Vùng đất khoa bảng giàu truyền thống
Bước qua cánh cổng làng uy nghi, rảo bước trên những con đường nhựa thênh thang cây xanh rợp bóng, ngắm nhìn những ngôi nhà cao ráo mái ngói đỏ tươi và bắt gặp ánh mắt lấp lánh niềm vui của người dân, mới cảm nhận hết thành quả ngọt ngào mà chương trình xây dựng NTM mang lại.
Nhưng có lẽ điều đặc biệt là giữa sự chuyển mình theo hướng hiện đại đó, Quỳnh Đôi vẫn giữ được gần như vẹn nguyên những giá trị của một làng văn hóa cổ nức tiếng một thời với nhiều quần thể di tích lịch sử gồm đền, đình, nhà thờ họ... Tất cả tạo nên một bức tranh mang dáng dấp của sự hiện đại pha lẫn truyền thống, vô cùng hài hòa, cân xứng.
Nổi tiếng là vùng đất khoa bảng, nhắc đến Quỳnh Đôi là người ta nhắc đến vùng đất giàu truyền thống hiếu học, là quê hương nhiều bậc vĩ nhân nổi tiếng như: Hồ Xuân Hương, Hồ Tùng Mậu, Phạm Đình Toái, Hồ Học Lãm, Hồ Sỹ Dương… Tương truyền từ thuở xa xưa, việc học hành, thi cử đã được người Quỳnh Đôi coi là nghề truyền thống. Những năm 1440 trên mảnh đất nhỏ hẹp, dẫu cuộc sống còn nhiều đói khổ song người làng Quỳnh luôn bảo ban nhau lấy sự học làm gốc. Với tỷ lệ đỗ đạt chiếm tới 10% số người đỗ đạt của vùng Nghệ Tĩnh rộng lớn, Quỳnh Đôi được mệnh danh là làng khoa bảng.
Tinh thần ham học ấy giống như sợi dây vô hình truyền từ đời này sang đời khác. Theo thống kê, từ năm 1945 đến nay, xã có trên 1.000 người tốt nghiệp Đại học và trên Đại học, nhiều vị lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo tỉnh sinh ra trên mảnh đất này. Trong công cuộc đổi mới đất nước, người Quỳnh Đôi đã phát huy sự thông minh, nhanh nhạy, tinh thần cầu thị, xung kích của mình. Một mặt họ khuyến khích con em chú trọng việc học, mặt khác xông pha phát triển kinh tế, gia tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo.
Khi chương trình xây dựng NTM được phát động năm 2011, nhận thức được đây là chủ trương đúng đắn, người dân đã tích cực hưởng ứng. Họ tự nguyện góp công, góp của, hiến đất, mở đường, tham gia phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục để cùng với chính quyền thay đổi diện mạo quê hương.
Chỉ sau 3 năm, xã Quỳnh Đôi đã vươn lên vị trí tốp 6 trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, nhanh chóng trở thành xã đạt chuẩn NTM với nhiều kết quả ấn tượng. Cùng với xã Kim Liên (Nam Đàn) và Sơn Thành (Yên Thành), Quỳnh Đôi vinh dự được tỉnh Nghệ An lựa chọn là một trong 3 xã điểm xây dựng NTM kiểu mẫu.
Là một xã thuần nông, song Quỳnh Đôi không có nhiều lợi thế để phát triển nông nghiệp do đặc điểm địa bàn hẹp, sâu trũng. Diện tích đất tự nhiên chỉ trên 400ha với dân số trên 5.000 người. Nguồn tài nguyên thiên nhiên lại càng khan hiếm. Nhưng bù lại Quỳnh Đôi có một kho tàng di sản văn hoá vật thể và phi vật thể đồ sộ, đậm đà bản sắc; con người hiền hòa, chịu thương chịu khó, thông minh, hiếu học.
Hiếm có nơi nào như mảnh đất này, chỉ trong chưa đầy 1km2 mà có tới 9 di tích Lịch sử - Văn hoá đã được xếp hạng; trong đó có 8 di tích Quốc gia: Đền Thần, Đình làng, Nhà thờ Họ Hồ, Nhà thờ họ Nguyễn Triệu Cơ, Đền thờ Hoàng Khánh, Đền thờ Quận công Hồ Sỹ Dương, Nhà thờ Quận công Hồ Phi Tích, Nhà thờ họ Dương; đặc biệt là cụm di tích Quốc gia Nhà thờ và Mộ cụ Hồ Tùng Mậu. Phát huy lợi thế sẵn có, địa phương lựa chọn xây dựng NTM gắn với bảo tồn và phát triển văn hóa tâm linh làm điểm nhấn.
