Mùa sầu riêng “vui lạ”

Xứ nức tiếng với cây công nghiệp cà phê, tiêu, điều, cao su Tây Nguyên này bỗng... có một mùa sầu riêng nhộn nhạo. Lúc này đang ở đỉnh điểm của thời vụ. Chưa có kỳ “sầu” nào rôm rả như năm nay. Khắp nơi tưng bừng mùi vị lẫn “không khí” sầu riêng. Dân tình đang hào hứng lắm. Người có vườn, rẫy, trang trại sầu riêng lớn thì “hốt bạc”, mặt mũi rạng rỡ, phơi phới, trông rất... “thành đạt” - một “phát” thành người giàu. Người nào chỉ trồng cà phê, điều, cao su, mía, bắp có thể “chạnh lòng” chút ít, vì sống giữa “ảnh hưởng” quá “dữ” của sầu riêng.

Trái sầu riêng hút hàng, giá 60 - 90 nghìn đồng/ kg - giá “phát” ra từng ngày khác nhau. Quả là tuyệt vời, cứ như... mơ. Với cây cà phê, điều, mác ca người ta nhặt nhạnh từng trái bé con gom lại thành ký, thành tạ, thành tấn mới tính được tiền. Thì với sầu riêng, qui ra tiền ở từng trái, đếm trái tiền, ngay trên cây, tiền... tươi.

Mỗi trái thu vào vài trăm nghìn chỉ có ở sầu riêng. Mỗi cây thu mười đến hai chục triệu/cây chỉ có thể là sầu riêng. Chả có loại trái cây nào mà hấp dẫn đến kỳ quái vậy, thế này, trong lịch sử cần lao của dân miền thượng.

Đang lên hương, nhưng nhỡ nếu bỗng lúc nào đó đảo lộn, rơi giá, “xuống chó” thì sẽ xem sầu riêng là loại cây trồng “vui lạ”, vui “kỳ kỳ”, với xứ sở này. Như núi đồi kia đang hừng hực bày ra cảnh tất cả lao vào... “sầu”(riêng) dữ hơn. Nó đang được hối hả trồng xuống ở nơi nào đất còn để trống, chen vào rẫy vườn đã định hình lâu năm, hoặc phá một phần diện tích cây gì đó đang có.

Ở đây, phóng sự bằng ảnh này, không có nhu cầu bình luận loạn xạ về hiện trạng một loài cây trồng đang gây “bão” trên đất đai - thị trường - lẫn tâm trí dân cày, và cũng không bày đặt dạy đời đầu môi chót lưỡi theo kiểu cảnh báo “Trồng nhiều sẽ dội chợ”, hay “Rồi cũng có lúc chặt bỏ đi như bao nhiêu loại cây gây “sốt” khác”. Cho dù thị trường gần như đang kiểu đổ hết trứng vào một “giỏ” (bán cho Trung Quốc), hay tổng diện tích sầu riêng cả nước đã trên 115.000 héc-ta, và các nước xung quanh cũng đã và đang tăng tốc trồng. Dù biết sầu riêng là thứ ăn tươi chứ không thể tích trữ - hạt khô, bán dần. Nông dân biết hết đặc thù kia của nền nông nghiệp nước mình, nhưng họ vẫn cứ “chơi cờ”, đánh cược, vì họ không có lựa chọn nào là bền chắc được, khi không ai tính toán thay họ nên trồng cây gì và bao nhiều cây (diện tích) là đủ cả... vv... và... vv.

Đây chỉ kể một hiện thực đang là, diễn ra thế. Người không ở núi, có thể nhìn những hình ảnh này để thấy hiện trạng chộn rộn sinh động của một loài cây trồng, và (có thể) đâu đó ló dạng sinh động nỗi lo cho chính nó về những điều còn ở phía trước.

Mùa thu hái sầu riêng ở cao nguyên Trung phần bắt đầu lai rai từ tháng bảy đến hết tháng mười một. Những cây/vườn sầu riêng thường dịch chuyển độ già/chín (thu hoạch được) theo mạch địa tiểu vùng khí hậu và diễn tiến thông thường là ở cao độ địa lý: từ miền đất thấp lên miền đất cao dần, cao dần, tức từ miền thấp nóng lên miền ấm, rồi bên trên nữa là nơi hỗn độn giữa ấm với mát mẻ, tức tương ứng với miền trước đó giống loài này trổ bông trước với miền nó trổ bông chậm hơn. Cận cảnh chân dung nhịp nhàng căng tròn những nghĩ suy.