Ngọc Chiến hiện nay được mệnh danh là miền quê cổ tích của núi rừng Tây Bắc. Toàn xã hiện có hơn 560 ha lúa trải dài khắp các bản làng. Mỗi độ thu về, khi những thửa ruộng nhuộm sắc vàng của nắng, đồng bào các dân tộc nơi đây lại tổ chức Lễ mừng cơm mới.
Phó Chủ tịch UBND xã Ngọc Chiến Lò Văn Thoa cho biết, ngày xưa, sau khi qua một năm giáp hạt, đói kém, đến mùa lúa mới, đồng bào các dân tộc trong xã lại tổ chức mừng cơm mới để tưởng nhớ đến tổ tiên khai phá bản làng. Ngày nay dù cuộc sống phát triển, người dân đã có đủ cái ăn, cái mặc nhưng vẫn tổ chức hằng năm để tưởng nhớ tổ tiên. Thông qua lễ hội tạo điểm nhấn để thu hút du khách mọi miền Tổ quốc đến khám phá nét đẹp văn hóa đồng bào các dân tộc nơi đây.
Mở đầu lễ hội là nghi thức cúng cơm mới tại nhà thờ Đon Hó, bản Mường Chiến; nhà thờ thần cây sa mu, bản Nà Tâu. Thầy cúng thực hiện các nghi lễ bày tỏ lòng biết ơn với tổ tiên, trời đất, cầu mong mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu. Sau khi làm lễ ở nhà thờ tổ, các hộ dân chuẩn bị lễ cúng cơm mới tại gia đình. Tùy điều kiện từng gia đình mà mời khách đến chung vui. Phụ nữ làm cốm, nấu cơm từ gạo thu hoạch của vụ mới; đàn ông chế biến các món ăn từ lợn, gà, cá, bò, dê, ong rừng... Mâm lễ cúng tổ tiên được chủ gia đình bày giữa nhà, gần bàn thờ tổ tiên. Kết thúc lễ cúng, chủ nhà và khách cùng chung vui bên chum rượu cần, chén rượu nếp sữa.
Cùng với đó là các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao và các trò chơi dân tộc, thu hút đông đảo nhân dân, du khách thập phương tham gia trải nghiệm, khám phá như: Ném pao; giã cốm; thi ẩm thực; bắt cá; bắn nỏ; hái sơn tra; bịt mắt bắt vịt; đi cầu thăng bằng...
Chị Satomi Hanzawa - Du khách đến từ Nhật Bản chia sẻ, đây là lần đầu tiên chị được tham dự Lễ hội mừng cơm mới ở Ngọc Chiến. Chị rất thích, nhất là được thưởng thức các món ăn truyền thống của người dân và được khám phá những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc nơi đây.
Lễ hội mừng cơm mới là một nét văn hóa truyền thống lâu đời, mang đậm tính nhân văn được cộng đồng các dân tộc ở Ngọc Chiến gìn giữ từ đời này sang đời khác. Đây cũng là dịp để giáo dục các thế hệ con cháu biết quý trọng sức lao động, giúp gia đình, dòng họ đoàn kết, gắn bó với nhau hơn.