôm nay. Về với đời thường, trên mặt trận kinh tế, họ không ngại khó, ngại khổ, biến những đồi hoang rậm rạp thành vườn cây ăn quả. Những CCB khi từ chiến trường trở về với hai bàn tay trắng năm xưa, nay đã thành triệu phú.
Người 4 lần làm nhà
Hỏi về CCB làm kinh tế giỏi, tôi được đồng chí Nguyễn Bá Thụ, Chủ tịch Hội CCB xã dẫn đến gia đình ông Nguyễn Xuân Hòa, thôn Xóm Bến. Ông Hòa không phải là CCB có mô hình vườn cây ăn quả cho kinh tế và thu nhập cao nhất xã. Sinh năm 1958, năm 1982 ông tham gia bảo vệ biên giới phía Bắc. Năm 1986 ông xuất ngũ trở về địa phương lam lũ với ruộng đồng nhưng nghèo khó vẫn đeo bám. Năm 1995, ông và vợ quyết định vào khu đồi Đồng Nhự để chinh phục rừng hoang.
Ông Hòa chia sẻ, năm gia đình quyết định vào sinh sống tại khu đồi Đồng Nhự dân làng ai cũng bảo mình dại, tự dưng mua khổ vào người, thích sống tách biệt làm “người rừng”. Khi ấy khu đồi này còn hoang vu lắm, chỉ có cỏ lau lem và nứa rậm rạp. Ông và vợ ngày ngày nắm cơm, vác cuốc chinh phục đồi nương. Ông bảo vợ: “Có đất là có vàng rồi, cứ phát cỏ, đánh gốc cây, bỏ đá, cải tạo đất sẽ tìm thấy vàng”. Mấy năm ròng khai sơn, phá thạch trồng cây ăn quả nhưng tiền vẫn chưa thấy đâu mà khó khăn thì cứ đeo bám. Rồi lại thêm cái đận trồng na na chết, trồng quýt quýt héo, khiến cái khốn khó lại càng tăng thêm gấp bội. Đã có lúc ông phải mang cả bộ quần áo bộ đội nhiều năm gắn bó ở chiến trường để đổi lấy gạo ăn. Vợ ông, bà Đỗ Thị Mai thường nói với ông: “Đã mòn và thay cả chục chiếc cuốc rồi mà mãi vẫn chưa bới thấy vàng ông nhỉ?”. Rồi vợ chồng chỉ nhìn nhau cười.
CCB Phạm Văn Đồng (bên trái), thôn Đồng Vàng, xã Lực Hành (Yên Sơn)giới thiệu về bưởi Soi Hà của gia đình.
Năm tháng trôi qua, bàn tay lao động và ý chí quyết tâm làm giàu của người nông dân cần cù đã được đền đáp, đất đã không phụ công người. Những gốc bưởi đầu tiên cho thu hoạch, gia đình ông đã có thu nhập. Khó khăn cũng qua đi, cuộc sống dần dần khấm khá. Năm 2000, ông quyết định đầu tư nhân rộng 50 gốc bưởi ban đầu lên 1 ha với các giống bưởi da xanh, bưởi Soi Hà, bưởi Diễn. Do chịu khó học hỏi kỹ thuật từ các mô hình kinh tế trong và ngoài xã, vườn bưởi của gia đình ông luôn cho năng suất ổn định. Từ nghèo khó, ông Hòa đã trở thành ông chủ vườn cây ăn quả có tiếng ở Lực Hành, mỗi năm thu lãi trên 100 triệu đồng. Ngoài trồng bưởi, gia đình ông còn chăm sóc 3 con bò, 2 con trâu.
Trong câu chuyện của ông, tôi đặc biệt ấn tượng chuyện 3 lần làm nhà tạm của ông. Năm 1995 vào khu Đồng Nhự, vợ chồng ông dựng tạm căn nhà bằng nứa, lá xiêu vẹo. Thời gian cộng mưa gió căn nhà bị hư hỏng, ông dựng những căn nhà tiếp theo, từ ngôi nhà tường đan bằng tre nứa đến nhà vách đất, rồi làm bằng gỗ tạm. Ông Hòa kể: “Ở nhà tạm, ngày nắng không sao, nhưng ngày mưa thì khổ lắm. Nhiều khi đang ăn cơm bê mâm cơm khắp nơi nhưng không tìm được chỗ không dột. Nhìn vợ mà nước mắt tôi cứ trào ra. Đó cũng là động lực giúp tôi vượt qua mọi áp lực, khó khăn trong cuộc sống”.
Đầu năm 2016, vợ chồng ông quyết định làm nhà lần thứ 4. Nhưng lần này là một ngôi nhà 2 tầng, mặt sàn rộng hơn 100 m2. Ông Hòa xúc động chia sẻ: “Giờ đã có nhà xây kiên cố rồi, mưa không còn sợ dột nữa, nhưng vợ chồng không bao giờ quên những ngày ở nhà tạm. Đó là những ký ức đẹp, đáng nhớ và ý nghĩa nhất của gia đình”.
