Thuở còn chân đất đầu trần, trong chiếc áo len cổ cao ôm sát người giữa ngày đông lạnh giá, lũ trẻ quê chúng tôi vẫn thường mon men tới những lũy tre làng để nhặt nhạnh từng gốc tre đã khô về nhóm lửa. Góc bếp ngày đông có được ít củi gốc tre vùi trong tro trấu cứ âm ỉ đỏ lửa cả ngày chẳng tắt. Ai đi đâu về đến nhà sẽ vào bếp trước tiên, khẽ cơi bếp than củi còn đỏ hồng, hơ hơ đôi bàn tay đang lạnh cóng rồi xoa xoa lên đôi má cho ấm. Sợ lạnh, có khi cứ nấn ná ngồi mãi bên bếp lửa chẳng chịu ra ngoài!
Mẹ kể về những ngày gian khó khi bố mẹ mới ra ở riêng, hai người tự tay đào đất, làm gạch nung và dựng tạm được gian bếp để ở. Giữa ngày đông mưa thâm gió bấc tứ bề, căn bếp tuy chật hẹp nhưng lại là nơi ấm áp, hạnh phúc hơn cả. Mẹ bảo: Hồi đó, cái ăn còn chẳng có, làm gì có tiền mà mua chăn với đệm. Để chống chọi với những đêm đông lạnh thấu xương, trong gian bếp, bố mẹ lại nhóm lửa làm lò sưởi, lấy rơm làm đệm, lấy bao tải gai được dệt từ sợi đay làm chăn... Lời mẹ kể đã xuôi dòng thời gian mấy chục năm rồi vậy mà mỗi khi nghĩ lại vẫn rưng rưng…
Anh em tôi lớn lên từ nghèo khó nên sớm quen mùi khói bếp, nhất là khói bếp ngày đông, bởi ngày đông ít nắng, lại hay mưa dầm nên rơm rạ thường ẩm mục, khi đun nấu sẽ nghi ngút khói. Ngồi trong bếp nấu cho được bữa cơm, kiểu gì anh em tôi nước mắt cũng chảy ròng vì khói. Lâu rồi thành quen, có khi lâu ngày không được ngửi mùi khói lại thấy bâng khuâng, nhung nhớ! Nhớ nhất là mỗi lần có được củ khoai, con cá hay xâu châu chấu từ đồng làng về, anh em tôi lại chạy ngay vào bếp để nướng. Mùi khói bếp cay cay lẫn khuất trong mùi thơm nồng nàn của những thức quà quê dân dã thật chẳng còn gì thú vị bằng.
Nơi bếp lửa ngày đông một thời, hình ảnh mẹ luôn gắn bó sâu đậm và thân thương! Dù lạnh giá đến đâu, sáng sớm nào mẹ cũng làm bạn với bếp lửa. Khi thì nấu rượu, khi thì lo bữa sáng cho cả nhà, lo cả cho đàn gà đàn lợn kịp ăn kẻo chúng sẽ réo lên ầm ĩ hay quấn theo chân chẳng thể rời bước. Những buổi sáng ngày đông như thế, mới bước chân ra khỏi giường, kiểu gì tôi cũng chạy ù xuống bếp với mẹ. Để được ngồi bên mẹ, bên bếp lửa thương thuộc, được sưởi ấm đôi bàn tay bé xíu, sưởi ấm cả tâm hồn và trái tim trong vòng tay của mẹ.
Có những ngày đầm ấm biết bao bên bếp lửa nhà. Là những ngày đông lạnh cắt da cắt thịt, bữa cơm gia đình thường được dọn ăn ở dưới bếp. Là những ngày đông mưa gió, bố mẹ không thể đi làm, cả nhà lại có thời gian rảnh rang ngồi quây quần bên bếp lửa, làm những món ngon quen thuộc như bánh đúc, bánh xèo, bánh sắn… Vừa ăn vừa vui vẻ chuyện trò, chẳng ai còn biết đến cái lạnh, chỉ thấy niềm vui và hạnh phúc cứ thế tỏa lan trong từng điệu cười câu nói.
Hôm nay, nghe đài báo càng cuối năm trời sẽ càng rét đậm. Lòng lại thấy thương bố mẹ già nơi quê nhà thật nhiều. Và, nhớ sao hình ảnh bếp lửa ngày đông của một thời xa vắng!