Khi Made Yogantara mất việc sau khi đại dịch Covid-19 đánh sập ngành du lịch của Bali, anh đã phải tìm kế sinh nhai mới.
Made, làm việc tại một nhà hàng nổi tiếng, đã tranh thủ sự giúp đỡ của người chú - một giảng viên về nông nghiệp - và biến một khu đất trống thuộc sở hữu của gia đình mình thành một trang trại nhỏ. Gần hai năm sau, chàng trai 26 tuổi này đang bán trái cây và rau hữu cơ trực tuyến.
Khu vườn rộng 25 m2 đã cho phép Made tồn tại trong thời kỳ đại dịch và thậm chí quyên góp hơn 20kg sản phẩm tươi cho một nỗ lực cứu trợ gần đây cho các cộng đồng dễ bị tổn thương trên đảo .
Trước khi đại dịch xảy ra, Made chưa bao giờ nghĩ đến việc mạo hiểm tìm việc ngoài lĩnh vực du lịch. Giống như nhiều bạn bè cùng trang lứa, anh ấy nhận thấy rất ít cơ hội khác dành cho những người trẻ tuổi trên hòn đảo nghỉ mát nổi tiếng của Indonesia.
“Nhưng bây giờ những người trẻ tuổi ở Bali sẽ thực sự có nhu cầu khám phá. Chúng tôi tự mình chứng kiến và trải nghiệm rằng chúng tôi không thể phụ thuộc quá nhiều vào du lịch ”, Made nói.
Made không cô đơn.
Năm 2020, 236.000 người ở Bali làm việc trong lĩnh vực du lịch, so với 328.000 người của năm 2019, theo dữ liệu từ Bộ Du lịch và Sáng tạo Kinh tế Indonesia. Con số đó khó có thể cải thiện nhiều vào năm 2021. Mặc dù mở cửa trở lại đón khách quốc tế vào tháng 10 , hòn đảo này chỉ đón 45 khách du lịch trong 10 tháng đầu năm nay, theo Cục Thống kê Trung ương Bali, so với hơn sáu triệu khách du lịch quốc tế và 10 triệu lượt khách nội địa vào năm 2019.
Theo Irma Sitompul, người đồng sáng lập Quỹ Pratisara Bumi, điều hành một chương trình vườn ươm doanh nghiệp kéo dài 9 tháng có tên INKURI dành cho thanh niên trên đảo, sự sụp đổ của ngành du lịch đã khiến những người trẻ tuổi phải tìm kiếm những cách mới để kiếm sống.
Irma nói với Al Jazeera: “Đối với Bali nói riêng, chúng tôi đã thấy giới trẻ đã thực sự đấu tranh như thế nào. Phần lớn lực lượng lao động ở đây phụ thuộc vào thu nhập của họ trong lĩnh vực du lịch, và vì lĩnh vực này bị ảnh hưởng nặng nề nhất, nhiều người đã bị thất nghiệp và không thể tìm được sinh kế thay thế”.
“Họ cũng đang tìm kiếm các giải pháp thay thế cho du lịch vì họ đã tận mắt chứng kiến tác động tàn phá của du lịch đại trà ở Bali, vùng đất tổ tiên của họ đang bị biến thành biệt thự như thế nào và hòn đảo đang chìm trong ô nhiễm rác thải như thế nào”, Irma nói thêm .
Irma cho biết đại dịch đã truyền cảm hứng cho nhiều người trẻ tuổi nghĩ đến việc bắt đầu kinh doanh nhỏ tại nhà.
“Chúng tôi có 276 ứng viên, tất cả đều từ 18-32 tuổi, khi bắt đầu chương trình. 45% số người tham gia vẫn đang đi học”, Irma nói.
Vật liệu sinh học bền vững
Hiện ở giai đoạn hai, vườn ươm đang tập trung vào 23 ý tưởng khởi nghiệp, gần một nửa trong số đó xoay quanh các doanh nghiệp nông sản thực phẩm. Chưa tới 1/3 ý tưởng liên quan đến du lịch.