Mồ hôi trộn đất thành vàng
Xã Lực Hành mùa này đang vào chính vụ thu hoạch na. Những vườn bưởi, vườn na lúc lỉu quả bao quanh xóm làng và cả trên đồi cao. Những chiếc xe tải của thương lái ở các tỉnh Vĩnh Phúc, Hà Nội và thành phố Tuyên Quang tấp nập về các nhà vườn thu mua quả, sôi động như những chợ đầu mối hoa quả. Ông Nguyễn Xuân Bầu, Phó Bí thư Đảng ủy xã cho biết, toàn xã hiện có 30 mô hình làm kinh tế giỏi, mỗi năm thu lãi trên 100 triệu đồng thì riêng Hội CCB có 10 mô hình. Họ thực sự là những tấm gương sáng, gương mẫu tiên phong trên mọi mặt trận, đặc biệt là các chi hội Minh Khai, Đồng Vàng, Đồng Mán.
Chúng tôi đến gia đình CCB Đỗ Khắc Hoạt, Chi hội trưởng CCB thôn Minh Khai. Ông Hoạt không có nhà, vợ ông bảo ông đang trên đồi thu hoạch na, nhà báo muốn phỏng vấn, quay hình thì lên đó. Hơn 10 phút phóng xe qua cung đường bê tông cua gấp khúc vắt trên sườn đồi, chúng tôi đến đồi na trĩu quả. Ông Hoạt gắn bó với cây na, cây bưởi ở vùng này đã hơn 10 năm nay. Người ta ấn tượng về ông bởi ông là người tiên phong thực hiện kỹ thuật thụ phấn nhân tạo cho na. Ông tâm sự, để na thụ phấn tự nhiên năng suất không ổn định, chất lượng quả không cao.
Vườn na của CCB Đỗ Khắc Hoạt, thôn Minh Khai, xã Lực Hành (Yên Sơn).
Năm 2012, ông đã đi đến những vùng na nổi tiếng ở Lạng Sơn, Quảng Ninh học cách trồng na có năng suất cao, cách thụ phấn cho na. Thụ phấn hoa, người trồng có thể quyết định được số lượng quả trên 1 cây; phân được thời gian quả chín theo đợt để tránh thu hoạch ồ ạt, đặc biệt là không năm nào na bị mất mùa. Ngoài cây na, gia đình ông còn trồng 1 ha bưởi diễn, bưởi da xanh. Từ cây na, cây bưởi, gia đình ông lãi gần 300 triệu đồng/năm.
Ông Hoạt là Chi hội trưởng CCB gương mẫu, tích cực giúp đỡ hội viên vươn lên làm kinh tế giỏi; người tiên phong vận động nhân dân làm đường bê tông vượt đồi đến tận các vườn na, vườn bưởi thuận lợi cho việc thu hoạch, chăm sóc. Ông Hoạt chia sẻ, tuy chi hội đã có nhiều mô hình làm kinh tế giỏi nhưng vẫn còn 3 hộ hội viên nghèo. Đây thực sự là trăn trở, chúng tôi đang tích cực vận động, giúp đỡ hộ hội viên nghèo về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây ăn quả, hy vọng đây sẽ là hướng đi đúng đắn giúp họ thoát nghèo.
Đến gia đình CCB Phạm Văn Đồng, thôn Đồng Vàng, một trong những CCB trẻ tuổi nhất của xã Lực Hành làm kinh tế giỏi, người được mệnh danh là CCB làm kinh tế “liều” của xã. Bên ấm chè nóng, câu chuyện về cuộc đời anh cứ tự nhiên xoay vần. Anh Đồng là người trồng dong riềng, trồng bưởi giỏi, hiệu quả kinh tế cao, nhưng người dân ấn tượng nhất về anh đó là chuyện “liều” vay tiền mua máy xúc làm dịch vụ. Năm 2008, thấy quê mình chưa có máy xúc, trong khi nhu cầu của nhân dân lại cao, anh quyết tâm mua máy xúc về làm dịch vụ. Dồn vốn liếng bao năm tích lũy, anh chỉ có 10 lượng vàng trong khi mua máy xúc ở thời điểm đó mất 20 lượng vàng. Anh quyết liều vay thêm 10 lượng vàng nữa. Ngày mua máy xúc, giá vàng là 16 triệu/lượng, nhưng khi trả vàng lên tới 21 triệu/lượng. Sau 2 năm vay vàng, anh phải trả lãi “vàng đẻ vàng” mất hơn 1 lượng chưa kể tiền lãi. Anh Đồng chia sẻ: “Cũng may khi mua máy xúc về, rất đông khách thuê, nhất là dịp đầu năm và cuối năm. Nên sau 2 năm, mình đã trả hết cả gốc và lãi”. Hiện tại, gia đình anh Đồng có gần 600 gốc bưởi da xanh, bưởi Diễn. Từ trồng bưởi và dịch vụ máy xúc, mỗi năm gia đình anh thu lãi gần 300 triệu đồng. Anh cho biết: “Nếu cần cù, chịu khó thì mồ hôi trộn đất sẽ cho vàng. Vàng từ đất mà ra đồng chí ạ!”.
Những CCB ở Lực Hành không chỉ giàu về tiền của mà còn là những người giàu nghị lực vượt khó khăn, thử thách, giàu bởi tấm lòng vì đồng đội, vì cộng đồng. Họ thực sự là những tấm gương tô đẹp hình ảnh “Người lính Cụ Hồ”.