Không lộng lẫy kiêu sa, cũng chẳng cao sang quyền quý, hoa cải là loài hoa dân dã mộc mạc, âm thầm vươn lên đón nắng gió rồi bung nở muôn trùng cánh vàng mỏng manh. Tôi yêu hoa cải bắt đầu từ sắc hoa lấm tấm trong khu vườn nhỏ của bà tôi, từ cái bến sông hoa cải nở đầy, nơi mà chị tôi thuở chưa lấy chồng thường ra ngồi hát nghêu ngao mỗi buổi chiều vắng nắng:
“Có một mùa hoa cải, nở vàng trên bến sông. Em đang thì con gái, đợi anh chưa lấy chồng. Có một mùa hoa cải, nắng vàng trong mê mải...”
Mãi sau này, khi tôi đã lớn lên, hoa cải đẹp hơn trong tâm hồn khi tôi có dịp tiếp xúc với văn chương và phim ảnh. Ở đó, có Một mùa hoa cải bên sông gắn liền với nỗi khát khao cháy bỏng của Chinh trong sáng tác của nhà văn Nguyễn Quang Thiều, bài thơ Mùa hoa cải của nhà thơ Nghiêm Thị Hằng... Mỗi lần đi đâu đó xa, bắt gặp một vườn cải trổ hoa vàng, tôi lại thấy lòng mình ngẩn ngơ say đắm.
Cũng có những lúc tôi lang thang đi tìm hoa cải ngồng khoe sắc rồi tự thấy mình ngô nghê, bởi hoa cải ở đâu chẳng có, lại bỏ hẳn một buổi sáng ngồi xe ôm qua cầu Long Biên, đi hơn 20km nữa để đến bờ bên kia của dòng sông Đuống ngắm những cánh đồng hoa cải nở vàng ươm nhuộm thắm đất trời Kinh Bắc. Hoa cải bên sông Đuống hay ở những biền bãi ven sông Hồng nở từ chân con đê cũ đến sát mé nước, gợi cho tôi nhớ đến những phân cảnh thật đẹp và lãng mạn trong bộ phim điện ảnh Lời nguyền của dòng sông (cải biên từ truyện ngắn Mùa hoa cải bên sông của Nguyễn Quang Thiều). Có đặt chân đến đây tôi mới hiểu vì sao cô Sóng năm nào dám phá vỡ lời nguyền của bố để được lên bờ, đắm mình trong sắc vàng của hoa cải, đem lòng mình yêu người trai trồng hoa cải trái mùa.
Một lần nọ đến Đà Lạt, tôi vô tình lạc vào một quán nước có “view” là cánh đồng hoa cải bên sườn đồi, nhìn xuống thung lũng xa xăm bạt ngàn thông xanh mướt. Giữa đồng cải mùa đông trổ hoa vàng là con đường cong cong được lát gỗ. Hoàng hôn chầm chậm buông, làm đỏ rực bên kia đồi hùng vĩ, tôi thấy thời gian sao trôi qua chậm quá, như thể nghe được tiếng động của con lắc, tiếng chảy trôi êm ả của giây, phút, tháng, năm. Tuấn Anh nói với tôi: “Đây đúng là thiên đường! Một thiên đường vàng ươm sắc hoa cải ngồng”. Có những vẻ đẹp bắt nguồn từ sự giản dị, mộc mạc, yên lành. Màn đêm dần ôm trùm phố núi, nhìn ra xa tôi thấy triền đồi hoa cải bảng lảng sương giăng. Ngồi bên bếp lửa bập bùng, hai tay xoa xoa vào nhau tìm hơi ấm, tôi ước ao giá như lúc nào cũng bình yên như thế, giá như con người không phải chạy vạy để mưu sinh, không mệt nhoài trên hành trình hiện thực hoá giấc mộng đẹp... Bình yên quý giá biết bao nhiêu!
Cải ngồng không kén đất. Bất kể nơi đâu trên đất nước Việt Nam xinh đẹp này, cải ngồng cũng sinh sôi và nở hoa để không phụ lòng người mong đợi. Từ đồng bằng sông Hồng xa xôi đến Đà Lạt quanh năm mơ màng trong khói sương, đến miền Tây sông nước hữu tình... Những ngày này giới trẻ Cần Thơ lại rỉ tai nhau đi “check in” vườn hoa cải Vó Sông Farm, vườn hoa cải trong khuôn viên trường Nông Nghiệp - thuộc Trường Đại học Cần Thơ. Tôi đã đến trong một chiều nắng đẹp, chợt thấy không chỉ riêng mình mà có bao bạn trẻ khác vì yêu loài hoa mộc mạc ấy mà mải miết kiếm tìm rồi nép khuôn mặt dịu dàng sau nhành hoa vàng ngả nắng. Đã có lần tôi thắc mắc, điều gì khiến người ta trồng cải ngồng rồi không nỡ thu hoạch, để cải già cải trổ hoa vàng. Rồi tôi cũng tìm được câu trả lời cho riêng mình, có lẽ cũng vì tình yêu cái đẹp, yêu sắc vàng trong nắng gió quê hương.
Tôi lại tìm về vườn cải ngồng của bà tôi. Giờ bà tôi cũng không còn trồng cải ngồng đều đặn như thời tôi còn nhỏ, chị tôi chưa lấy chồng. Chị tôi giờ đi lấy chồng xa, vườn cải bên sông cũng không còn, thay vào đó là chiếc cầu nối liền đôi bờ. Tôi bước từng bước thật khẽ ra khu vườn nơi tôi từng cun cút ôm rổ ra hái thứ rau này rau kia, ngắt chùm hoa cải đem vào tặng chị. Vườn vẫn thế, chỉ có tôi là lớn lên, trải đời và đi nhiều hơn chứ không còn là đứa trẻ ngày nào níu áo bà quẩn quanh trong vườn tưới cải mỗi sớm mỗi chiều. Và bà tôi giờ lưng còng tóc bạc, không còn đủ sức vun phân bón đất cho cải ngồng mỗi mùa thu hay cuối xuân ấm áp. Tôi áp mặt xuống mấy cành hoa cải còn sót lại trong vườn, mắt nhìn lên vòm trời quê hương. Tôi thầm cảm ơn cải ngồng vì đã tận tuỵ nhuộm vàng góc nhỏ quê hương, nhuộm vàng ký ức tuổi thơ tôi.
Trong âm vang của đất trời, của lòng mình, tôi lẩm bẩm hát:
“... Gửi mùa xuân ở lại. Gửi con tim cháy mãi. Cho người tình chờ mong...”