Muốn cùng nông dân tạo giá trị thật sự…
Nhân vật mà chúng tôi nhắc đến là anh Nguyễn Trung Quý (38 tuổi), chủ doanh nghiệp thu mua thanh long ở xã Quơn Long, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang.
Tôi biết đến anh cách đây 3 - 4 năm. Đã lâu không gặp, hôm liên lạc số ông giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp sạch Hưng Thịnh Phát (HTX Hưng Thịnh Phát), rất bất ngờ gặp lại anh Qúy ở cương vị giám đốc HTX, bởi trước đó anh đang làm chủ một doanh nghiệp.
Tôi rất ấn tượng với ông chủ trẻ này bởi câu chuyện về nghề mua trái thanh long. Anh hay bảo tôi: “Những khi giá cả nông sản lên thì mình đăng tin cổ vũ, còn giá xuống quá mình đăng sao cho nó nhẹ nhàng thôi. Báo chí đăng những tin như giá thanh long rẻ không ai mua, phải đổ bỏ… thì doanh nghiệp không thể nào xuất khẩu nông sản ra nước ngoài được. Bởi đối tác không hiểu, bảo bên mình đổ bỏ qua đây bán mắc (đắt)… Thực ra, những cái đổ bỏ là hàng dạt, giá rẻ quá người ta mới bỏ”.
Gặp anh lần này, anh tâm sự về cơ duyên từ chủ doanh nghiệp sang làm Giám đốc HTX: “Trước đây mình làm chủ cơ sở, thu mua manh mún nhỏ lẻ, tính toán lợi ích chỉ gói gọn cho cá nhân của mình thôi. Lời thì mua, lỗ thì không mua. Khi khách hàng đặt hàng rồi mới mua. Mình không tạo ra được giá trị cho cộng đồng, xã hội".
Anh bảo trước đây khi làm chủ doanh nghiệp, uy tín mình ráng giữ cho mình. Có những xe hàng lỗ cả trăm triệu đồng cũng phải cho đi. Nhưng vấn đề chất lượng sản phẩm để cạnh tranh với đối thủ thì bản thân công ty anh đành chịu, vì không trực tiếp sản xuất ra nó.
Sản phẩm không đồng nhất, không được ai chứng nhận thì khó cạnh tranh, nông dân cũng vì cớ này nên bấp bênh mãi, không thu được gì. Do đó, anh Qúy đã đứng ra liên kết với nông dân tạo thành vùng nguyên liệu chất lượng. Anh muốn với kinh nghiệm của mình, sẽ cùng bà con trồng thanh long, trước hết là ở quê anh thay đổi cách làm, tạo nên giá trị thật sự.
Nói là làm, tháng 4/2021, trong lúc dịch Covid-19 đang có nguy cơ bùng phát, cũng là thời điểm anh Nguyễn Trung Quý tập hợp 38 nông dân trồng thanh long ở xã Quơn Long, huyện Chợ Gạo (tỉnh Tiền Giang) thành lập HTX Nông nghiệp sạch Hưng Thịnh Phát. Từ khi ông chủ trẻ ấy bắt tay cùng với nông dân vào việc, tuy mới hơn nửa năm thành lập nhưng HTX này đã làm nên một luồng gió mới.
Kể từ đó đến nay, HTX đã liên kết với 8 tổ sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn GlobalGAP ở xã Quơn Long thành vùng nguyên liệu lớn với diện tích đạt 132 ha. Đây là cơ sở để HTX hình thành nên chuỗi giá trị bền vững cho trái thanh long.
Thay đổi tư duy nhà nông
Tuy mới thành lập chưa lâu nhưng hình hợp tác sản xuất của HTX Hưng Thịnh Phát đã góp phần làm thay đổi nhận thức, tư duy mới của nhà vườn để sản xuất ra trái thanh long an toàn, phục vụ xuất khẩu sang các thị trường khó tính.
Ông Đặng Hoàng Minh, nhà vườn ở ấp Quang Ninh, xã Quơn Long cũng như nhiều nông dân trồng thanh long ở đây cho biết, nhờ tham gia HTX Hưng Thịnh Phát, đã áp dụng thành công mô hình trồng theo tiêu chuẩn VietGAP rồi đến GlobalGAP; đồng thời được trao đổi, chuyển giao kỹ thuật sản xuất thanh long đạt năng suất, chất lượng để xuất khẩu. Hiện nay, ông Minh đang là tổ trưởng tổ sản xuất của ấp Quang Ninh, đã quy tụ được nhiều nhà vườn cùng tham gia mô hình liên kết sản xuất.
Hiện nay, HTX có chiến lược hoạt động rất mới, chú trọng hài hòa quyền lợi giữa Ban Giám đốc HTX và các thành viên. Cụ thể, phải đảm bảo các thành viên của HTX có lợi nhuận. Giá thu mua thanh long của HTX cho xã viên luôn cao hơn mức giá thị trường ít nhất 1.000 đồng/kg; không kén chọn, ép giá như một số cơ sở kinh doanh hay doanh nghiệp khác. Các chính sách hỗ trợ của nhà nước đều quan tâm, triển khai đến người trồng...
