Thương những ngày về chụp đìa ăn Tết

Chụp đìa là một trong những cách thu hoạch cá đồng truyền thống rất phổ biến của nông dân Cà Mau từ ngày xưa và được lưu truyền đến ngày nay. Chụp đìa thường được thực hiện sau mùa thu hoạch lúa, khi nước đã cạn đồng và cá đã rút vào đìa trú ẩn trong mùa nắng hạn.

Trước khi chụp đìa, chủ đìa phải dọn sạch cỏ rác, nhổ chà trong đìa để chuẩn bị xuống lưới. Lưới chụp là chỉ mành nilon, mắt lưới nhỏ, chiều dài và chiều rộng của lưới tùy thuộc vào kích thước của đìa.

Khi xuống lưới, thợ chụp đìa thả lưới ở giữa đìa và kéo lưới từ đầu đến cuối đìa. Sau đó, dùng que tre ghim lưới cho sát mép đìa. Trong lần ghim đầu tiên sẽ giữ khoảng cách giữa các cây ghim cách nhau khoảng 1 mét nhằm có chỗ cho cá chui lên trên mặt lưới để thở.

Ghim lần đầu xong, thợ chụp địa phải đạp tùng lưới sâu xuống đáy đìa và 2 mép lưới phải căng thẳng theo vách đìa để cá dễ chui lên mà không bị vướng lưới, đồng thời người thợ chụp sẽ ghim lưới dày lại để cá chui lên được mà không xuống được.

Sau khi ghim lưới khoảng 1 - 2 giờ, thời gian này đủ để cá ngộp, trồi lên trên mặt lưới để thở thì giềng lưới được kéo lên khỏi mặt nước và người dân sẽ dùng vợt để xúc cá.

Chụp đìa là phương pháp bắt cá không cần tát nước. Tuy đơn giản nhưng đây là cách bắt cá triệt để. Người chủ đìa có thể lựa những con cá to bắt bán, những con cá nhỏ thả lại cho lớn để mùa sau bắt tiếp.

Những năm trước, khi còn sản xuất một vụ lúa trong năm, cá đồng còn nhiều nơi sinh sống, ít bị ảnh hưởng bởi thuốc bảo vệ thực vật, mỗi đìa ở ven ruộng khi chụp sẽ có hàng trăm ký cá đồng, trong đó có nhiều cá lóc có con nặng đến vài ký lô.

Những năm gần đây, cá đồng giảm nhiều, tuy nhiên một số người dân xứ Cà Mau vẫn duy trì việc chụp đìa vào dịp cuối năm để kiếm cá bán hoặc làm khô, một ít cá sẽ được rọng lại để ăn Tết.

Cà Mau nổi tiếng là thủ phủ của cá đồng. Đặc biệt là vùng ngọt huyện Trần Văn Thời, U Minh, Thới Bình, cá đồng nhiều vô số kể. Thời khai khẩn đất hoang, nhiều người dân tứ xứ đến đây sinh sống chủ yếu bằng nghề khai thác cá đồng và trồng lúa.

Hiện nay, lượng cá đồng đã giảm nhiều nhưng giá cá đồng ở mức cao nên chụp đìa mùa Tết cũng mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho những nông dân quanh năm gắn bó với ruộng đồng. Những đìa lớn, lượng cá chụp lên đến hàng trăm ký thì ngoài bán cá sống cho thương lái, nông dân còn để dành các loại cá sặc bổi để làm khô bán trong mùa Tết.

Chụp đìa bắt cá không chỉ là một nghề mà là một nét văn hoá độc đáo của người dân miền Tây. Văn hoá đánh bắt, khai thác kết hợp với giữ gìn, bảo tồn. Rồi đây, theo xu thế phát triển, rất có thể chụp đìa ăn Tết ở miền Tây chỉ còn lại trong ký ức. Nhưng đó vẫn mãi là ký ức đẹp về một thời khai hoang, mở cõi của những người nông dân chân chất, mộc mạc sống gắn bó với ruộng đồng.

(Bài do Tạp chí điện tử Nông thôn Việt phối hợp với Truyền hình Báo Tuổi Trẻ thực hiện)