Tăng sức cạnh tranh
Ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại Đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, trong số 15 Hiệp định FTA Việt Nam đang thực thi, có 3 FTA thế hệ mới là CPTPP, EVFTA và UKVFTA là những hiệp định rất quan trọng.
Đây là các FTA mang lại nhiều kết quả đàm phán có lợi cho người dân và doanh nghiệp Việt Nam. Thời gian qua đã tạo dư địa để các doanh nghiệp Việt Nam có điều kiện tiếp cận, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tránh phụ thuộc quá mức vào thị trường các nước Đông Á.
Ông Phạm Thái Bình - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An - một đơn vị sản xuất và xuất khẩu gạo chất lượng cao, gạo thơm lớn của Việt Nam cho biết, khi Hiệp định chưa được ký kết, gạo Việt Nam vào châu Âu với thuế suất rất cao từ 5% đến 45% tùy quốc gia. Những nước như Campuchia, Lào, Myanmar… xuất khẩu gạo thuận lợi hơn Việt Nam vì họ là những nước được Liên minh châu Âu đặc cách miễn thuế, dù họ không có Hiệp định.
“Trước đây, khi nhập khẩu gạo vào châu Âu, với mức thuế tôi vừa kể trên, có khi nhà nhập khẩu gạo của Công ty tôi phải đóng thuế tới 100 - 200 Euro/tấn. Hiện nay, với việc không đóng thuế nhập khẩu nữa, các nhà nhập khẩu có được mức giá rất cạnh tranh” - ông Bình chia sẻ.
Tuy nhiên, theo ông Lương Hoàng Thái, hiện nay tỷ lệ tận dụng ưu đãi trong các FTA tăng nhưng chưa tương xứng với tiềm năng. Đặc biệt chưa có sự cân bằng giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Vấn đề định vị thương hiệu Việt Nam trên thị trường các nước đối tác và xử lý các vướng mắc về quy tắc xuất xứ để đáp ứng các yêu cầu của các Hiệp định còn nhiều hạn chế.
Theo ông Lương Hoàng Thái, Chính phủ và Bộ Công Thương đã có nhiều chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng lợi thế từ FTA thế hệ mới. Tuy nhiên nguồn lực có hạn, doanh nghiệp quá nhiều, do đó, cần cân nhắc lựa chọn những thế mạnh để tập trung nguồn lực đầu tư, tránh dàn trải, hiệu quả thấp.
Còn nhiều khó khăn
Qua khảo sát của Bộ Công Thương, hiện có khoảng 85,8% doanh nghiệp thuộc Nhóm chịu tác động từ các FTA cho rằng hội nhập FTA đang mang lại tác động tích cực đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của họ (con số này năm 2016 chỉ là 46,8%).
Tuy nhiên, 40,1% doanh nghiệp gặp khó khăn do thiếu thông tin cụ thể về các cam kết và cách thức áp dụng; 46,4% doanh nghiệp gặp khó khăn do năng lực cạnh tranh còn hạn chế mặc dù các doanh nghiệp Việt Nam đã biết cách tận dụng các FTA tốt hơn nhưng so với 5 - 7 năm trước (năm 2016 là 78,3%).
Bên cạnh đó, 28,2% doanh nghiệp gặp khó khăn do bất cập trong công tác tổ chức thực thi FTA của cơ quan Nhà nước (năm 2016 là 81,5%); 24,1% doanh nghiệp gặp khó khăn do quy tắc xuất xứ để hưởng ưu đãi FTA khó đáp ứng (năm 2016 là 61,54%)…
“Các con số thống kê cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng nhận thức tốt hơn về các FTA, song cơ hội thường không tồn tại lâu, chúng ta cần phải nhận định nhanh chóng và hành động nhanh hơn” - TS. Phạm Đình Thưởng - Tổng Giám đốc Công ty Tư vấn Đầu tư và Tận dụng Hiệp định Thương mại tự do KTPC chia sẻ.
Theo ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ chính sách Thương mại Đa biên - Bộ Công Thương cho rằng chúng ta chưa tận dụng hết những lợi thế mà các FTA thế hệ mới mang lại. Tỷ trọng xuất khẩu của các doanh nghiệp vào EU, Canada, Mexico… vẫn còn rất khiêm tốn.
Mặt khác, các doanh nghiệp chủ yếu gia công. Gia công không hẳn là xấu nhưng không mang lại nhiều giá trị cho doanh nghiệp. Ngoài ra, sự thiếu hụt nguồn vốn và công nghệ dẫn tới hạn chế khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn tại các thị trường FTA khó tính.
“Hiện nay, chúng tôi cùng các Bộ, ngành đang cập nhật nâng cấp cổng thông tin về FTA để các doanh nghiệp có thể vào tìm hiểu chính sách, tiến trình thực hiện hiệp định, những thay đổi trong thương mại quốc tế. Chúng tôi cũng phối hợp với các tỉnh thành đánh giá kết quả thực thi FTA để có hướng hỗ trợ tốt hơn” - ông Khanh nói.