Gede Abdi Setiawan, một trong những người tham gia chương trình khởi nghiệp, muốn trở thành một doanh nhân sau khi chứng kiến mẹ anh ấy mất việc làm bác sĩ spa trị liệu sớm trong trận đại dịch. Sau một thời gian làm việc tại một khách sạn, chàng sinh viên công nghệ nông nghiệp 22 tuổi này hy vọng sẽ phát triển một trang trại nuôi cá chình nước ngọt tại ngôi làng của mình ở Negara, Tây Bali.
Kadek Mesy Wulandari, một người tham gia chương trình INKURI khác, rất muốn biến chất thải vỏ ngô ở ngôi làng của cô ở Klungkung, Đông Bali thành vật liệu sinh học bền vững. Mesy, 26 tuổi, tin rằng ý tưởng của cô có thể giúp những người trẻ tuổi trong làng tìm được việc làm. “Gần như tất cả mọi người trong làng - hầu hết làm việc cho các tàu du lịch, khách sạn, nhà hàng - vẫn thất nghiệp. Chúng tôi đang tìm cách thay đổi điều đó”, Mesy nói.
Nhưng sau nhiều thập kỷ xây dựng ngành công nghiệp, Bali có thể sẽ thấy đây là một cuộc chiến khó khăn để chuyển đổi khỏi ngành du lịch, theo chuyên gia trong ngành Gede Sutarya.
“Năm 1971, chính phủ Indonesia quyết định biến Bali thành một điểm đến du lịch quốc tế. Họ hoan nghênh các khoản đầu tư nước ngoài, xây dựng nhiều trường đào tạo khách sạn trên đảo, và sau đó chứng kiến mục tiêu về số lượng du lịch tiếp tục tăng”, Gede nói.
“Để theo kịp với những con số du khách đang tăng lên, Bali bắt đầu chứng kiến sự phát triển quá mức của các chuỗi khách sạn và khu phức hợp biệt thự nước ngoài, thường là nguy cơ xảy ra với các homestay và các doanh nghiệp nhỏ thuộc sở hữu địa phương. Vào năm 2011, có lệnh cấm đối với các khách sạn mới ở Nam Bali, nhưng điều này không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe".
Gede cho biết người dân sẽ tiếp tục coi du lịch là nguồn việc làm chính cho đến khi chính phủ ngăn chặn sự phát triển tràn lan của các khách sạn và biệt thự.
“Đối với các thế hệ cũ… đó là tất cả những gì họ biết”, anh nói. “Họ đã ở đó vào thời điểm đầu khi Bali lao vào du lịch, quan sát du lịch phát triển mạnh và xây dựng sự nghiệp của họ xung quanh du lịch. Họ muốn điều tương tự cho con cái của họ ”.
Kỳ vọng xã hội
Đối với những cư dân trẻ của Bali như Made, Abdi và Mesy, kỳ vọng của xã hội vẫn được đặt nặng đối với các lĩnh vực dựa vào du lịch như khách sạn.
“Mọi người nghĩ rằng thật kỳ lạ khi tôi chọn học để trở thành một nông dân, thay vào đó khuyến khích tôi làm việc trong lĩnh vực du lịch”, Abdi nói, giải thích rằng nhiều người lớn tuổi gắn việc đồng áng với nghèo đói và khó khăn.
“Nhưng Bali từng có một nền văn hóa nông nghiệp mạnh mẽ và có tiềm năng to lớn trong lĩnh vực kinh doanh nông nghiệp. Đây là điều tôi tin tưởng và tôi sẽ nỗ lực để biến nó thành hiện thực ”.
Irma tin chắc rằng sự thay đổi có thể bắt đầu từ những người trẻ tuổi.
"Họ có quyền định hình tương lai của đất nước, vì vậy chúng tôi muốn đảm bảo rằng giới trẻ của chúng tôi được trang bị những công cụ phù hợp", bà nói. "Mục tiêu của chúng tôi là thấy họ được trao quyền trong việc phát triển làng của họ theo cách tái tạo để đạt được khả năng phục hồi kinh tế".