Tại đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2015 - 2020, Nghị quyết chuyên đề “Nâng cấp các tiêu chí NTM lên tiêu chuẩn kiểu mẫu” được ban hành. Bằng nhiều kênh, xã đã chủ động, tích cực tuyên truyền, phổ biến chương trình NTM giai đoạn tiếp theo đến mọi người dân. Kèm theo đó là kế hoạch chi tiết về lộ trình, cách thức và thời gian thực hiện tiêu chí NTM kiểu mẫu. Bộ máy quản lý được kiện toàn từ xã đến thôn. Mỗi cán bộ, công chức theo chuyên môn, lĩnh vực của mình được giao nhiệm vụ phụ trách, bám sát đốc thúc hoàn thành các nhóm tiêu chí. Tại mỗi thôn xóm đều triển khai nghị quyết chuyên đề nâng cao sức lãnh đạo, chỉ đạo của chi bộ trong việc vận động nhân dân hoàn thiện các tuyến đường bê tông các ngõ, xóm.
Những điểm nhấn độc đáo
Trải qua 8 năm thực hiện xây dựng NTM kiểu mẫu, xã Quỳnh Đôi đã gặt hái được những thành quả đầy tự hào. Toàn xã huy động được 222,5 tỷ đồng, trong đó nhân dân đóng góp là 106,5 tỷ, chiếm đến 48%. Con số ấn tượng đó cho thấy sự đoàn kết, đồng sức, đồng lòng của người dân đối với chương trình. Họ tích cực đóng góp xã hội hóa, hiến đất mở đường, góp ngày công xây dựng các nắp mương hai bên đường để mở rộng các tuyến đường ngõ xóm, trồng và chăm sóc các luống hoa ven đường tạo nên những con đường hoa rực rỡ, bắt mắt. Công tác tổng dọn vệ sinh thường xuyên từ trong nhà ra ngoài ngõ, bỏ rác đúng nơi quy định được thực hiện thường xuyên góp phần tạo nên môi trường sống ngăn nắp, sạch sẽ.
Việc tăng gia sản xuất, nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo được xã Quỳnh Đôi coi là nhiệm vụ then chốt, trọng tâm xuyên suốt quá trình xây dựng NTM kiểu mẫu. Trong những năm qua xã triển khai nhiều mô hình làm kinh tế có hiệu quả như: nuôi tôm sú, tôm quảng canh, nuôi cá kết hợp nuôi cua và chăn nuôi mang lại thu nhập cao hơn nhiều so với nghề trồng lúa.
Đặc biệt xã chú trọng phục hồi, tạo cơ chế và điều kiện cho các làng nghề truyền thống phát triển mạnh mẽ. Hiện trên địa bàn xã có Quỳnh Đôi có làng nghề làm hương trầm và làng nghề bún lá được UBND tỉnh công nhận đang hoạt động hiệu quả. Với chất lượng và thương hiệu lâu đời, hương trầm làng Quỳnh rất được khách hàng ưa chuộng. Hàng năm vào dịp cận tết làng nghề lại tấp nập sản xuất và cung ứng ra thị trường trong và ngoài tỉnh một lượng lớn hương trầm, mang lại doanh thu trên dưới 1 tỷ đồng. Bên cạnh đó bún lá làng Quỳnh Đôi cũng nức tiếng gần xa, mang lại thu nhập cao và ổn định cho nhiều hộ làm nghề.
Nhờ những bước đi đúng đắn, cơ cấu kinh tế xã nhà chuyển dịch đúng hướng. Năm 2020, tỷ lệ nông nghiệp, thủy sản đạt 22,73%; Công nghiệp, xây dựng: 26,89%; dịch vụ: 50,38%. Thu nhập bình quân đầu người năm 2021 là 59,26 triệu đồng/người (tăng gấp 2,12 lần so với thời điểm đạt chuẩn NTM năm 2014). Xã không còn hộ nghèo; hộ cận nghèo 1,03%. Những năm tiếp theo Quỳnh Đôi phấn đấu không có hộ cận nghèo.
