Giữa tháng 7 vừa qua, Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam cơ sở II do Tổ chức Động vật châu Á đầu tư xây dựng đã chính thức khởi động tại Vườn quốc gia Bạch Mã – TP Huế. Dự án này do Bộ NN&PTNT phê duyệt. Trung tâm được đặt ở khu hành chính của Vườn quốc gia (VQG) Bạch Mã trên diện tích 12,7ha gồm 12 nhà gấu, 12 khu bán hoang dã, khu hành chính và nghỉ dưỡng cho nhân viên, khu cách ly, khu bệnh viện thú y, khu chế biến thức ăn cho gấu, khu giáo dục truyền thông, khu xử lý chất thải và các khu tiện ích khác. Tổng kinh phí đầu tư cho dự án là 10,5 triệu đôla Mỹ (tương đương 242,5 tỷ đồng) do Tổ chức Động vật châu Á viện trợ không hoàn lại.
Theo kế hoạch, Trung tâm này có năng lực nuôi cứu hộ hơn 300 cá thể gấu tiếp nhận từ các cơ sở nuôi gấu tư nhân, từ các vụ vi phạm để tiến tới chấm dứt 100% số trại nuôi gấu riêng lẻ của tư nhân, doanh nghiệp trên địa bàn cả nước; đưa toàn bộ gấu về các cơ sở cứu hộ vào cuối năm 2026 theo biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Tổ chức Động vật châu Á, Tổng cục Lâm nghiệp, Bộ NN&PTNT Việt Nam.
Hiện tại, Việt Nam có 1 Trung tâm cứu hộ gấu quy mô lớn đặt tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc), cũng do Tổ chức Động vật châu Á tài trợ và vận hành. Tuy nhiên, Trung tâm này đang dần hết công suất nên về lâu dài sẽ không thể tiếp nhận thêm. Một vài trung tâm cứu hộ gấu khác trong nước có công suất nhỏ nên cũng không đủ năng lực nuôi cứu hộ hết hàng trăm cá thể gấu còn lại.
Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh, việc khởi động Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam cơ sở II thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện đầy đủ các Công ước quốc tế liên quan đến bảo tồn đa dạng sinh học và các loài động vật hoang dã mà Việt Nam đã tham gia như Công ước CITES, Cam kết quốc tế trong Tuyên bố London về chống buôn bán trái pháp luật các loài động vật hoang dã…
“Việt Nam phấn đấu chấm dứt việc nuôi gấu trong các cơ sở nuôi nhốt của hộ gia đình, cá nhân. Loài gấu tại Việt Nam sẽ được bảo tồn bền vững qua việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ loài gấu và lồng ghép vào chương trình nghiên cứu tái thả và bảo tồn loài gấu trong tự nhiên. Các hoạt động của Dự án sẽ được lồng ghép vào hoạt động du lịch sinh thái của Vườn quốc gia Bạch Mã để nơi đây trở thành một điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế; qua đó, góp phần tạo công ăn việc làm cho người dân, giúp kinh tế địa phương ngày càng được cải thiện…”, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh nhấn mạnh.
Phát biểu trong ngày khởi động Trung tâm cứu hộ gấu Việt Nam cơ sở II, TS Jill Robinson MBE - sáng lập viên kiêm Tổng giám đốc Tổ chức Động vật châu Á - chia sẻ: “Việt Nam là quốc gia đầu tiên cấm hoàn toàn việc nuôi nhốt gấu lấy mật, và Chính phủ Việt Nam đã thể hiện rõ quyết tâm, tầm nhìn để hiện thực hóa việc đóng cửa các trại nuôi gấu lấy mật, cứu hộ hết toàn bộ gấu còn bị nuôi nhốt”.
Bà cũng cho biết thêm: “Tính đến thời điểm hiện tại, Tổ chức Động vật châu Á đã đầu tư hơn 18,5 triệu đôla Mỹ để xây dựng, vận hành và duy trì Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam làm nơi nuôi dưỡng 200 cá thể gấu ở VQG Tam Đảo. Chúng tôi đã cùng Cục Kiểm lâm và lực lượng kiểm lâm địa phương cứu hộ được 252 cá thể trên địa bàn toàn quốc, trong đó 203 cá thể gấu hiện vẫn còn sống. Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam ở VQG Tam Đảo, dưới sự điều hành của bà Heidi Quine và các chuyên gia, là mô hình hợp tác thành công giữa các cơ quan Nhà nước và tổ chức phi chính phủ nhằm bảo vệ, bảo tồn các loài gấu đang bị đe dọa tuyệt chủng ở Việt Nam”.
Được biết, sứ mệnh quan trọng nhất của Tổ chức Động vật châu Á là cứu hộ gấu, chấm dứt nạn nuôi gấu lấy mật bất hợp pháp và bảo tồn loài gấu ngoài tự nhiên. Tổ chức này đã bắt đầu cứu hộ gấu tại Việt Nam từ năm 2007 và đưa gấu cứu hộ về sống trong môi trường bán tự nhiên của Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam đặt tại vùng đệm VQG Tam Đảo. Tại đây, gấu được chăm sóc, phục hồi sức khỏe, được tự do vận động cơ thể và tìm kiếm thức ăn để dần khôi phục lại bản năng tự nhiên của chúng.
Bên cạnh việc phối hợp với các cơ quan chức năng Việt Nam cứu hộ gấu, Tổ chức Động vật châu Á còn góp phần tuyên truyền pháp luật - đặc biệt là tại các trường học - nhằm nâng cao kiến thức và ý thức bảo vệ loài gấu, bảo vệ động vật cho các em học sinh; phối hợp cùng các thầy thuốc của Hội Đông y Việt Nam giới thiệu và phổ biến các cây thuốc, vị thuốc có tác dụng thay thế mật gấu…