Loài cá rô đặc biệt dâng vua
Cá rô đồng có ở khắp nơi trên cả nước nhưng ít nơi nào có môi trường đặc biệt như vùng Hoa Lư (Ninh Bình). Đây là khu vực ngập nước, nhiều hang động ngầm. Ở miền Bắc, loài cá rô chịu rét kém, những ngày rét đậm, rét hại kéo dài, nhiệt độ nước xuống dưới 8 độ C là cá chết rét. Vì thế, loài cá rô sống khoẻ vào mùa hè, nhưng người ta ít khi bắt gặp những con cá to chừng ba, bốn ngón tay như ở vùng Hoa Lư – Ninh Bình.
Là người am hiểu về loài cá này, anh Hoàng Duy, ngụ huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình tiết lộ: “Những ngày rét là cá chui vào sống trong hang. Bản tính nó không chịu được rét, cứ mùa gió bấc là nó chui vào hang trốn; khi nào nắng ấm, có mưa nước dâng lên là nó chui ra kiếm ăn. Mình phải hiểu được tập tính của nó thì mình mới đánh bắt được”.
Trong rất nhiều tác phẩm điêu khắc cổ ở đất cố đô Hoa Lư, hình ảnh con cá rô xuất hiện thay cho con cá chép. Cá rô ở Tổng Trường Yên (nay thuộc Hoa Lư, Ninh Bình) được người dân cung tiến cho vua. Cá rô Tổng Trường cũng là một thương hiệu nổi tiếng từ xa xưa ở miền Bắc.
Ông Ngô Đức Tâm, Giám đốc Công ty Chế biến Thực phẩm Dòng Sông Xanh (Hoa Lư, Ninh Bình) cho biết: “Con cá rô Tổng Trường có rất nhiều điểm đặc biệt như ở hang đá, sống lâu năm, hợp thổ nhưỡng khí hậu nên cá to hơn, chất lượng thịt ngon hơn vùng khác rất nhiều. Nếu như nuôi ở sông, ở đồng thì nó không ngon bằng ở đây”.
Phát tài với mô hình nuôi cá “bán hoang dã”
Tại vùng lõi của Di sản Thiên nhiên Tràng An, với diện tích mặt nước khoảng 18ha, mới đây, anh Nguyễn Trí Thân, ở xã Yên Trường, Hoa Lư (Ninh Bình) đã thả 20 vạn con cá rô Tổng Trường. Mô hình chăn nuôi theo hình thức “bán hoang dã”, thức ăn chủ yếu là ngô ủ, thóc ủ. Mỗi năm mô hình nuôi cá rô “bán hoang dã” này cho thu nhập hơn 200 triệu đồng.
Theo anh Thân, nuôi cá theo mô hình “bán hoang dã” nên cần diện tích rộng và nuôi theo mùa. Mùa đông cá chui vào hang đá trú đông. Tháng 3 mưa rào thì cá chui ra đẻ trứng. Một năm chỉ nuôi được một lứa, bắt đầu nuôi từ tháng 2 rồi đến cuối năm thu hoạch. Nếu vùng này không có hang đá thì phải làm ao sâu, tạo hang hóc nhân tạo cho cá trú đông, đây là kinh nghiệm ngày xưa các cụ để lại.
Còn theo ông Ngô Đức Tâm - Giám đốc Công ty Chế biến Thực phẩm Dòng Sông Xanh, đây là loại cá có thịt rất ngon ngọt, đặc hữu của Ninh Bình, nhu cầu sử dụng của người dân địa phương cũng khá lớn. Thế nhưng khi đem đi xa thì không được.
Từ đó, ông mới nghiên cứu tìm cách đưa cá rô đi xa, xây dựng một quy trình khép kín, từ vùng nguyên liệu cho đến khâu sản xuất.
Hiện tại, ông Ngô Đức Tâm đang kết hợp với các hộ nông dân ở Hoa Lư để xây dựng một chuỗi liên kết từ bảo tồn, chăn nuôi, chế biến và phát triển thương hiệu cá rô Tổng Trường.
Những hộp ruốc cá rô Tổng Trường đang được bày bán trong các siêu thị, cửa hàng thực phẩm trong cả nước có giá cao hơn các loại ruốc cá nhập khẩu. Mục tiêu của họ trước mắt là tìm cách giảm giá thành để tiếp cận thị trường rộng hơn và hướng tới xuất khẩu.
(Bài do Tạp chí điện tử Nông thôn Việt phối hợp với Truyền hình Báo Tuổi Trẻ thực hiện)