Về tiêu chí văn hóa, đây được được coi là thế mạnh của Quỳnh Đôi. Với phương châm xây dựng NTM nhưng không làm mất đi bản sắc văn hóa địa phương, một mặt xã từng bước nâng cao các tiêu chí về văn hóa, mặt khác chú trọng việc trùng tu tôn tạo các di tích lịch sử trên địa bàn thành các điểm tham quan du lịch tâm linh thu hút du khách trong và ngoài tỉnh. Các hoạt động văn hóa văn nghệ diễn ra thường xuyên, sôi nổi thu hút sự tham gia đông đảo của nhân dân.
Trong lĩnh vực giáo dục, phát huy truyền thống của vùng đất khoa bảng, phong trào giáo dục của xã nhà không ngừng được cải thiện và nâng cao rõ rệt. Hệ thống trường học khang trang, con em được học hành đến nơi đến chốn, nhiều em đỗ đại học với số điểm cao, thành đạt. Có được thành quả này ngoài tinh thần ham học là còn bởi xã Quỳnh Đôi luôn luôn chú trọng đẩy mạnh công tác khuyến học. Lễ khai bút đầu xuân ở Đình làng ngày mùng 2 Tết diễn ra hàng năm. Mỗi dòng họ đều có ban Khuyến học tổ chức lễ biểu dương, khen thưởng học sinh giỏi, học sinh đỗ Đại học, Cao đẳng và đạt giải trong các kỳ thi. Hoạt động nhằm tôn vinh các thành tích xuất sắc của các em, qua đó góp phần tuyên truyền tinh thần hiếu học để các thế hệ noi theo.
Không dừng lại ở đó, Quỳnh Đôi rất biết cách tạo cho mình những điểm nhấn khác biệt. Hẳn nhiều du khách đến vùng đất địa linh nhân kiệt này đã rất ngạc nhiên khi giữa một vùng nông thôn lại có thể xây dựng một ngôi nhà tang lễ bề thế, khang trang đến thế. Nằm tách biệt khu dân cư, công trình kiến trúc nghiêm trang tọa lạc trên diện tích hàng nghìn m2, xung quanh có tường rào kiên cố. Nơi đây được dùng để tổ chức hoạt động văn hóa tâm linh của các tập thể, gia đình cá nhân. Bất kể gia đình nào (có hoặc không có hộ khẩu ở làng) có người mất, nếu có nhu cầu thì đăng ký tổ chức lễ tang ở nơi này, và chỉ phải bỏ ra 1 khoản kinh phí nhỏ. Theo ông Hồ Quang Thanh – cán bộ tư pháp xã, nhà tang lễ khởi công xây dựng năm 2013 do một người con của làng hỗ trợ đầu tư xây dựng với vốn đầu tư nhiều tỉ đồng sau đó bàn giao lại cho xã quản lý và sử dụng.
Quỳnh Đôi cũng là xã hiếm hoi việc đầu tư xây dựng bể bơi hoành tráng trại khu vực trung tâm xã để phục vụ các em nhỏ ở làng vào mỗi dịp hè sang, giúp các em có thêm nhiều trải nghiệm vui tươi, bổ ích.
“Làn gió mát” NTM đến không chỉ làm thay đổi diện mạo, đời sống vật chất của người dân mà còn khiến đời sống tinh thần của họ cũng trở nên phong phú hơn. Cảm nhận được thành quả đó, mỗi người dân Quỳnh Đôi đều thêm quý, thêm yêu làng mạc, quê hương của mình.
Nhờ những bước đi đúng đắn, quyết liệt, sự đoàn kết, đồng lòng và nỗ lực không mệt mỏi, Đảng ủy, chính quyền và nhân dân xã Quỳnh Đôi đã hoàn thành nhiệm vụ chính trị “đúng hẹn”. Ngày 6/11/2022, xã vinh dự được UBND tỉnh Nghệ An trao bằng công nhận xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu đầu tiên của tỉnh Nghệ An.
Không thỏa mãn với những thành quả đạt được, trong thời gian tới Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Quỳnh Đôi quyết tâm giữ vững thành tích, không ngừng nâng cao chất lượng các tiêu chí, xây dựng xã Quỳnh Đôi trở thành một điểm đến văn hóa tâm linh ấn tượng, một miền quê giàu đẹp, văn minh, ấm no, hạnh phúc như tinh thần tốt đẹp, nhân văn mà chương trình xây dựng NTM luôn hướng đến.