Chuối ngà voi có từ lâu đời ở vùng cao huyện Đakrông. Người dân địa phương thường trồng chuối ngà voi trên đồi cao, không sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu.
Giống chuối này trồng một năm tuổi là có quả, thêm 4 tháng từ khi ra hoa sẽ cho thu hoạch. Mỗi buồng chuối chỉ có 3 nải, một nải có 10 - 13 quả, nặng đến 2kg.
Đặc biệt, quả chuối ngà voi to bằng bắp tay người lớn, dài 25 - 30cm mỗi quả, khi chín có vị ngọt và thơm, vỏ vàng ươm nhìn rất đẹp mắt. Theo người Pa Kô chuối này đem luộc, hấp, nướng sẽ cho vị ngon hơn.
Tuy nhiên, giống chuối ngà voi ít cây con, năng suất thấp nên khan hiếm dần. Do sản lượng ít nên người Pa Kô chỉ dùng chuối ngà voi để đãi khách quý, bạn bè ở phương xa đến. Hiện, chuối ngà voi bán với giá 25.000 đồng/kg, thuộc hàng cao nhất trong các loại chuối.
Hiện nay, người dân đang khôi phục lại nhiều giống chuối quý của địa phương như chuối ngà voi, chuối cơm, chuối lùn bản địa…
Tháng 9/2019, Tổ hợp tác chuối lùn Tà Rụt được thành lập với 15 thành viên, đến năm 2023 tăng thêm 5 thành viên. Những ngày đầu, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cho tổ vay 105 triệu đồng mua giống, cày cuốc vườn, dựng hàng rào, dây điện, máy bơm nước, ống nước. Cuối năm 2020, mưa lũ khiến vườn chuối thiệt hại, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Quảng Trị kêu gọi, hỗ trợ 100 triệu đồng để chị em khôi phục lại vườn.
Năm 2023, tổ chức Plan International đã hỗ trợ tổ xây dựng gian hàng, tập huấn kỹ thuật, bán hàng online, tìm kiếm thị trường ở các đô thị lớn như Lao Bảo, Khe Sanh, Đông Hà, các siêu thị, cửa hàng…
Theo bà Hồ Thị Xở - Tổ trưởng Tổ hợp tác chuối lùn Tà Rụt, từ diện tích 2ha ban đầu, tổ đã nhân rộng lên diện tích 8ha cho nhiều bà con xung quanh cùng tham gia. Đều đặn hàng ngày, tổ thuê xe tải chở hàng đến TP Đông Hà để bán cho các cửa hàng OCOP, bỏ sỉ cho thương lái.
“Việc khôi phục và trồng chuối bản địa mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Mỗi năm, các thành viên của tổ thu gần 120 triệu đồng” – bà Hồ Thị Xở cho biết.
Ngoài xã Tà Rụt, các giống chuối quý này còn được trồng ở các xã A Vao, A Bung, A Ngo, Húc Nghì thuộc huyện Đakrông. Một số địa phương đang có kế hoạch phát triển cây chuối bản địa, hướng dẫn người dân mở rộng diện tích, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất để tăng năng suất, chất lượng; hướng đến xây dựng sản phẩm OCOP, chủ lực của địa phương.
(Bài do Tạp chí điện tử Nông thôn Việt phối hợp với Truyền hình báo Tuổi Trẻ thực hiện)