Ngoài sản xuất, sơ chế trái thanh long, HTX còn chọn thu mua các loại trái cây khác của nhà vườn trong và ngoài tỉnh như chanh dây, xoài, bưởi... để sơ chế, cung ứng cho các đối tác. Trung bình mỗi tháng, HTX sơ chế 50 - 100 tấn trái thanh long, hơn 50 tấn trái cây khác để cung ứng cho các doanh nghiệp xuất khẩu sang Nhật, Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc... và đưa vào các siêu thị, trung tâm thương mại trong cả nước.
Nhờ uy tín và sản phẩm chất lượng nên trong đợt dịch Covid-19 lần thứ 4 bùng phát, HTX vẫn hoạt động thường xuyên, có đủ nguồn hàng theo hợp đồng với khách hàng và giải quyết việc làm cho hàng chục lao động tại địa phương. Ngoài ra, nhà xưởng, kho lạnh và các phương tiện bốc xếp, vận chuyển hàng hóa của HTX được đầu tư đảm bảo cho việc sản xuất, kinh doanh thuận lợi, giảm được lao động thủ công; trong đó kho lạnh có sức chứa 120 tấn trái cây.
Cũng trong thời gian này, anh Nguyễn Trung Quý, Giám đốc HTX đã cùng với các thành viên mạnh dạn nhận các đơn hàng từ Tổ công tác 970 (trực thuộc Bộ NN-PTNT). Đây cũng là một trong số rất ít HTX ở Tiền Giang tham gia cung ứng các gói combo theo đơn đặt hàng của Tổ công tác 970 để kết nối tiêu thụ nông sản cho bà con nông dân.
Vươn thị trường quốc tế
Nói về định hướng hoạt động của HTX thời gian tới, anh Nguyễn Trung Quý chia sẻ: Trong bối cảnh giá phân bón, vật tư tăng cao, HTX đã kết nối để liên kết với Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền để cung cấp vật tư cho nông dân với giá gốc, chất lượng được đảm bảo.
Trong liên kết đầu ra, HTX đang nỗ lực tìm kiếm các khách hàng ngoài nước. Với vùng nguyên liệu và năng lực hiện có, HTX sẵn sàng sản xuất thanh long theo từng tiêu chuẩn của các thị trường riêng biệt như Nhật, Hàn, Mỹ, New Zealand, EU, Trung Quốc… Hiện HTX đang xây dựng mã số vùng trồng để xuất khẩu.
"Nông dân sẽ dần hình thành tư duy kinh tế trong sản xuất, xây dựng chuỗi liên kết để không còn phải chịu cảnh giá thanh long bấp bênh. Định hướng của HTX là tìm kiếm các hợp đồng liên kết tiêu thụ trước khi để thành viên, nông dân bắt tay vào xông đèn cho ra trái đồng loạt”, anh Quý nói.
Hiện nay, HTX Hưng Thịnh Phát cũng bắt đầu tìm hiểu và đưa số hoá vào quy trình quản lý trái thanh long. Sắp tới, HTX sẽ áp dụng nhật ký điện tử quản lý, chăm sóc trái thanh long.
“Hiện chúng tôi đang xây dựng lại từ cơ cấu, tổ chức, con người, hệ thống cũng như định vị mã vùng trồng, xác định lại vị trí từng thửa đất của hộ nông dân để xin cấp mã vùng cho sản phẩm xuất khẩu. Khi xin được mã vùng, HTX sẽ thực hiện chương trình hợp tác tiêu thụ trái thanh long, liên kết với các công ty để sản xuất theo nhu cầu.
Khi khách hàng quét mã vạch trên trái thanh long, sẽ biết người sản xuất, sản xuất lô nào, ngày nào, ai chăm sóc, đã sử dụng phân bón và hoá chất như thế nào… nghĩa là có truy xuất nguồn gốc. Mình xây dựng bài bản như vậy mới mong bán trái thanh long ra bên ngoài có giá trị”, anh Nguyễn Trung Quý tâm sự.
Được biết hiện nay, HTX Hưng Thịnh Phát cũng đã được Sở NN&PTNT Tiền Giang hỗ trợ, phối hợp xây dựng kho lạnh đạt tiêu chuẩn Châu Âu để phục vụ chiến lược xuất khẩu.
Một tín hiệu vui là thời gian tới, sẽ có một doanh nghiệp Nhật Bản đến và bắt tay với HTX Hưng Thịnh Phát để liên kết sản xuất.
Đơn vị này sẽ có đội ngũ kỹ thuật đến hướng dẫn nông dân vùng nguyên liệu kỹ thuật sản xuất theo tiêu chuẩn Nhật Bản.
Sản phẩm sản xuất ra đã được đơn vị này đặt hàng và xuất khẩu tại thị trường Nhật. Với cách làm mới này, HTX sẽ chủ động được lịch thời vụ cho từng tổ sản xuất, từng nông hộ