Bí đỏ ngoại truyện

Thời gian này bí đỏ được tôn vinh trên mọi loại hình truyền thông và mạng xã hội ở Mỹ. Có một bản đồ chỉ rõ các món ăn làm từ bí đỏ phổ biến nhất trên từng bang vào Ngày Bí đỏ Quốc gia (National Pumpkin Day) 26 tháng 10.

Thật ra, không đợi đến cuối tháng 10 mà cứ vào mùa thu thì nước Mỹ đã bắt đầu rộn ràng với các món ăn từ bí đỏ, nhất là món bánh nướng làm bằng bí đỏ (pumpkin pie) cùng nhiều thức ăn mang hương vị bí đỏ. Cùng với món gà tây nướng, pumpkin pie là thứ không thể thiếu trên bàn ăn các gia đình vào Lễ Tạ ơn (Thanksgiving) sẽ diễn ra vào tháng 11.

Lễ hội tôn vinh bí đỏ

Vì sao bí đỏ lại trở thành một biểu trưng ở Mỹ? Chuyện khởi đầu từ thời thuộc địa - thế kỷ 17 - ở vùng đất Bắc Mỹ rộng lớn này; khi đó bí đỏ chưa được sử dụng trong bếp núc của người bản địa, còn các món ăn của thực dân Anh hầu như cũng không dùng đến bí đỏ, vốn ít được trồng ở châu Âu nói chung lúc đó.

Thế rồi khi người Anh không thể tìm thấy thứ gì có thể dùng làm men để nấu bia, họ đã thử làm men bia bằng trái bí đỏ có rất nhiều ở Tân Thế giới. Cũng từ đó, họ thử nấu nướng với bí đỏ. Từ lúc họ chưa từng ăn bí đỏ, dần dà loại quả này được dự trữ để ăn dần rồi được gieo trồng khắp nơi. Nó trở thành một thứ nguyên liệu chính để làm bánh, đặc biệt là bánh pie khi Lễ Tạ ơn trở thành lễ chính thức tại nước Mỹ vào năm 1844.

Không chỉ thế, bí đỏ còn trở thành một loại hàng hóa thực sự tại Mỹ, là một phần của kinh tế mùa vụ tại quốc gia này. Khi xe tải trở thành phương tiện vận chuyển sản phẩm nông nghiệp thông dụng, các trại chủ có thể mang bí đỏ đi xa để quảng bá cho nông trại của họ, tạo thương hiệu và làm nên một truyền thống của nông nghiệp Hoa Kỳ trong bối cảnh các nông trang quy mô lớn phát triển mạnh, đe dọa sự tồn tại của các nông trại nhỏ. Cũng từ đó nhiều nông trại phối hợp tổ chức các lễ hội bí đỏ sau vụ thu hoạch để tôn vinh một sản phẩm nông nghiệp, đồng thời giới thiệu nó ở các gian hàng nở rộ dọc đường dẫn đến các nông trại địa phương.

Tại các lễ hội bí đỏ, nơi các loại hình khác nhau (*) của nông sản này được trưng bày, thu hút hàng ngàn khách tham quan, các trại chủ mang đến những trái bí đỏ khổng lồ để thi tài. Năm nay, tại Giải vô địch thế giới bí đỏ “khủng” Safeway lần thứ 50 tổ chức tại Half Moon Bay, bang California vào ngày 9/10/2023, quán quân thuộc về quả bí đỏ có trọng lượng 1.246,9kg! Chủ nhân quả bí đỏ khổng lồ này là Travis Gienger, 43 tuổi, giáo viên dạy môn trồng trọt sống ở một nông trại thuộc quận Anoka, bang Minnesota. Quả bí đỏ được đặt tên siêu sao bóng rổ Michael Jordan đã phá kỷ lục trước đó vốn thuộc về trại chủ Stefano Cutrupi ở Radda in Chianti, một cộng đồng dân cư vùng Tuscany (Ý).

Vào ngày 26/9/2021, tại lễ hội bí đỏ mang tên Campionato della Zuccone lần thứ 10 tổ chức ở Peccioli, quả bí đỏ từ nông trại của ông Stefano Cutrupi đã đoạt giải quán quân khi cân nặng 1.226kg. Còn Travis Gienger đã không xa lạ gì với các sách kỷ lục thế giới bởi vào năm 2022, quả bí đỏ “Maverick” do ông trồng có trọng lượng 1.161,2kg đã được nghệ nhân chạm khắc Mike Rudolph tạo hình thành chiếc lồng đèn bí đỏ lớn nhất của lễ hội Halloween (Jack o’Lantern), với chu vi 6,14m! Kỷ lục này đã được đưa vào sách Guinness Book of Records.

Câu chuyện về đèn lồng Halloween - Jack o'Lantern 

Vì sao quả bí đỏ lại trở thành chiếc đèn lồng trong lễ hội Halloween bắt nguồn từ thời thực dân Anh thống trị vùng đất Bắc Mỹ, theo đó có một huyền thoại dân gian của người Ailen kể về Stingy Jack, một thợ rèn lười biếng nhưng sắc sảo, đã tìm cách lừa quỷ Satan trèo lên một cây táo rồi đặt thánh giá quanh thân cây để Satan không thể xuống.

Cũng có nhiều phiên bản khác về chuyện lừa Satan của Jack. Khi Jack chết đi, anh ta không được lên thiên đàng vì quá nhiều tội lỗi nhưng cũng bị Satan cấm xuống địa ngục. Không còn nơi nào để trú ngụ, linh hồn Jack mãi lang thang, thế rồi được Satan thương tình cho một hòn than đang cháy để soi đường đi, và Jack đã khoét rỗng một củ cải trắng để bỏ hòn than vào. Từ đó hình thành chiếc đèn lồng Jack o’Lantern.

Ở Mỹ, thay vì dùng củ cải trắng, người ta khoét ruột trái bí đỏ, tạo hình mặt quỷ để làm Jack o’Lantern. Vào mùa lễ hội ma quỷ Halloween, đèn lồng Jack o’Lantern được cho là cách để bảo vệ ngôi nhà trước các hồn ma, hay để xua đuổi lũ ma cà rồng hút máu ưa đi lang thang!

(*) Người Mỹ dùng từ pumpkin và squash để chỉ quả bí đỏ; nhưng pumpkin và squash khác nhau về hình dạng: pumpkin có dáng tròn hoặc tròn dẹt, squash có hình như trái hồ lô.

Tranh khảm bằng bí đỏ lập kỷ lục thế giới

Vào ngày 18/10/2023, bức tranh khảm (mosaic) khổng lồ đầy màu sắc được thực hiện với hơn 10.000 trái bí đỏ và các loại bầu, bí đã lập kỷ lục thế giới Guinness World Record về loại hình mosaic bằng nông sản. Bức tranh độc đáo này là công trình của Ian Nelson và Louise Nelson tại nông trại Sunnyside ở thành phố Southampton (Anh). Cùng 10 nhân viên nông trại trợ giúp, họ đã thực hiện bức mosaic nông sản có diện tích 186m² trong 5 giờ.