Người Pà Thẻn hiện còn lưu giữ nhiều nét văn hóa dân tộc độc đáo không chỉ trong phong tục, tập quán sinh sống mà còn cả trong các bộ trang phục truyền thống bắt mắt với nhiều hoa văn, họa tiết cầu kỳ.
Độc đáo váy áo Pà Thẻn
Tại bản My Bắc thuộc xã Tân Trịnh huyện Quang Bình, chúng tôi gặp chị Phù Thị Hải giữa lúc chị đang hoàn thiện bộ váy áo cho ngày cưới. Theo lời chị, con gái người Pà Thẻn – theo phong tục – phải tự tay dệt cho mình bộ váy áo mới mặc trong ngày cưới. Vì vậy, ngay từ lúc 5 - 6 tuổi, trẻ em gái Pà Thẻn đã được bà và mẹ dạy cách dệt thổ cẩm và thêu trang phục. Mỗi năm, thiếu nữ Pà Thẻn phải tự tay dệt và thêu 1 - 2 bộ quần áo cho mình để diện trong những ngày Tết hoặc lễ hội.
Để hoàn thành một bộ váy áo truyền thống (bao gồm váy, áo, khăn đội đầu xếp nhiều lớp và thắt lưng) với màu sắc chủ đạo là đỏ, đen và trắng, phụ nữ Pà Thẻn cần đến 3 tháng để dệt vải, nhuộm và khâu bằng tay, sau đó thêu trang trí. Chiếc áo của người phụ nữ Pà Thẻn có yếm trước ngực để tạo sự kín đáo và duyên dáng.
Yếm hình vuông, thêu hoa văn màu đỏ, vàng xen lẫn những đường kẻ trắng tôn thêm vẻ sặc sỡ của thân áo ngoài. Nếu chiếc áo được may đo vừa vặn với thân trên thì ngược lại, phần váy bên dưới lại xòe ra khá cầu kỳ và độc đáo, cuốn hút sự chú ý của nhiều người. Trang phục truyền thống của người Pà Thẻn thường được mặc vào những dịp quan trọng như lễ hội, tết, lễ cưới…
Những ngày chợ phiên cũng là dịp để thiếu nữ Pà Thẻn diện những bộ trang phục truyền thống đỏ rực được dệt kỹ lưỡng và thêu nhiều hoa văn, họa tiết cầu kỳ với vòng cổ, hoa tai làm bằng bạc lóng lánh xuống núi giao duyên. Nhiều đôi bạn trẻ Pà Thẻn đã thành vợ chồng từ những phiên chợ như thế.
Nghề sống được nhờ du khách
Để quảng bá cũng như bảo tồn các loại hình văn hóa dân tộc độc đáo của người Pà Thẻn, chính quyền tỉnh Hà Giang đã đầu tư cơ sở vật chất để xây dựng My Bắc thành điểm văn hóa du lịch cộng đồng; trong đó, ngoài hoàn thiện hạ tầng giao thông, điện nước, cảnh quan phục vụ nhu cầu lưu trú, tham quan và ăn uống, chính quyền và cộng đồng còn chú trọng phát triển nghề dệt thổ cẩm và may, thêu trang phục truyền thống cũng như các sản phẩm từ vải thổ cẩm của Pà Thẻn để thu hút khách.
Những năm gần đây, ngày càng có nhiều đoàn khách trong và ngoài nước đến My Bắc tham quan, tìm hiểu văn hóa độc đáo của người Pà Thẻn. Một trong nhiều món quà được du khách lựa chọn sau chuyến đi tại đây là những bộ trang phục thổ cẩm truyền thống hoặc các sản phẩm làm từ vải thổ cẩm Pà Thẻn.
Theo chị Phù Thị Thiên, thành viên sáng lập HTX Dệt thổ cẩm My Bắc, HTX đã bán hàng ngàn sản phẩm các loại: trang phục truyền thống, tranh treo tường, túi xách, khăn đội đầu, chăn thêu, vỏ gối… cho du khách tham quan đến từ các nước: Bỉ, Áo, Đức, Mỹ, Anh, Pháp... Năm 2020, sản phẩm thổ cẩm My Bắc đạt được chứng nhận 3 sao OCOP.
Chị Thiên cho biết thêm, một bức tranh treo tường bằng thổ cẩm có giá bán khoảng 2 triệu đồng, bộ trang phục truyền thống dân tộc Pà Thẻn có giá trung bình khoảng 3 triệu đồng, những bộ được chạm hoặc gắn bạc có giá cao hơn, khoảng 4 triệu đồng.
“Có thời điểm sản phẩm làm ra không đủ cung ứng cho khách. Hiện nay, sản phẩm dệt thổ cẩm của HTX chúng tôi ngày càng đa dạng, khách du lịch - nhất là người nước ngoài - rất thích các sản phẩm này. Chúng tôi cũng thường được mời tham gia triển lãm sản phẩm trong nước. Đây là cơ hội lớn để chúng tôi giới thiệu văn hóa và sản phẩm truyền thống của dân tộc chúng tôi…”, chị Thiên cho biết.