Khi bức ảnh chụp hang Én của nhiếp ảnh gia Carsten Peter lọt vào danh sách những bức ảnh thiên nhiên đẹp nhất tháng 3/2011 trên National Geographic (tạp chí của Hội Địa lý Quốc gia Hoa Kỳ), thì ý tưởng về những chuyến du lịch mạo hiểm khám phá hang động, trekking dưới tán rừng nguyên sinh cũng bắt đầu nhen nhóm. Tôi may mắn được mời tham gia trong đoàn khảo sát những thiên đường dưới lòng đất Quảng Bình. Trước đó, tôi hầu như chỉ trekking và khám phá rừng rậm nhiệt đới Phong Nha qua… internet.
Tôi xuất phát với tâm trạng hồ hởi và tràn đầy năng lượng. Nhưng mới tới bìa rừng, tim tôi đã đập thịch thịch khi nhìn thấy một lối mòn đổ dốc sâu hun hút, bị che lấp bởi lá khô và cành cây mục. Con dốc Ba Giàn đó quả là một thử thách khó nhằn, có đoạn cả người phải ngồi bệt xuống để lần từng chút một. Thật may, qua hết đoạn dốc thì quãng đường còn lại dễ thở hơn với nhiều đoạn lội suối. Con suối Rào Thương trong xanh, ẩn hiện dưới tán rừng rậm dẫn lối đến thung lũng Đoòng. Ở đây có một bản nhỏ của người Vân Kiều thuộc huyện Quảng Ninh di cư đến. Cả bản chỉ có vài ngôi nhà sàn, người dân sống biệt lập giữa rừng nguyên sinh. Thấy đoàn khách đi qua, họ niềm nở mời cả đoàn nghỉ chân uống nước. Mấy đứa trẻ đứng nép vào mép cửa nhìn ra với ánh mắt rụt rè…
Chúng tôi rời bản Đoòng, tiếp tục men theo con suối Rào Thương thì đến được hang Én (cửa thoát lũ cho cả thung lũng Đoòng). Đứng giữa không gian rộng lớn của hang động lớn thứ ba thế giới tại Quảng Bình này, tôi cảm thấy con người trở nên nhỏ bé quá đỗi…
Chuyến đi đầu tiên đầy ấn tượng đó cũng là chuyến đi định hình trong tôi tình yêu, sự đam mê khám phá, trải nghiệm các hang động ở Quảng Bình cho đến bây giờ. Tính đến hôm nay, tôi may mắn là người đã đi hầu hết các hang động tại Quảng Bình trước khi nó được đưa vào khai thác phục vụ khách du lịch. Trong đó phải kế đến hang Én, Sơn Đoòng, hệ thống hang Hổ gồm hang Đại Ả, hang Over, hang Pygmy lớn thứ tư thế giới tại Quảng Bình, hang Va, hang Nước Nứt, hệ thống các hang động Tú Làn như hang Chuột, hang Ken, hang Hung Ton, hang Kim, hang Sông, hang Tú Làn, hang Tiên 1 và hang Tiên 2, động Thiên Đường, động Phong Nha chiều sâu bí ẩn, hang Tối, hệ thống các hang động phía Nam tỉnh Quảng Bình tại xã Ngân Thủy, huyện Lệ Thủy như hang Chà Lòi, hang Khe Sung, hang Kiều, hang Vân…
Ấn tượng nhất vẫn là hang Va, nằm gần Sơn Đoòng, với hệ thống thạch nhũ độc đáo và khác biệt. Hang Va chỉ dài 1,7km, rộng hơn 100m, nhưng thạch nhũ trong đó rất tráng lệ và kỳ ảo. Hang Va có con sông ngầm chảy vào, thạch nhũ xếp từng hàng kiểu quân cờ, mọc hình búp măng lạ mắt mà đoàn thám hiểm chưa bao giờ nhìn thấy. Trước đó, những nhà thám hiểm của Hội Hang động Hoàng gia Anh đã đánh giá đây là hang động có lượng thạch nhũ dày đặc và đẹp khó tả.
Đường đến hang Va khá khó khăn, với những đoạn leo trèo men theo vách núi đá tai mèo sắc nhọn. Ở hang Va, dòng sông ngầm chảy len lỏi trong các khe nứt giúp kiến tạo nên những hình thể lạ kỳ, có đoạn hang như khán phòng rộng lớn với trần cao từ 30 - 40m. Nhưng cũng có đoạn nhỏ đến nỗi một người khó khăn lắm mới lách sang được. Đoạn cuối của nó là nơi gió, nước, canxi đã hình thành nên những thửa ruộng bậc thang xếp tầng, xếp lớp, những chiếc hồ tĩnh lặng treo lơ lửng giữa lưng chừng trời. Đặc biệt là “vườn” thạch nhũ mọc lên từ nền hang.
