Vải – Litchi chinensis Sonn, thuộc họ Bồ hòn – Sapindaceae, có vị ngọt chua, tính ấm. Y học cổ truyền cho rằng vải có công hiệu bồi bổ hệ tiêu hóa – gan; tạo thể dịch, giải khát; bổ tim, nuôi dưỡng máu; tăng năng động, giảm đau; làm giảm ách tắc. Dùng phòng trị với các chứng như rối loạn tiêu hóa lâu ngày gây tiêu chảy, phiền khát, nôn ọe, dạ dày lạnh đau, lao hạch, đinh nhọt, đau răng, thiếu máu do băng huyết, chấn thương chảy máu…
 |
Tác dụng thực dưỡng theo khoa học
- Bổ sung năng lượng, ích trí bổ não: Trong cơm vải chứa 66% đường glucose; 5% đường saccharose, chứa tổng đường trên 70%, đứng hàng đầu của cây ăn trái, có tác dụng bổ sung năng lượng, gia tăng dinh dưỡng. Nghiên cứu chứng minh, vải có tác dụng bổ dưỡng thấy rõ đối với các tổ chức đại não, cải thiện các chứng mất ngủ, hay quên, tinh thần ủ rũ…
- Tăng cường chức năng miễn dịch: Cơm vải chứa nhiều vitamin C và protid, giúp tăng cường chức năng miễn dịch, nâng cao sức đề kháng. Từ xưa đến nay được xem là món ăn tẩm bổ.
- Giải độc tiêu thũng, cầm máu giảm đau: Ngoài tác dụng bồi bổ, vải còn có thể dùng cho các bệnh ngoại khoa như khối u, lao hạch, đinh nhọt, chấn thương chảy máu…
- Giảm trào ngược, cầm tiêu chảy: Vải có tính ấm bồi bổ hệ tiêu hóa, còn có thể giảm trào ngược, là món ăn thực dưỡng tốt cho người bệnh bị nôn ọe mang tính trào ngược ngoan cố và tiêu chảy giấc sáng.
Món ăn - bài thuốc từ vải
Chè vải - táo đen: Vải tươi 100g, táo đen 10 quả, đường trắng một ít. Vải bỏ hạt, cắt nhỏ, táo đen rửa sạch. Cho táo vào nồi nấu với nước, khi táo nở thì cho vải vào, cho tiếp đường trắng vào, nấu thêm chút cho đường tan. Dùng chè vải và táo đen có công hiệu bổ máu, giữ nhan sắc, bồi bổ tiêu hóa và nuôi dưỡng tim, ngủ ngon, trí nhớ tốt. Thích hợp dùng cho người bệnh suy nhược cơ thể, sắc mặt vàng bủng, mất ngủ hay quên. Cũng có thể thường dùng cho phụ nữ sản hậu thiếu máu, người bị thiếu máu.
Cháo vải - hạt sen: Vải khô 7 quả, hạt sen (bỏ tim) 10g, gạo 60g. Vải khô lột bỏ vỏ ngoài, hạt sen rửa sạch, gạo vo sạch, sau đó cho tất cả vào nồi nấu thành cháo. Món cháo công hiệu bồi bổ tiêu hóa, cầm tiêu chảy. Đối với người bị tiêu chảy do suy chức năng tiêu hóa lâu ngày, người cao tuổi thận suy, tiêu chảy giấc sáng thường dùng rất hiệu quả.
Canh vải - phổ tai: Vải khô 7 quả, phổ tai (hải đới) 30g, rượu gạo một ít. Vải khô lột bỏ vỏ ngoài, phổ tai sau khi ngâm nở rửa sạch, cắt sợi. Cho nước vào nồi, thêm vải khô và phổ tai vào nấu sôi rồi hạ lửa nhỏ, hầm cho đến khi phổ tai mềm. Rót vào nồi một ít rượu gạo, nấu sôi lại. Món canh này có công hiệu làm mềm, hóa giải sự kết tụ. Thích hợp dùng trong các chứng bệnh như lao hạch, sa đì (thoát vị bẹn), thường dùng sẽ đạt hiệu quả.
Si-rô vải: Vải 1 kg, mật ong lượng vừa. Cơm vải tươi ép ra dạng tương, cho vào nồi, thêm mật ong vào trộn đều, nấu chín. Khi nguội, cho hỗn hợp vào lọ đậy kín. Sau khoảng 1 tháng, chờ dạng tương kết thành cao thơm thì cho vào tủ lạnh bảo quản. Món si rô này công hiệu bồi bổ âm dương, sảng khoái. Thích hợp dùng trong các chứng bệnh như thiếu máu, hồi hộp, mất ngủ, miệng khát, khó thở, ho, chán ăn, tiêu hóa kém, suy nhược thần kinh, táo bón. Người bình thường dùng còn trợ giúp thông minh, làn da sáng đẹp, sống lâu.
Lưu ý: Vải mang tính ấm nhiều, không nên liên tục ăn nhiều. Các nguyên liệu nêu trong bài có bán tại các cửa hàng dược liệu trên đường Hải Thượng Lãn Ông, quận 5, TP.HCM.
Lương y, DS BÀNG CẨM