Tháng Năm về, những bông phượng thắp lửa đỏ rực trời mùa hè, tiếng ve râm ran tấu lên khúc nhạc giữa ban trưa đầy nắng. Tôi chợt như được sống lại với những ngày hè thơ bé...
Ngày ấy, cuộc sống còn nhiều khó khăn, vất vả, không hiện đại như bây giờ. Nhưng có lẽ vì thế, tuổi thơ của tôi được vui trọn ba tháng hè với đủ thứ trò chơi dân gian, những trải nghiệm đầy thú vị với bạn bè. Những thứ đó như tài sản vô giá trong hành trang ký ức của những đứa trẻ được sinh ra và lớn lên vào những thập niên 90 của thế kỷ trước.
Mỗi buổi sáng mùa hè, khi những chú gà gáy cất tiếng gọi ngày mới, trẻ con nhà quê cũng đã thức giấc. Lót dạ với bát cơm nguội trộn muối vừng thơm phức, chúng tôi í ới gọi nhau đi chăn trâu, cắt cỏ. Tôi cùng các bạn trong xóm lùa trâu ra đồng.
Tháng Năm, lúa vừa được thu hoạch, các con ruộng còn bỏ không, chờ ngày cày ải. Cánh đồng rộng mênh mông, chỉ còn trơ lại những gốc rạ, những bờ cỏ xanh tốt. Chúng tôi cứ để cho mấy chú trâu nhởn nhơ lội từ bờ ruộng nọ sang bờ ruộng kia và tha hồ gặm cỏ, không phải lo trâu ăn lúa.
Trước khi ra khỏi nhà, lũ chúng tôi thường mang theo cái chai thủy tinh (hồi đó chưa có chai nhựa như bây giờ) hoặc chiếc giỏ tre để đuổi bắt châu chấu, cào cào trên ruộng. Lúa gặt hết, bọn chúng hết chỗ trú, bám gặm bên những vệ cỏ ven bờ. Chúng tôi cứ đi theo đó mà tìm, có khi cả bọn hò đuổi theo một con muồng muỗng to béo mũm từ ruộng nọ sang ruộng kia. Đứa nào cũng mồ hôi nhễ nhại, mặt mũi lấm lem mà tiếng cười cứ giòn tan trong nắng.
Chiều về, chúng tôi thả trâu trên bờ đê rồi mang chiếc diều giấy tự làm từ những vở cũ ra chơi. Dù không có hình dáng cầu kì, cũng không có nhiều màu sắc rực rỡ, nhưng những con diều giấy đó lại là những chiếc diều đẹp nhất trong ký ức tuổi thơ của tôi. Chúng tôi nằm khểnh trên triền đê vi vu gió mát, cùng ngắm những cánh diều chao trong gió, kể cho nhau nghe về mơ ước sau này làm cô giáo, làm kỹ sư của mình… Những cánh diều ngày đó chở biết bao ước mơ của lũ trẻ nhà quê.
Chán thả diều, tôi cùng đám bạn lùa đàn trâu đã no cỏ xuống sông tắm. Vo một búi rơm khô lại ngâm nước cho mềm, chúng tôi lội đến chỗ lũ trâu đang đằm mình để kỳ cọ cho chúng. Đàn trâu nằm im phe phẩy đôi tai, thi thoảng lại cúi ngụp đầu xuống nước rồi ngẩng lên thở phì phì qua cánh mũi, vẻ vô cùng sảng khoái.
Sau khi tắm rửa sạch sẽ cho lũ trâu, chúng tôi cứ để chúng đằm dưới dòng nước mát lạnh, cả bọn rủ nhau ra khúc sông có cây đa già. Bọn con trai sẽ leo lên cành cây chìa ra mặt sông, từ trên cành thi nhau nhảy ùm xuống mặt nước trong tiếng reo hò của mấy đứa con gái nhút nhát, chẳng bao giờ dám nhảy ùm ùm xuống như đám con trai. Nhưng tụi nó cũng mò bắt được mớ hến quanh mép sông, đủ để nấu nồi canh hến ngon lành cho bữa cơm tối.
Tôi vẫn nhớ sau bữa cơm tối mùa hè, bọn trẻ trong xóm lại í ới gọi nhau ra đường chơi đuổi bắt, trốn tìm. Trốn tìm vào buổi tối cực kì thú vị, nhất là đối với những đứa con trai tinh nghịch. Chúng tôi sẽ nhân cơ hội này để dọa ma lũ con gái yếu bóng vía. Kiểu gì cũng có đứa được phen sợ xanh mặt, la hét ầm ĩ, khóc ấm ức trong tiếng cười ranh mãnh của đứa đầu trò.
Vào những đêm không trăng, trời đầy sao, chúng tôi sẽ thi nhau ngửa cổ lên trời đếm sao, đứa nào đếm được nhiều sao sẽ có nhiều may mắn. Bởi vậy dù cổ đã mỏi, mắt đã rối tung lên vì hàng vạn ánh sáng lấp lánh trên cao kia, nhưng vẫn không đứa nào chịu bỏ cuộc.
Hôm nào buổi chiều có trận mưa thì tối đến đom đóm sẽ bay ra rất nhiều. Những đốm sáng của lũ đom đóm cứ nhấp nháy, lơ lửng ẩn hiện giữa khoảng không luôn làm bọn trẻ chúng tôi vừa sợ vừa thích. Cả bọn sẽ tập trung lại với nhau, cùng nhau đọc bài đồng dao: Đom đóm bay qua/ Thầy tưởng là ma/ Ba thằng ba gậy/ Đi đón thầy về/ Bắt con lợn xề/ Cho thầy đâm tiết/ Bắt con cá diếc/ Cho thầy mổ mang/ Bắt con tôm càng/ Cho thầy nhắm rượu/ Bắt cô yếm đỏ/ Cho thầy xem lưng…
Đã qua biết bao cái tháng Năm rồi, kỷ niệm thuở xưa vẫn vẹn nguyên trong ký ức. Để mỗi mùa về, kỷ niệm lại sống dậy trong tôi, đầy thương nhớ...