Howard Limbert, trưởng đoàn thám hiểm Hội Hang động Hoàng gia Anh lúc đó đã phải gửi bức hình chụp một nhánh của hang Va với hệ thạch nhũ kỳ lạ cho báo Tuổi Trẻ để nhờ bạn đọc đặt tên. Một “hội đồng” chấm thi được thành lập với bốn chuyên gia hàng đầu về hang động đã làm việc nghiêm túc trong nhiều ngày liền để tìm ra cái tên hay và phù hợp. Và tên “Thạch Thủy” đã được chọn. Thạch Thủy hay đá - măng đá trong nước (water stalagmite) mô tả chính xác những hình khối có thể nói rất độc đáo nơi đây. Thông thường, măng đá được hình thành do nước nhỏ từ trên cao xuống. Nhưng những măng đá Thạch Thủy lại được hình thành bởi quá trình vận chuyển của dòng nước, đồng thời nó cũng đang “sống” trong nước, phát triển từ dưới hồ nước lên. Đó là điều kỳ diệu của thiên nhiên. Howard Limbert cho biết ông đã gửi hình ảnh nhánh Thạch Thủy trong hang Va tới các nhà khoa học Anh để họ nghiên cứu xem làm thế nào có được những măng đá độc đáo này…
Ở Quảng Bình, chỉ có động Phong Nha và động Thiên Đường được tổ chức khai thác theo hình thức đại trà, các cung đường còn lại đều được khai thác theo hình thức trải nghiệm, mạo hiểm kéo dài từ 1 - 5 ngày. Độ khó đi được xếp từ cấp một đến cấp bải trong thang cấp độ khám phá hang động ở Quảng Bình.
Đối với các bạn mới đi lần đầu có thể chọn tour 1 ngày hoặc 2 ngày 1 đêm khám phá các hang như: hang Tối, Trạ Ang, hang Chuột, hang Hung Ton, hang Nước Nứt, hang Tiên 1. Đây đều là các hang có vị trí dễ tiếp cận hoặc có cung đường di chuyển vừa sức, di chuyển trong hang cũng ở mức độ vừa phải. Sau đó tăng dần độ khó với các chương trình 2 ngày hoặc 3 ngày 2 đêm, 4 ngày 3 đêm… đến với các hang động ở sâu, đường khó đi hơn như: hang Chà Lòi, hang Tiên 2, hệ thống Tú Làn, hang Kiều, hang Va, hang Én, hang Pygmy, hang Sơn Đoòng. Đặc biệt, đối với tour chinh phục hang Sơn Đoòng - hang động lớn nhất thế giới và tour chinh phục hố sụt khổng lồ Kong trong hệ thống hang Hổ, thì bắt buộc các bạn phải tham gia một buổi huấn luyện làm quen với các thiết bị bảo hộ, kỹ năng đu dây do các chuyên gia về an toàn của đơn vị khai thác hướng dẫn và được khám sàng lọc về các bệnh tim mạch, huyết áp, sợ độ cao…
Mỗi hang động với vẻ đẹp và sự hùng vĩ sẽ đem đến cho các bạn những cảm xúc khác nhau. Hãy xem mỗi chuyến đi như một “cuộc dạo chơi” khám phá rừng rậm nguyên sinh hay những bí ẩn của những thiên đường dưới lòng đất. Lưu ý là để mỗi cuộc dạo chơi ấy được trọn vẹn thì bạn cần chuẩn bị thật tốt về thể lực. Phải tuân thủ nghiêm các khuyến cáo và hướng dẫn của chuyên gia an toàn tour.
Với kinh nghiệm tham gia trải nghiệm khám phá hang động của mình, tôi khuyên các bạn nên luyện tập trước một thời gian để cơ thể quen với cường độ hoạt động mạnh liên tục. Bạn nên tập bộ khoảng 5 - 10km/ngày và tập băng qua ít nhất một ngọn đồi cao khoảng 200 - 300m. Ngoài ra, các bạn nên ghi lại danh sách các món đồ cần mang theo. Đặc biệt với những bạn chưa có nhiều kinh nghiệm trekking hay lựa chọn lịch trình dài ngày, khó khăn thì những vật dụng này sẽ giúp ích rất nhiều cho bạn. Bao gồm: quần áo dài tay sẽ giúp bảo vệ bạn trong khi băng rừng, tránh côn trùng đốt; trang phục có chất liệu thoáng mát, mau khô để sử dụng khi bơi; áo khoác mỏng, quần dài để giữ ấm cho cơ thể vào ban đêm. Đặc biệt, khi khám phá hang động, bạn nên chọn các loại giày phù hợp với dạng địa hình hiểm trở nhiều đá tai mèo nhọn hoặc lội suối liên tục. Hiện nay các công ty khai thác tour khám phá hang động có cung cấp cho các bạn loại dép rọ có quai hoặc giày cao cổ đế dày. Chọn được giày rồi bạn hãy nhớ đem theo 1 - 2 đôi tất cao cổ, giúp bảo vệ cổ chân bạn khỏi những nguy hiểm dọc đường như đất đá, rễ cây, côn trùng đốt. Đừng quên số vật dụng khác như: kem chống nắng, thuốc chống muỗi, kem chống nấm...
Hãy đi để thấy quê hương mình, đất nước mình thật đẹp. Quảng Bình cũng như rất nhiều nơi khác đang chờ bạn trải nghiệm và khám phá.
HOÀNG BÙI